૧૦૨ રૂપી વસ્તુકી મદદકી આવશ્યકતા નહીં હૈ. બીચમેં નિમિત્ત હોતા હૈ ઉતના. બાકી સ્વયં ઉસકે લક્ષણ-સે જાન સકતા હૈ. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકા નિમિત્ત હોતા હૈ, પરન્તુ ઉપાદાન સ્વયં તૈયાર કરકે જાને તો સ્વયં અપનેકો જ્ઞાન દ્વારા જ્ઞાયક જ્ઞાત હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પ દ્વારા નહીં?
સમાધાનઃ- વિકલ્પ-સે જ્ઞાત નહીં હોતા. વિકલ્પ બીચમેં આતા હૈ, પરન્તુ વિકલ્પ- સે જ્ઞાત નહીં હોતા, જ્ઞાયક જ્ઞાન-સે જ્ઞાત હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સલાહ દેનેવાલા મિથ્યાદૃષ્ટિ હૈ ઉસે રાગકા હી સ્વભાવ વર્તતા હૈ, જ્ઞાયકકા જ્ઞાન નહીં વર્તતા, તો ઉસકા કૈસે કરના?
સમાધાનઃ- નહીં વર્તતા હૈ ઉસે પ્રયત્ન કરકે જાનના ચાહિયે. રાગકા જ્ઞાન ઉસસે ભિન્ન હોકર, પુરુષાર્થ કરકે સ્વયં સ્વસન્મુખ દિશા બદલની ચાહિયે, તો જ્ઞાત હોતા હૈ. અનાદિકા જો અભ્યાસ હૈ ઉસમેં ચલા જાતા હૈ. અંતરમેં દેખતા નહીં, ઇસલિયે માત્ર રાગકા જ્ઞાન વર્તતા હૈ. સ્વ તરફ ઉપયોગ કરકે સ્વ તરફ મુડના ચાહિયે, તો જ્ઞાત હો. ઉસકી દિશા બદલની ચાહિયે, ઉસે પલટના ચાહિયે તો જ્ઞાત હો.
દિશા બદલતા નહીં હૈ, એક હી દિશામેં ચલા જાતા હૈ. ઉસે પલટના ચાહિયે. માર્ગ પર ચલતા હુઆ મનુષ્ય ઊલટી દિશામેં ચલતા હો, વહ પલટે તો દૂસરી દિશામેં મુડ સકતા હૈ. ગુરુદેવને તો બહુત બતાયા હૈ. કૌન-સી દિશા, કિસ ઓર મુડના વહ બતાયા, પરન્તુ મુડના અપને હાથકી બાત હૈ.
મુમુક્ષુઃ- કોઈ આસાન તરીકા બતાઈયે ન.
સમાધાનઃ- વહ આસાન હી હૈ. આસાનમેં આસાન વહ-જ્ઞાન લક્ષણ-સે આત્માકો પહચાનના. વહ સરલ-સે સરલ હૈ. ઉસમેં બાહરકા કુછ કરના નહીં હોતા, યા ઉસમેં કુછ બાહર-સે કષ્ટ કરના યા દૂસરા કુછ નહીં આતા. તેરે સ્વસન્મુખ ઉપયોગ કરકે, સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિ કરકે અંતરકી લગની ઔર મહિમા લગાકર તૂ અંતરમેં જા. અંતરમેં દેખ, ઉસકા ભેદજ્ઞાન કર કિ યહ ભિન્ન હૈ, રાગ ભિન્ન ઔર જ્ઞાન ભિન્ન હૈ. ઐસા ભેદજ્ઞાન કર, અંતર-સે ન્યારા હો જા, વહ સરલ-સે સરલ ઉપાય હૈ. ઉસકી લગન લગા, મહિમા લગા, વહ સબ કર. વહ સરલ ઉપાય હૈ.
બાહરકા સબ હૈ વહ ઉસે સરલ લગા હૈ. વહ તો પર પદાર્થ હૈ. ઉસે અપના કરનેકે લિયે પ્રયત્ન કિયા તો ભી વહ અપને હોતે નહીં. ઉસ સર્વ ઉપાય નિષ્ફલ હૈ. વહ ઉસે સરલ લગતા હૈ વહ દુર્લભ હૈ, ઔર યહ અપના સરલ હૈ વહ ઉસે દુર્લભ હો ગયા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ..
સમાધાનઃ- જાનનેવાલા હૈ. ઐસા પૂરા જાનનેવાલા મૈં હૂઁ. જો જાણકતત્ત્વ હૈ પૂરા જાનન સ્વભાવ-સે ભરા હૈ. જિસમેં નહીં જાનના ઐસા કુછ નહીં હૈ. ઐસા જાનનેવાલા