૨૬૫
સે દેખ. અંતર દૃષ્ટિ-સે દેખના તો કિસ પ્રકાર-સે દેખનેકા પ્રયત્ન કરના?
સમાધાનઃ- અમુક જાતકી યુક્તિ, દલીલ-સે નક્કી કર સકે. બાકી તો કર નહીં સકતા. બાકી ઉનકે પરિચય-સે, ઉનકી બાત-સે ઐસે નક્કી કરે. યુક્તિ, દલીલ, ન્યાય- સે, સિદ્ધાન્ત-સે નક્કી કરે. બાકી ઉસે ઉસ જાતકા ખ્યાલ નહીં હૈ ઇસલિયે ઉસે નક્કી કરના મુશ્કિલ પડતા હૈ.
પરન્તુ વિચાર કરે તો ઉસે ખ્યાલ આયે કિ ભેદજ્ઞાનકી પરિણતિ હો સકતી હૈ. ભેદજ્ઞાનમેં પ્રતિક્ષણ અપના અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરે તો ભેદજ્ઞાનકી પરિણતિ પ્રગટ હો સકે ઐસા હૈ. યદિ ન હો તો વહ ભિન્ન હી નહીં પડ સકતા. વહ ભિન્ન પડતા હૈ, સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ. જો સિદ્ધ હોતે હૈં, વે ભેદવિજ્ઞાન-સે હી હોતે હૈં. અતઃ ભેદવિજ્ઞાન અંતરમેં હો સકતા હૈ. ઉસકી ભાવના ઐસી હોતી હૈ કિ દૂસરેકો શંકા પડે કિ યે સબ ભાવના ઐસી દિખે કિ માનોં કર્તાબુદ્ધિ જૈસી દિખતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઇસીલિયે આજ વિચાર આયા કિ આપકો હી પૂછ લૂઁ.
સમાધાનઃ- હાઁ, દિખે વૈસા. પૂજામેં ઐસા દિખે, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકે પ્રસંગમેં ઐસા દિખે તો ભી પ્રતિક્ષણ વહ ક્ષણ-ક્ષણમેં ન્યારા હી હોતા હૈ. જૈસે મક્ખન ભિન્ન પડ જાતા હૈ, ફિર-સે વહ પહલેકી ભાઁતિ એકમેક નહીં હો જાતા. છાછકે સાથ રહે તો ભી વહ મક્ખન ભિન્ન હી તૈરતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- એક બાર ભિન્ન પડનેકે બાદ એકમેક નહીં હોતા.
સમાધાનઃ- એકમેક નહીં હોતા. .. જ્ઞાન જો હૈ, ઉસ જ્ઞાનકો-જ્ઞાયકકો ભિન્ન કિયા. અનાદિ-સે જ્ઞાન તરફ દેખતા નહીં હૈ ઔર વિભાવ તરફ દેખતા રહતા હૈ. જ્ઞાન- જ્ઞાયક તરફ દૃષ્ટિ ઔર પરિણતિ હૈ. ઇસલિયે વહ ઉસી તરફ દેખતા હૈ. વિભાવ તરફ ઉસકા અલ્પ હો ગયા હૈ. ઉસકી પરિણતિ જ્ઞાયક તરફ, પૂરા ચક્ર જ્ઞાયક તરફ હો ગયા હૈ. અલ્પ વિભાવ તરફ થોડા રહા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- અજ્ઞાનીકો સ્થૂલ જ્ઞાન હૈ ઇસલિયે ઉસે રાગ હી દિખતા હૈ, જ્ઞાન દિખાઈ નહીં દેતા.
સમાધાનઃ- રાગ દિખતા હૈ, જ્ઞાન નહીં દિખાઈ દેતા.
મુમુક્ષુઃ- હમેં દુઃખ હો ઐસી બાત હૈ. પરન્તુ ગુરુદેવકા ઇતના સુના હૈ કિ ઉસીસે સમાધાન કરતે હૈં. ફિર ભી આપકે શબ્દ સુનને હૈં.
સમાધાનઃ- અચાનક હો જાય ઔર છોટી ઉમ્ર હો ઇસલિયે ઐસા લગે. ગુરુદેવને કહા હૈ, શાન્તિ રખને અલાવા ઉપાય નહીં હૈ. સંસારકા સ્વરૂપ (ઐસા હી હૈ). જહાઁ કોઈ ઉપાય નહીં હૈ, વહાઁ શાન્તિ રખની હી શ્રેયરૂપ હૈ.
અનન્ત જન્મ-મરણ, જન્મ-મરણ કરતે-કરતે ભવકા અભાવ હો ઐસા માર્ગ ગુરુદેવને