૨૫૬
મુમુક્ષુઃ- કોઈ બાર તો ઐસા લગે કિ માનો સહજ ખ્યાલ આતા હો ઐસા લગે. ઔર કઈ બાર ઘણ્ટોં તક બૈઠે હોં તો સામાન્ય સ્પષ્ટતા ભી નહીં રહતી હો, ઐસા ભી બનતા હૈ.
સમાધાનઃ- ભિન્ન-ભિન્ન પ્રકાર-સે પરિણતિ કાર્ય કરે. કોઈ બાર સૂક્ષ્મરૂપ-સે કરે, કોઈ બાર સ્થૂલરૂપ-સે કરે. ઇસલિયે ઉસમેં ઉસકા પ્રયત્ન કોઈ બાર તીવ્ર હો જાય. સૂક્ષ્મ ગ્રહણ કરે, કોઈ બાર સ્થૂલ (હો જાય), ઇસલિયે ઉસમેં ઉસે ફેરફાર હોતા રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- .. કાર્યમેં આપને ઐસા કહા કિ વિકલ્પાત્મક ભેદજ્ઞાન અન્દરમેં ઐસે કાર્યરૂપ હો કિ જિસકા ફલ અનુભૂતિરૂપ આયે. ઐસી એક સ્થિતિ ભી બનતી હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ઐસી સ્થિતિ બનતી હૈ. ઉસે સહજ ધારા હો કિ જિસકા કાર્ય નિર્વિકલ્પ દશા આવે. અભી ઉસે, વાસ્તવિક નિર્વિકલ્પતાકે બાદ જો સહજ હોતા હૈ, ઐસા નહીં કહ સકતે, પરન્તુ નિર્વિકલ્પ દશા પૂર્વ ઉસકા કારણ ઐસા પ્રગટ હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસ જાતકા આપ ઈશારા કરના ચાહતે હૈં કિ ઇસ પ્રકારકા હોના ચાહિયે?
સમાધાનઃ- હાઁ. ... કરતે-કરતે યદિ ઉસે ઉગ્ર પુરુષાર્થ હો તો ઉસે યથાર્થ કારણ પ્રગટ હોનેકા બન જાતા હૈ. અન્દર-સે લગા રહે તો. છોડ તો કોઈ અવકાશ નહીં હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ... અપનેકો દેખને-સે ઐસા તો લગતા હૈ કિ પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. જિતની ઉગ્રતા ચાહિયે ઉતની નહીં હૈ.
સમાધાનઃ- અપનેકો ખ્યાલ આયે.
મુમુક્ષુઃ- .. ફિર ભી ઐસા લગે કિ પુરુષાર્થ મન્દ હૈ. ઐસા ખ્યાલ આયે તો કરતા રહે.
સમાધાનઃ- બાહરમેં નિવૃત્તિ હો તો ભી અંતરમેં કરના તો સ્વયંકો રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- અબ ઐસા લગતા હૈ કિ થોડા-થોડા ભાવભાસનમેં આતા જાતા હૈ. લેકિન અભી તો બહુત રુચિ ઇત્યાદિકા પુરુષાર્થ બાકી હૈ.
સમાધાનઃ- ભાવભાસન હોકર ઉસકો ટિકાના, ઉસ પ્રકારકા અભ્યાસ કરના વહ બાકી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ૧૭વીં ગાથામેં આયા કિ પહલે જાનના ઔર ફિર શ્રદ્ધાન કરના, વહ કૈસે જાનના? આત્મા તો અરૂપી હૈ.
સમાધાનઃ- અરૂપી જાનનેમેં આતા હૈ. અરૂપી હૈ પરન્તુ કોઈ અવસ્તુ નહીં હૈ. વસ્તુ હૈ ઇસલિયે જ્ઞાત હોતી હૈ. જ્ઞાનકો જ્ઞાન-સે જાના જાતા હૈ, જ્ઞાયકકો જ્ઞાન-સે જાના જાતા હૈ. જ્ઞાયક અરૂપી ઔર જ્ઞાન ભી અરૂપી. ઇસલિયે જ્ઞાયક જ્ઞાન-સે જ્ઞાત હોતા હૈ. ઉસે જાનનેકે લિયે રૂપી વસ્તુકી જરૂરત નહીં પડતી. અરૂપી અરૂપી-સે જ્ઞઆત હોતા હૈ. જ્ઞાન અરૂપી ઔર જ્ઞાયક અરૂપી હૈ. જ્ઞાન-સે જ્ઞાયક જ્ઞાત હોતા હૈ. ઉસે