272
ācāryadev, gurudev śuddhātmāmeṁ pariṇati pragaṭ karaneko kahate haiṁ. śuddhātmāko tū grahaṇ kara. parantu bīcameṁ śubhabhāv āye binā nahīṁ rahate. śubhabhāv to jabatak pūrṇatā nahīṁ hotī tabatak āte haiaiṁ. parantu usakī pariṇati śuddhātmā taraphakī hī hotī hai, sādhak daśā.
mumukṣuḥ- upadeśameṁ aisā āye ki apane choṭe avaguṇako parvat jitanā ginanā aur dūsareke choṭe guṇako baḍā karake dekhanā. aisā bhī āye ki paryāyakī pāmaratāko gauṇ karake svayaṁko paramātmasvarūp dekhanā. aise donoṁ kathanakā tātparya kyā hai?
samādhānaḥ- caitanya akhaṇḍa dravya pūrṇa-paripūrṇa hai, śāśvat hai. us dravyakī dr̥ṣṭi karanī aur paryāyameṁ nyūnatā hai usakā jñān karanā. sādhak daśāmeṁ dr̥ṣṭi aur jñān donoṁ sāthameṁ hote haiṁ. maiṁ dravyadr̥ṣṭi-se pūrṇa hū̃n. merā jo dravya hai us dravyakā nāś nahīṁ huā hai. anādiananta paripūrṇa prabhutāsvarūp maiṁ hū̃n. ātmākī prabhutāko lakṣyameṁ rakhakar paryāyameṁ maiṁ adhūrā hūn̐, us nyūnatākā use jñān rahatā hai.
puruṣārtha kaise ho? svarūpameṁ līnatā kaise ho? svānubhūtikī viśeṣ-viśeṣ daśā kaise ho? andarameṁ jñāyakakī pariṇati viśeṣ kaise ho? paryāyameṁ puruṣārtha par usakā dhyān hotā hai. isaliye paryāyameṁ maiṁ pāmar hūn̐ aur dravya vastu svabhāv-se maiṁ pūrṇa hū̃n. dr̥ṣṭi aur jñān donoṁ sādhak daśāmeṁ sāth hī rahate haiaiṁ. use koī apekṣā-se mukhya aur koī apekṣā-se (gauṇ kahanemeṁ ātā hai). sādhak daśāmeṁ donoṁ jātakī pariṇati sāthameṁ hī hotī hai.
maiṁ dr̥ṣṭi-se pūrṇa hūn̐ aur paryāyameṁ adhūrā hū̃n. donoṁ usakī sādhak daśāmeṁ sāth hī hote haiṁ. isaliye dūsare par dr̥ṣṭi (nahīṁ karanī hai). jo jñātā ho vah jñātā to jānatā rahatā hai. dūsarekā guṇ dekhane-se svayaṁko lābhakā kāraṇ hotā hai. doṣ dekhanā to nukasānakā kāraṇ hai. isaliye vah guṇako mukhya karake doṣako gauṇ karatā hai. svayaṁko puruṣārtha karanā hai, isaliye svayaṁ apane alpa doṣako (mukhya karake samajhatā hai ki) mujhe abhī bahut puruṣārtha karanā bākī hai. isaliye apane doṣ par dr̥ṣṭi karake guṇako gauṇ karatā hai. svayaṁko puruṣārtha karanā hai. dūsarekā doṣ dekhanā, usameṁ aṭakanā vah koī sādhakakā kartavya nahīṁ hai.
pratyek vastu svataṁtra pariṇamatī hai. vah to jñāyakarūp rahanā, jñāyakakā jñātā svabhāv hai, jñātārūp-se jānate rahanā. parantu sādhak daśāmeṁ apane guṇako gauṇ karake jo doṣ hai usako mukhya (karatā hai). apanī alpatāko mukhya karake, mujhe bahut karanā bākī hai, aise svayaṁ dekhatā hai, us jātakā puruṣārtha karatā hai. dūsareke guṇako dekhe use mukhya karatā hai aur dūsareko doṣako gauṇ karatā hai. dūsareke doṣake sāth use koī prayojan