૨૭૯
ઉપશાંત.
જિસે સમ્યગ્દર્શન હૈ, જો છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ઝુલતે હૈં, વાસ્તવિક ભાવલિંગીકી દશા હૈ, ઉસ વક્ત ભલે ઉપશાંત શ્રેણિ હુયી, પરન્તુ વહ તો કેવલ લેનેવાલે હૈં, અવશ્ય. ભલે એક બાર ઉપશમ શ્રેણિ હો ગયી, બાદમેં ભી કોઈ બાર ક્ષપકશ્રેણિ ચઢકર કેવલજ્ઞાન અવશ્ય ઉસે હોનેવાલા હૈ. છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ભાવલિંગી મુનિદશા હૈ તો ક્ષપકશ્રેણી તો હોતી હૈ. ઉસ ભવમેં યા દૂસરે ભવમેં ક્ષપણ શ્રેણી તો હોતી હૈ. જિસકો ભાવલિંગીકી દશા હૈ, ભીતરમેં મુનિદશા હૈ, છઠવેં-સાતવેંમેં સ્વાનુભૂતિ અંતર્મુહૂર્ત-અંતર્મુહૂર્તમેં જાતે હૈં, અંતર્મુહૂર્તમેં બાહર આતે હૈં, ઐસી સ્વાનુભૂતિકી દશા પ્રગટ હો ગયી. ઉસકો અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. જિસકો સમ્યગ્દર્શન હુઆ, ઉસકો ભી અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. ઔર મુનિદશા યથાર્થ હુયી ઉસકો ભી અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. વીતરાગ દશા હોનેવાલી હૈ. ઉસકા ઐસા પુરુષાર્થ અવશ્ય-અવશ્ય પ્રગટ હોતા હૈ. ઉસકી પરિણતિકી દશા સ્વરૂપ ઓર ચલી ગયી હૈ, જ્ઞાયકકી ધારા હૈ ઔર વહ તો મુનિદશા હૈ, સ્વરૂપમેં લીનતા બહુત બઢ ગયી હૈ. અવશ્ય વીતરાગ દશા હોતી હૈ, કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મુખ્યપને તો ક્ષપકશ્રેણી હી હોતી હૈ ન? ઉપશમ શ્રેણી તો કોઈ-કોઈકો હોતી હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, કોઈ-કોઈકો હોતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- .. જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા ખણ્ડ પડતા હૈ. કર્તા-હર્તા નહીં હૈ, મૈં તો સ્વયંસિદ્ધ અપને-સે હી હૂઁ.
સમાધાનઃ- મૈં જ્ઞાતા હૂઁ, દૃષ્ટા હૂઁ યે સબ ગુણોંકા ભેદ પડતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પ આ જાતા હૈ.
સમાધાનઃ- વિકલ્પ ગુણોંકા ભેદ હૈ. પરન્તુ દૃષ્ટિ તો જો જ્ઞાયક હૂઁ સો હૂઁ, મેરા અસ્તિત્વ, જ્ઞાયકકા અસ્તિત્વ ગ્રહણ કર લિયા હૈ, બસ. ફિર વહ તો જાનનેકે લિયે હૈ કિ મૈં જ્ઞાન હૂઁ, દર્શન હૂઁ, ચારિત્ર હૂઁ, યે સબ વિકલ્પ હૈ. વિકલ્પકી દશા જબતક નિર્વિકલ્પ દશા પૂર્ણ નહીં હૈ, તબતક વિકલ્પકી દશા તો હૈ, પરન્તુ દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર સ્થાપિત હૈ. ઉસકી દૃષ્ટિ અખણ્ડ રહતી હૈ. સમ્યગ્દૃષ્ટિકી દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર જમી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ...
સમાધાનઃ- ફિર લીનતા હોતી હૈ. સ્થિરતા બાદમેં હોતી હૈ. પહલે યથાર્થ દૃષ્ટિ હોવે, ભેદજ્ઞાનકી ધારા હોવે, મૈં જ્ઞાયક જ્ઞાયક હૂઁ. ઉસમેં સ્વાનુભૂતિ હોવે સમ્યગ્દર્શનમેં, વિશેષ લીનતા બાદમેં હોતી હૈ.
જિજ્ઞાસુકો તો પહલે દૃષ્ટિ યથાર્થ કરની ચાહિયે. મૈં ચૈતન્ય જ્ઞાયક હી હૂઁ. જો હૂઁ સો હૂઁ. વિકલ્પકા ભેદ વહ મૈં નહીં હૂઁ. નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ મૈં હૂઁ. ઐસા ઉસકા નિર્ણય