svabhāvakī paryāy ho. to bhī usakā jo svabhāv hai, dravya dravyatva choḍatā nahīṁ, dravya dravyarūp to pariṇamatā hī hai. akelā kūṭastha ho to dravyakī pahacān hī na ho. dravya dravyakā kārya karatā hī rahatā hai. svabhāv par dr̥ṣṭi jāy to svabhāvakā kārya hotā rahe. svayaṁ sahaj hotā rahatā hai. use buddhipūrvak yā vikalpapūrvak karanā nahīṁ paḍatā sahaj hī hotā hai. dravya pariṇamatā hī rahatā hai.
mumukṣuḥ- pahale jo āpane kahā ki kathaṁcit pariṇāmī hai, usake ādhār-se yah...
samādhānaḥ- kathaṁcit pariṇāmī aur kathaṁcit apariṇāmī. pariṇāmī hai, dravya pariṇamatā hai. svabhāv par dr̥ṣṭi jāy to vah svataḥ svayaṁ svabhāvarūp pariṇamatā hai.
mumukṣuḥ- padārthakā jñān, darśan aur cāritrarūp prati samay binā prayatna pariṇaman to hotā hī rahatā hai. kyoṁki pariṇamanā vah to siddhāṁtik bāt hai. to śubhāśubh rūp athavā śuddharūp, kis prakār pariṇamanā usameṁ jīvakā koī amuk guṇ nimitta paḍatā hai, arthāt jñān yā vīrya?
samādhānaḥ- usameṁ usakā jñāyak jo asādhāraṇ guṇ hai, us jñānako pahacāne, jñāyakatāko pahacāne. aur us rūp pratītako dr̥ḍh kare. dr̥ṣṭi arthāt pratīta. dravya par dr̥ṣṭi-pratīt kare, us prakārakā jñān kare aur us jātakā usakī āṁśik pariṇati hotī hai. isaliye usameṁ use jñān, darśan aur cāritra to (hote hī haiṁ). viśeṣ cāritra to bādameṁ hotā hai. lekin usameṁ dr̥ṣṭi, jñān aur usakī āṁśik pariṇati ho to usakī śuddha paryāy pragaṭ hotī hai.
dr̥ṣṭi to ek dravya par hai, usake sāth use jñān bhī samyak hotā hai. aur pariṇati bhī us taraph jhukatī hai. to usameṁ-se śuddha paryāy, dravyameṁ-se sarvaguṇāṁś so samyagdarśan pragaṭ hotā hai. āj āyā thā na? dravya kise kahate haiṁ? jo dravit ho so dravya. gurudevakī ṭepameṁ āyā thā.
mumukṣuḥ- jī hān̐, āj subah pravacanameṁ āyā thā.
samādhānaḥ- hān̐, āj subah (āyā thā). jo dravit ho use dravya kahate haiṁ. dravya pariṇamatā hai. svabhāv par dr̥ṣṭi jāy to svabhāvarūp pariṇamatā hai. vibhāvameṁ dr̥ṣṭi hai to vibhāvakī paryāyeṁ hotī haiṁ. svabhāv par dr̥ṣṭi jāy to svabhāvakī paryāyeṁ hotī haiṁ. bākī vastu to pāriṇāmikabhāv-se anādiananta ekarūp sadr̥śya pariṇām-se pariṇamatā hai. vah koī apekṣā-se kūṭastha aur koī apekṣā-se pariṇāmī, koī apekṣā-se apariṇāmī hai.
mumukṣuḥ- akelā kūṭastha māneṁ to sab bhūl hotī hai.
samādhānaḥ- akelā kūṭastha ho to usameṁ koī vedan bhī nahīṁ hogā, svānubhūti