૨૬૮
હૈ, વહ ભી અપને-સે હુયી હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, કરને-સે હુયી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વહ ભી જ્ઞાનમેં સાથ-સાથ હૈ.
સમાધાનઃ- જ્ઞાનમેં જાનતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઔર ફિર ભી વહ સહજ હૈ, ઇસલિયે ઉસે આકુલતા ભી નહીં હોતી હૈ.
સમાધાનઃ- આકુલતા નહીં હોતી.
મુમુક્ષુઃ- ઉસ પહલૂકા ભી ઉસે જ્ઞાન હૈ.
સમાધાનઃ- અપને સ્વભાવકી સહજ દશા ખડી રખકર વહ હોતા હૈ. ઔર અપની મન્દતાકે કારણ (હોતા હૈ). ... ઉસસે સ્વયં ભિન્ન પડ ગયા હૈ ઇસલિયે મૈં ઉસકા કર્તા નહીં હૂઁ. ઉસકા ચૈતન્યકા અસ્તિત્વ જો હૈ, વહ અપની પરિણતિ-સે ભિન્ન કર દિયા હૈ. મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસે અપને સહજ સ્વભાવકો ભિન્ન કર દિયા હૈ. એકત્વબુદ્ધિ ટૂટ ગયી હૈ, ઇસલિયે મૈં ઉસકા કર્તા નહીં હૂઁ, પરન્તુ વહ હોતા હૈ. મેરી મન્દતાકે કારણ વહ હોતા હૈ.
મેરી જ્ઞાયકદશા સહજ હૈ, મેરી મન્દતાકે કારણ યહ હોતા હૈ. મેરી જ્ઞાયક દશાકી ન્યૂનતા હૈ ઔર પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ ઇસલિયે હોતા હૈ. ઉસકે ખ્યાલમેં ઉસકી મુખ્યતા રહતી હૈ. પુરુષાર્થકી પરિણતિ ઉઠે તો સબ છૂટ જાય ઐસા હૈ. તો અંતરકી દશા પ્રગટ હોકર સબ વિભાવ ટલ જાય, ઐસા હૈ. પુરુષાર્થકી મન્દતાકે કારણ હી વહ ખડા હૈ. કોઈ કાલલબ્ધિ ઉસે રોકતી હૈ યા દૂસરે કોઈ સમવાય ઉસે રોકતા હૈ, કોઈ ઉસે રોકતા નહીં હૈ. અપની મન્દતાકે કારણ વહ સબ ખડા હૈ, ઐસા વહ બરાબર જાનતા હૈ. પરન્તુ ઉતની સ્વયંકી પુરુષાર્થકી ડોર ઉઠતી નહીં હૈ, ઐસા વહ જાનતા હૈ.
અમુક સમય ચક્રવર્તી ગૃહસ્થાશ્રમમેં રહકર ફિર ભાવના ભાકર મુનિ હોતે હૈં. જબ પુરુષાર્થ ઉત્પન્ન હોતા હૈ તબ સબ છૂટ જાતા હૈ. ઐસી પરિણતિ હૈ કિ કર્તા દિખે, ફિર ભી ઉસે જ્ઞાતા કહતે હૈં. ઉસે હોતા હૈ, હોતા હૈ ઐસા કહતે હૈં ઔર કર્તા નહીં હૈ. ઐસા કિયા, ઐસા બોલે. ઉસકી બોલનેકી ભાષામેં ઐસા આયે. ફિર ભી કહતે હૈં કિ જ્ઞાતા હૈ. ઐસી કર્તા, જ્ઞાતાકી પરિણતિ (હૈ).
(અજ્ઞાનીકો) તો એકત્વબુદ્ધિ હૈ ઇસલિયે વહ કરતા હી હૈ. વહ છોડકર બૈઠા હો તો ભી ઉસે કર્તા કહનેમેં આતા હૈ. (જ્ઞાની) ગૃહસ્થાશ્રમમેં હો તો ભી ઉસે જ્ઞાતા કહનેમેં આતા હૈ. સમયસારમેં આતા હૈ ન કિ, મુનિ હો ગયા, પરન્તુ અન્દર કર્તાબુદ્ધિ ખડી હૈ તો કર્તા હી હૈ. છોડા તો ભી કર્તા હૈ. (જ્ઞાની) ગૃહસ્થાશ્રમમેં હૈ તો ભી જ્ઞાતા હૈ.