245
caitanya tattva hī hū̃n. viśeṣ bhedabhāv gauṇ karake śuddhātmākī paryāy pragaṭ hotī hai. vibhāvakī paryāy gauṇ ho jātī hai. maiṁ caitanya śuddhātmā hūn̐, aisī pratīt to dr̥ḍh karanī cāhiye, aisā jñān karanā cāhiye, usakī līnatā honī cāhiye. to svānubhūti hotī hai. bāraṁbār maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā vicār karake, lakṣaṇ pahacānakar (āge baḍhanā). yathārtha pīchān hove to bhī usakā abhyās karanā cāhiye. ye acchā nahīṁ hai, maiṁ caitanya jñāyak hū̃n. sāmānya svarūp anādiananta (hūn̐). guṇakā bhed, paryāyakā bhed par dr̥ṣṭi nahīṁ karake, maiṁ caitanya hū̃n. usameṁ guṇ hai, paryāy hai to bhī dr̥ṣṭi to akhaṇḍa par rakhanī cāhiye. jñān sabakā hotā hai, parantu dr̥ṣṭi ek akhaṇḍa caitanya sāmānya par hotī hai. dravyadr̥ṣṭike bal-se usameṁ līnatā (hotī hai).
dr̥ṣṭi-samyagdarśan hone-se sab nahīṁ ho jātā hai. līnatā-cāritra, svarūp ramaṇatā- līnatā bākī rahatā hai. munioṁ chaṭhaveṁ-sātaveṁ guṇasthānameṁ jhulate haiṁ. līnatā viśeṣ ho jātī hai. samyagdr̥ṣṭiko itanī līnatā nahīṁ hotī. to bhī usako svānubhūti hotī hai. svarūpācaraṇ cāritra hotā hai. bhedajñānakī dhārā calatī hai. svānubhūti-se bāhar āve to bhedajñānakī dhārā kṣaṇ-kṣaṇ, kṣaṇ-kṣaṇ, kṣaṇ-kṣaṇameṁ khāte-pīte, jāgate, svapnameṁ bhedajñānakī dhārā (calatī hai). jñāyakadhārā aur udayadhārā donoṁ bhinna calatī hai. koī-koī bār svānubhūti hotī hai. nirvikalpa svānubhūti-se bāhar āve to bhedajñānakī dhārā (calatī hai).
usake pahale usakī mahimā karanī cāhiye, usakī laganī karanī cāhiye, tattvakā vicār karanā cāhiye, ātmākā svabhāv pahacānanā cāhiye. ātmākā jñān lakṣaṇ (pahacānakar) maiṁ jñāyak hūn̐, maiṁ akhaṇḍa jñāyak hūn̐, usako vicār karake grahaṇ karanā cāhiye. usake bhedajñānakā abhyās karanā cāhiye. maiṁ caitanya akhaṇḍa hū̃n. maiṁ vibhāv- se (bhinna hūn̐). guṇabhed, paryāyabhed ādi bhedameṁ vikalpa ātā hai. vāstavik bhed ātmāmeṁ nahīṁ hai. ātmā akhaṇḍa hai. isameṁ jñān, darśan, cāritra sab hai. lakṣaṇ bhinna-bhinna hai, to bhī vastu ek hai. usakā nirṇay karake usakī pratīt karanī cāhiye. usameṁ līnatā karanī cāhiye.
mumukṣuḥ- .. bāharameṁ to acchā lagatā nahīṁ hai. andar jānemeṁ kitanā samay lagegā?
samādhānaḥ- kyā kahate haiṁ? bāharameṁ acchā nahīṁ (lagatā). svabhāvakī pahacān kare to, svabhāvakā lakṣaṇ pahacānakar usakī pratīt dr̥ḍh hove, bāraṁbār abhyās kare. jisako yathārtha puruṣārtha uṭhatā hai to aṁtarmuhūrtameṁ ho jātā hai. aur viśeṣ puruṣārtha kare to, ācāryadev kahate haiṁ, chaḥ mahinemeṁ ho jātā hai. parantu itanā abhyās nahīṁ karatā hai. acchā nahīṁ lagatā hai, duḥkh lagatā hai to bhī svarūpakā lakṣaṇ pīchānakar usakā