સમાધાનઃ- રુચિકી.
મુમુક્ષુઃ- રુચિ ગહરાઈસે જાગૃત હોનેકે લિયે ક્યા કરના?
સમાધાનઃ- સ્વયંકો હી કરની હૈ. સ્વયં હી વિભાવ-સે છૂટકર કરે કિ નક્કી કરે કિ યે સ્વભાવ હી આદરણીય હૈ, યે આદરણીય નહીં હૈ. વિભાવ આદરણીય નહીં હૈ. વિભાવમેં સુખ નહીં હૈ. ઉસકે સાથ એકત્વબુદ્ધિ (ચલતી હૈ). સબ જૂઠા અયથાર્થ હૈ. યથાર્થ તો આત્મા તત્ત્વ ઉસસે ભિન્ન હોને પર ભી એકત્વ માન રહા હૈ, વહ જૂઠ હી માના હૈ. સ્વયંને માના હૈ ઉસે, યથાર્થ જ્ઞાન ઔર નિશ્ચય કરકે સ્વયં રુચિકો દૃઢ કરતા જાય. ઉસમેં જ્ઞાન, રુચિ, પુરુષાર્થ સબકા સમ્બન્ધ હૈ. યથાર્થ જ્ઞાન-સે નિશ્ચય કરના ચાહિયે કિ બાહરમેં કહીં સુખ નહીં હૈ. સુખ આત્મામેં હૈ. દોનોં તત્ત્વ ભિન્ન હૈ. યે તત્ત્વ ભિન્ન હૈ, યે તત્ત્વ ભિન્ન હૈ. ઐસે યથાર્થ નિશ્ચય કરકે રુચિકા જોર બઢાયે.
મુમુક્ષુઃ- યે સબ વિકલ્પમેં બૈઠનેકે બાવજૂદ રુચિ જોર કરે? સિર્ફ વિકલ્પમેં બૈઠે ઉતના ચલેગા નહીં.
સમાધાનઃ- પહલે તો વિકલ્પ હોતા હૈ. નિર્વિકલ્પ તો બાદમેં હોતા હૈ. અતઃ પહલે તો વહ અભ્યાસરૂપ હી હોતા હૈ. વિકલ્પરૂપસે અભ્યાસ હો પરન્તુ ગહરાઈ-સે હો, ઉસકા ધ્યેય ઐસા હોના ચાહિયે કિ યે અભ્યાસ વિકલ્પકા હૈ, અભી અન્દર ગહરાઈમેં જાના બાકી હૈ. ઇસ પ્રકાર ધ્યેય ઐસા રખના ચાહિયે. તો ગહરાઈમેં જાનેકા પ્રયત્ન કરે. વિકલ્પમાત્રમેં અટક જાય કિ મૈંને બહુત કિયા તો આગે નહીં બઢ સકતા. અભી ગહરાઈમેં જાના બાકી હૈ. યે વિકલ્પમાત્ર અભ્યાસ હૈ, ઉસસે ભી આગે બઢના હૈ. ઐસા યદિ ધ્યેય રખે તો આગે બઢના હો.
મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પમેં ધ્યેય ધ્રુવકા રખકર અભ્યાસ કરના?
સમાધાનઃ- હાઁ, ધ્રુવકા ધ્યેય રખના ચાહિયે, તો આગે હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- તો ધ્રુવકા લક્ષ્ય રખકર સુનનેકી જો બાત હૈ, વહ વિકલ્પાત્મક ભૂમિકા હી હૈ ન?
સમાધાનઃ- હૈ તો વિકલ્પાત્મક ભૂમિકા, પરન્તુ ધ્યેય ધ્રુવકા હોના ચાહિયે. ધ્યેય ધ્રુવકા હોના ચાહિયે. આગે બઢનેકે લિયે. નિર્વિકલ્પ હોના હૈ. ઐસા હોના ચાહિયે.
મુમુક્ષુઃ- અકેલા ધ્રુવકા ધ્યેય રખકર શ્રવણ કરે તો ભી કાર્ય હોનેમેં વિલંબ હોનેકા કારણ ક્યા?
સમાધાનઃ- સબમેં એક હી કારણ હૈ. અપને પુરુષાર્થકી મન્દતાકે સિવાય..
મુમુક્ષુઃ- રુચિ કમ પડતી હૈ.
સમાધાનઃ- સબ અપના કારણ હૈ. અપને પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. સબકા કારણ