૨૭૨
કરકે કહતે હૈં કિ) તૂ સિદ્ધ ભગવાન જૈસા હૈ, તૂ સ્વીકાર કર. જૈસે સિદ્ધ ભગવાન હૈ, વૈસા હી તૂ હૈ. ઐસે સ્થાપના (કરતે હૈં). આચાર્યદેવ ઔર ગુરુદેવ કૃપા કરકે શિષ્યકો સિદ્ધ ભગવાન જૈસા કહતે હૈં કિ તૂ સિદ્ધ હૈ, તૂ ભગવાન હૈ, ઐસા સ્વીકાર કર. અતઃ યદિ પાત્ર શ્રોતા હો તો વહ સ્વીકાર કર લેતા હૈ કિ હાઁ, મૈં સિદ્ધ ભગવાન જૈસા હૂઁ. ઉસે યથાર્થ પરિણમન ભલે બાદમેં હો, પરન્તુ પહલે ઐસા નક્કી કરે કિ હાઁ, મઝે ગુરુદેવને કહા કિ તૂ સિદ્ધ ભગવાન (જૈસા હૈ), તો મૈં સિદ્ધ ભગવાન જૈસા હૂઁ. ઐસા તૂ સ્વીકાર કર, ઐસા સ્થાપના કરકે કહતે હૈં. હમ તુઝે સિદ્ધ ભગવાન જૈસા માનકર હી ઉપદેશ દેતે હૈં. તૂ નહીં સમઝેગા ઐસા માનકર નહીં કહતે હૈં. તૂ સિદ્ધ ભગવાન જૈસા હી હૈ, ઐસા તૂ નક્કી કર. તો તેરા પુરુષાર્થ પ્રગટ હોગા.
મુમુક્ષુઃ- અંતરમેં મનોમંથન કરકે વ્યવસ્થિત નિર્ણય કરનેમેં ક્યા-ક્યા આવશ્યકતા હૈ?
સમાધાનઃ- વહ તો અપની પાત્રતા સ્વયંકો હી તૈયાર કરની હૈ. સ્વયં કહીં અટકતા હો, સ્વયંકો કુછ બૈઠતા ન હો. મુખ્ય તો હૈ, તત્ત્વવિચાર કરના. ઉપાદાન-નિમિત્ત, સ્વભાવ- વિભાવ, ક્યા મેરા સ્વભાવ હૈ, ક્યા વિભાવ હૈ, મેરે ચૈતન્યકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયકે ક્યા હૈ, પરદ્રવ્યકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, અપને દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, મૈં વિભાવ સ્વભાવ-સે કૈસે ભિન્ન પડૂઁ, સબ સ્વયંકો અપને આપ નક્કી કરના હૈ. ઉસકા મંથન કરકે એકત્વબુદ્ધિ કૈસે ટૂટે, આત્મા ભિન્ન કૈસે હો, ભેદજ્ઞાન કૈસે હો, ઉસકા અંશ કૈસા હોતા હૈ, ઉસકી પૂર્ણતા કૈસી હોતી હૈ, ઉસકી સાધક દશા કૈસી હોતી હૈ.
ગુરુને જો અપૂર્વ રૂપ-સે ઉપદેશ દિયા, ગુરુકો સાથ રખકર સ્વયં નક્કી કરે કિ યે સ્વભાવ મેરા હૈ, યે વિભાવ ભિન્ન હૈ. ઐસા બરાબર મંથન કર-કરકે અપને-સે નક્કી કરે. ઐસા દૃઢ નક્કી કરે કિ કિસી-સે બદલે નહીં. ઐસા અપને-સે નક્કી કરે. અપની પાત્રતા ઐસી હો તો સ્વયં નક્કી કર સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ... સ્વભાવકી પહચાન હોતી હૈ યા સીધી પહચાન હોતી હૈ? વિસ્તારપૂર્વક સમઝાનેકી કૃપા કીજિયે.
સમાધાનઃ- ગુરુદેવને દ્રવ્ય-પર્યાયકા જ્ઞાન બહુત દિયા હૈ, બહુત વિસ્તાર કિયા હૈ. સૂક્ષ્મ રૂપ-સે સર્વ પ્રકાર-સે કહીં ભૂલ ન રહે, ઇસ તરહ સમઝાયા હૈ. પરન્તુ સ્વયંકો પુરુષાર્થ કરનેકા બાકી રહ જાતા હૈ. બાત તો યહ હૈ. પર્યાયકી પહિચાન, પર્યાયકો કહાઁ પહચાનતા હૈ?
જો દ્રવ્યકો યથાર્થ પહચાનતા હૈ, વહ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયકો પહચાનતા હૈ, વહ સબકો પહચાનતા હૈ. પર્યાયકો સ્વયં પીછાનતા નહીં હૈ. દ્રવ્યકા જ્ઞાન કરનેમેં પર્યાય બીચમેં આતી હૈ. ઇસલિયે પર્યાય દ્રવ્યકો ગ્રહણ કરતી હૈ. પર્યાય દ્વારા દ્રવ્ય ગ્રહણ હોતા હૈ. પરન્તુ