૩૦૦ સંયોગ હો તો વહ લાલ દિખતા હૈ. પરન્તુ વહ લાલ બાહર-સે નહીં આયા હૈ, પરન્તુ સ્ફટિક સ્વયં પરિણમિત હુઆ હૈ.
વૈસે જીવ સ્વયં પરિણમતા હૈ. કુછ નહીં હૈ અર્થાત માત્ર ભ્રાન્તિ હી હૈ ઔર અજ્ઞાન હૈ, વહ અપેક્ષા-સે બરાબર હૈ. પરન્તુ દૂસરી અપેક્ષા-સે દેખે તો ઉસે અનાદિ કાલસે વેદન હોતા હૈ, રાગકા, દુઃખકા વેદન કિસકો હોતા હૈ? મુઝે દુઃખ-સે છૂટના હૈ, યહ મુઝે દુઃખ હોતા હૈ, મુઝે આકુલતા હોતી હૈ. વહ વેદન અન્દરમેં હોતા હૈ. તો વહ વેદન એક પર્યાયમેં હૈ, મૂલ વસ્તુમેં નહીં હૈ. વેદન પર્યાયમેં હૈ, વસ્તુમેં તો નહીં હૈ. પરન્તુ વસ્તુમેં નહીં હૈ, ઐસા નક્કી કિયા. ફિર ભી બાહર ઉસકે વેદનમેં અમુક ખડા રહતા હૈ. ઇસલિયે વહ શ્રદ્ધા બરાબર કરકે, ભેદજ્ઞાનકી ધારા ઐસી હી રહની ચાહિયે કિ ક્ષણ- ક્ષણમેં, ક્ષણ-ક્ષણમેં જૈસે વિકલ્પકી ધારા ચલતી હૈ, ઉતની હી ઉસકે સામને ધારા ચલની ચાહિયે. ... અન્દરસે ચલની ચાહિયે.
જ્ઞાયકધારા ઐસી ચલે તો ઉસમેં-સે સ્વાનુભૂતિ હો. તો ઉસકી દશા ચાલૂ હો. સ્વાનુભૂતિ નહીં હો તો ઉસકી દશા ચાલૂ નહીં હોતી. ઉસકી ધારા ચલની ચાહિયે. અન્દર-સે ઐસી ભાવના કરે કિ મૈં ભિન્ન, મેરેમેં કુછ નહીં હૈ, મૈં તો ભગવાન જૈસા હૂઁ. અન્દર ઐસી ભાવના, વૈરાગ્ય હો જાય. પરન્તુ ઉસ જાતકા વેદન હોકર ઉસે સ્વાનુભૂતિ હોની ચાહિયે. ઔર ઉસકી ધારા અન્દરમેં (ચલની ચાહિયે). બાહરમેં કુછ ભી કામ કરે તો ક્ષણ- ક્ષણમેં (ચલની ચાહિયે). ફિર ભૂલ જાય ઔર યાદ કરે, ભૂલ જાય ઔર યાદ કરે ઐસે નહીં, પરન્તુ ઉસે અન્દર ધારા હી ચલની ચાહિયે. ધારા ચલે ઔર સ્વાનુભૂતિ બાર-બાર હો તો ઉસે વિકલ્પ છૂટકર આનન્દ આયે. વિકલ્પ છૂટે બિના આનન્દ નહીં હોતા.
મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પ છૂટે નહીં તો ઐસા અપૂર્વ આનન્દ પ્રગટ હી નહીં હોતા.
સમાધાનઃ- હાઁ, તો અપૂર્વ આનન્દ પ્રગટ હી નહીં હો.
મુમુક્ષુઃ- મુઝે તો ધ્રુવ જૈસા નિશ્ચય હૈ. બસ, ..
સમાધાનઃ- ધ્રુવ, અચલ... ધ્રુવ ભી સિર્ફ ધ્રુવ નહીં હૈ, પરન્તુ જ્ઞાયક ધ્રુવ હૈ. જ્ઞાયકતાસે ભરા હુઆ ધ્રુવ હૈ. ઐસા ધ્રુવકા નિશ્ચય બરાબર, ફિર પર્યાયમેં ક્યા હૈ? વહ સ્વયં નક્કી કરના ચાહિયે.
મુમુક્ષુઃ- મૈં કહતી હૂઁ, ઐસા હી નિશ્ચય હૈ કિ આત્મા પ્રાપ્ત કરકે રહૂઁગી. પૂર્ણ વીતરાગ હોના, ઉસ પ્રકારકા .. કભી છૂટે નહીં ઐસા.
સમાધાનઃ- વહ તો અચ્છી બાત હૈ. સ્વયં જ્યાદા આગે બઢના. જ્યાદા આગે બઢના બાકી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- આગે જાના હૈ, ઇસીલિયે કિસ પ્રકાર... મુમુક્ષુઃ- વહ કહતી હૈ, પૂર્ણપને પ્રગટ હો..