261
bhī usakī bhūtakī, bhaviṣyakī sab yogyatā hai. vah paryāyarūp pariṇamatī nahīṁ, parantu usakī śaktioṁmeṁ vah sab hai. sāmānya svarūp-se hai.
mumukṣuḥ- paryāy dravyameṁ-se ātī hai aisā kahanemeṁ ātā hai, vah barābar hai?
samādhānaḥ- hān̐, paryāy dravyameṁ-se ātī hai. dravyameṁ-se arthāt dravya pariṇamakar hī paryāy hotī hai. paryāy kahīṁ ūpar-se nahīṁ ātī hai. paryāy usameṁ pariṇamanarūp nahīṁ hai, sāmānyarūp hai, parantu dravya pariṇamakar hī paryāy hotī hai. dravya svayaṁ pariṇamit hokar paryāy hotī hai. paryāy nirādhār nahīṁ hotī, dravyake āśray-se paryāy hotī hai.
mumukṣuḥ- pūjya gurudev is bār suprabhātake din bahut sundar bāt lete the aur andarameṁ ananta jñān, ananta darśan, ananta sukh, ananta vīrya kaise pragaṭ ho, usakā sundar kalaś lete the. parantu āj dekhā, pīchale kalaśameṁ jise jñānanay au kriyānayakī paraspar maitrī ho, usako hī aisā pariṇaman hotā hai, aisī bāt lī. to jñānanay aur kriyānayakā maitrīkā sambandha kyā hogā?
samādhānaḥ- gurudev to kuch alag (the), unakī bāt to alag hai. jñānanay aur kriyānay, jo usakī maitrī kare ki maiṁ jñāyak hūn̐, aise aṁtarameṁ-se jisane grahaṇ kiyā, apanā astitva jisane grahaṇ kiyā, vah andar-se rāg-se nivr̥tta ho aur svayaṁ apanemeṁ līnatā kare ki maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyakarūp pariṇaman kare to vah jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. jñāyakakī jñāyakarūp pariṇati na kare aur mātra maiṁ jñāyak hūn̐, sab udayādhīn hai, sab vibhāv hai, aise mātra vah bolatā rahe aur aṁtarameṁ-se yadi bhedajñān na ho aur jñāyak hūn̐ (aisī) jñāyakarūp pariṇati na ho, jñāyakarūp pariṇati na ho to mātra vah jñān bolanerūp hotā hai. aur kriyāmeṁ śubh pariṇām karake usameṁ saṁtuṣṭa ho jāy to bhī vah kriyāmeṁ ruk jātā hai. parantu apanā astitva grahaṇ karake maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā jānakar rāgase bhinna paḍakar jñāyakakā jñāyakarūp pariṇaman kare to vah jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. to anekāntapane usane yathārtha ātmāko grahaṇ kiyā hai.
maiṁ caitanyadravya akhaṇḍa śāśvat hū̃n. jaisā jñāyak hai us rūp pariṇati karanekā paryāyameṁ bhī vaisā abhyās karatā hai. rāg-se nivartatā hai aur apanemeṁ svarūpakī pariṇati pragaṭ karatā hai. to use vāstavameṁ bhedajñān aur jñāyakakī pariṇati pragaṭ huyī hai. mātra akelī kriyāmeṁ saṁtuṣṭa ho jāy aur bolanemeṁ maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā karatā rahe aur sab udayādhīn hai aur aṁtarameṁ rāg-se nivartatā nahīṁ aur bhedajñānakī pariṇati karatā nahīṁ hai to use jñānanay aur kriyānayakī maitrī nahīṁ hai.
dravyadr̥ṣṭi use kahate haiṁ ki svayaṁ caitanyakā astitva grahaṇ karake jñāyakakī pariṇati