૨૭૨
વિભાવરૂપ પરિણમન નહીં હૈ. જ્ઞાન સ્વપરપ્રકાશક સ્વભાવી હૈ. પરન્તુ જો જ્ઞાન સ્વકો પ્રકાશે નહીં, સિર્ફ પરકો હી પ્રકાશે તો વહ જ્ઞાનકા દોષ હૈ. યહાઁ વિભાવ ઔર દોષકે બીચ ક્યા અંતર હૈ, યહ કૃપા કરકે સમઝાઈયે.
સમાધાનઃ- વહ તો શ્રદ્ધામેં ઉસકી ભૂલ પડી હૈ, વહાઁ જ્ઞાનમેં ઉસે ભૂલ હોતી હૈ. શ્રદ્ધામેં ભૂલ (હૈ). સર્વ ગુણાંશ સો સમ્યગ્દર્શન. જિસે અપની ઓર યથાર્થ પ્રતીતિ હુયી, ઉસકા જ્ઞાન ભી યથાર્થ હૈ. જહાઁ શ્રદ્ધામેં ભૂલ હૈ ઇસલિયે જ્ઞાન ભી મિથ્યા નામ પ્રાપ્ત કરતા હૈ.
વિભાવકી કષાયકી જો કાલિમા હો રહી હૈ, વહ કાલિમા ઔર ઇસ જ્ઞાનમેં અંતર હૈ. જ્ઞાન જો સ્થૂલ રૂપ-સે વ્યવહારમેં જાનતા હૈ, વૈસે જાનનેમેં ભૂલ નહીં હૈ. પરન્તુ સ્વયંકો જાનતા નહીં હૈ, જ્ઞાન સ્વપરપ્રકાશક (હોને પર ભી) વહ પરકો યથાર્થ નહીં જાનતા હૈ. જો પરકો જાનતા હૈ ઔર સ્વકો નહીં જાનતા હૈ, વહ તો ઉસકી બડી ભૂલ હૈ. ઇસલિયે સ્વપૂર્વક પરકો જાને તો વહ જ્ઞાન યથાર્થ હૈ. સ્વકો નહીં જાનતા હૈ, વહ જ્ઞાનકા દોષ હૈ, જ્ઞાનકી ભૂલ હૈ.
જૈસે દર્શનકી ભૂલ હૈ, વૈસે જ્ઞાનકી ભી ભૂલ હૈ. પરન્તુ વિભાવકી જો પરિણતિ (હૈ), કષાયકી કાલિમાકી જો પરિણતિ હૈ વૈસી જ્ઞાનકી પરિણતિ નહીં હૈ. જ્ઞાનકી પરિણતિ ઉસે મિથ્યારૂપ પરિણમી હૈ. જો જાને, વ્યવહારમેં જો જાને વહ સ્થૂલરૂપ-સે જાનતા હૈ, ઐસા કહનેમેં આતા હૈ. પરન્તુ ઉસકી શ્રદ્ધાકે સાથ ઉસકે જ્ઞાનમેં ભી ભૂલ હૈ. સ્વયંકો નહીં જાનતા હૈ, વહ ઉસકી ભૂલ હૈ. ઉસે ભી મિથ્યાજ્ઞાન કહનેમેં આતા હૈ. અપને સ્વપદાર્થકો નહીં જાનતા હૈ. સ્વયંકો નહીં જાના, ઉસને કુછ નહીં જાના. ઔર સ્વયંકો જાને ઉસને સબ જાના હૈ. પરકો જાને પરન્તુ ઉસે યથાર્થ નહીં કહતે હૈં. અપનેકો જાને તો વહ યથાર્થ જ્ઞાન કહલાતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી ઐસા ફરમાતે થે કિ, જિસસે લાભ માને ઉસે અપના માને બિના રહે નહીં. યહાઁ પરપદાથામેં ઇષ્ટ-અનિષ્ટ બુદ્ધિ તો જીવકો હૈ. તો ક્યા અનિષ્ટપનેમેં અપનત્વ નહીં હૈ? અથવા પૂજ્ય ગુરુદેવકી યહાઁ ક્યા આશય હૈ, ઉસે સ્પષ્ટિ કીજિયે.
સમાધાનઃ- પરપદાર્થકો ઇષ્ટ માનતા હૈ, અનિષ્ટ માને ઉસે અનિષ્ટ માન રહા હૈ, પરન્તુ અન્દરમેં તો, યહ મુઝે નુકસાન કરતા હૈ, નુકસાન કરતા હૈ, ઐસા જો ઉસને માના હૈ વહ જૂઠા હૈ. ઉસને અપનત્વ માના હૈ. અનિષ્ટ-સે મુઝે નુકસાન હોતા હૈ, ઇષ્ટ- સે મુઝે લાભ હોતા હૈ. વહ દોનોં ભાવ ઉસકે યથાર્થ નહીં હૈ. ઇષ્ટ-અનિષ્ટ જ્ઞાતાકી પરિણતિમેં એક ભી નહીં હૈ. વસ્તુ સ્વભાવ-સે ઇષ્ટ-અનિષ્ટ કુછ હૈ હી નહીં. પરન્તુ ઇષ્ટપના માના વહ કહતા હૈ, મુઝે ઠીક હૈ. ઔર અનિષ્ટ માના કિ મુઝે ઠીક નહીં હૈ, ઉસમેં વહ નુકસાન કરતા હૈ. ઐસા માના ઉસમેં અપની પરિણતિકે સાથ ઉસે કુછ એકત્વપના