૨૬૮
જગત-સે જાત્યાંતર અલગ હી આનન્દ હૈ. ઉસકી જાત કિસીકે સાથ મિલતી નહીં. કોઈ દેવલોકકા સુખ યા ચક્રવર્તીકા રાજ યા કિસીકે સાથ ઉસકા મેલ નહીં હૈ. વહ સબ વિભાવિક હૈ, સબ રાગમિશ્રિત હૈ. જિસકે સાથ રાગ રહા હૈ, ઉસકે સાથ મેલ નહીં હૈ. અન્દર ઊચ્ચસે ઊચ્ચ શુભભાવ હો તો ભી વહ શુભભાવ હૈ. શુભભાવકે સાથ ભી ઉસકા મેલ નહીં હૈ. શુભભાવ-સે ભી ભિન્ન શુદ્ધાત્મા હૈ.
મન્દ કષાય હો. મૈં જ્ઞાન હૂઁ, મૈં દર્શન હૂઁ, મૈં ચારિત્ર હૂઁ. પહલે શુરૂઆતમેં વહ સબ વિકલ્પ આતે હૈૈં, આત્મ સ્વભાવકો પહિચાનનેકે લિયે, તો ભી વહ વિકલ્પ મિશ્રિત જો રાગ હૈ, ઉસકે સાથ આત્માકે આનન્દકા મેલ નહીં હૈ. આત્માકા આનન્દ તો ઉસસે અલગ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- અપને-સે તિર્યંચકા કુછ જ્યાદા પુરુષાર્થ હોગા તભી ઉસે અનુભૂતિ હોતી હોગી.
સમાધાનઃ- ઉસ અપેક્ષા-સે, અનુભૂતિ ઉસને પ્રાપ્ત કી ઉસ અપેક્ષા-સે ઉસકા પુરુષાર્થ જ્યાદા હૈ ઐસા કહ સકતે હૈં.
મુમુક્ષુઃ- ઉસે તો ક્ષયોપશમકા ઉતના ઉઘાડ ભી નહીં હૈ.
સમાધાનઃ- ઉઘાડકે સાથ ઉસે સમ્બન્ધ નહીં હૈ. પ્રયોજનભૂત તત્ત્વકો જાને ઇસલિયે આત્માકી સ્વાનુભૂતિ પ્રગટ હોતી હૈ. જ્યાદા શાસ્ત્રકા જ્ઞાન હો યા જ્યાદા શાસ્ત્ર પઢે હો, ઉસકે સાથ (સમ્બન્ધ નહીં હૈ).
.. આત્માકા સ્વરૂપ મૈં ચૈતન્ય પદાર્થ, અપને દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય ઔર પરપદાર્થકે, ઉતના મૂલ પ્રયોજનભૂત જાને તો ઉસમેં સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ. ઉસકા ભેદજ્ઞાન કરે કિ યહ શરીર સો મૈં નહીં હૂઁ, યે વિભાવ શુભાશુભભાવ ભી મેરા સ્વરૂપ નહીં હૈ. મૈં ઉસસે ભિન્ન, અનન્ત ગુણ-સે ભરપૂર, અનન્ત શક્તિયોં-સે ભરા આત્મતત્ત્વ હૂઁ. ઐસા વિકલ્પ નહીં, પરન્તુ ઐસે અપને અસ્તિત્વકો ગ્રહણ કરકે ઉસકા ભેદજ્ઞાન કરે. ઉસ ભેદકી સહજ દશા પ્રગટ કરકે અન્દર વિકલ્પ છૂટકર સ્થિર હો જાય, ઉસકી શ્રદ્ધા-પ્રતીત કરકે, જ્ઞાન કરકે ઉસમેં સ્થિર હો જાય તો ઉસે ભેદજ્ઞાન નિર્વિકલ્પ સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ. ઉસમેં જ્યાદા શાસ્ત્ર અભ્યાસકી જરૂરત નહીં હૈ.
વહ તો નહીં હો તબતક ઉસે શુભભાવમેં રહનેકે લિયે વિશેષ જ્ઞાનકી નિર્મલતા હો, ઇસલિયે શાસ્ત્રકા અભ્યાસ કરે. પરન્તુ જ્યાદા જાને તો હી હો, ઐસા સમ્બન્ધ નહીં હૈ. ઉસે ક્ષયોપશમકે સાથ કોઈ સમ્બન્ધ નહીં હૈ. ઉસે અપની અંતર પરિણતિ પલટનેકે લિયે પ્રયોજનભૂત તત્ત્વકો જાને, ઉસકી શ્રદ્ધા કરે ઔર ઉસમેં સ્થિર હો તો ઉસે હોતા હૈ.
શિવભૂતિ મુનિ કુછ નહીં જાનતે થે. ગુરુને કહા કિ માતુષ ઔર મારુષ. રાગ-દ્વેષ મત કર. વહ શબ્દ ભૂલ ગયે. ગુરુને ક્યા કહા થા વહ શબ્દ ભૂલ ગયે. ફિર એક બાઈ