256 yadi jAne to use j~naptikriyA pragaT huyI hai. nahI.n to j~naptikriyA nahI.n hai. "jo jAne so jAnanahArA'. jo jAnatA hai vah karatA nahI.n aur jo karatA hai vah jAnatA nahI.n. parake sAth ekatvabuddhike kAraN mai.n karu.N, mai.n karu.N aisA hotA hai. yathArtha jAne to use j~naptikriyA yathArtha hotI hai. bAkI sthUlarUp-se to sab jAnatA hI rahatA hai.
jAnanekA usakA svabhAv hai, vah kahI.n nAsh nahI.n jAtA. jAnatA to hai, parantu svaya.nko nahI.n jAnatA hai. vah jAnanA yathArtha nahI.n hai. apane dravya-guN-paryAyako nahI.n jAnatA, isaliye vah dUserakA bhI yathArtha nahI.n jAnatA.
mumukShuH- mokShArthIko prayog karanA chAhiye. to vah dhyAn yAnI bhedaj~nAnakA abhyAs?
samAdhAnaH- bhedaj~nAnakA abhyAs vah dhyAna. kyo.nki pahale vah abhyAs kare. yadyapi yathArtha dhyAn to j~nAyakakI dhArA pragaT ho aur usame.n lInatA kare to yathArtha dhyAn ho. parantu pahale usakA abhyAs hotA hai. bhedaj~nAnakA abhyAsarUp dhyAn karanA hai. kyo.nki apanA astitva grahaN kiye binA kahA.N sthir hogA? jahA.N sthir honA hai, vah jo dravya hai us dravyako grahaN kare. jo shAshvat dravya hai usame.n sthir huA jAya. paryAy par sthir nahI.n huA jAtA. paryAy to palaTatI rahatI hai. sthir to dravyako pahachAne to huA jAtA hai. parantu dravyako pIChAnanekA prayatna kare, us jAtake abhyAsakA prayatna kare. to us jAtakA dhyAn hotA hai.
bhedaj~nAnakA abhyAs karanekA prayatna kare ki mai.n bhinna hU.N. ye vibhAv mai.n nahI.n hU.N, sharIr mai.n nahI.n hU.N. usakA kShaN-kShaName.n bhinna paDanekA abhyAs kare. usakI ekAgratA kare ki mai.n yah j~nAyak hU.N. aisA dhyAn kare ki mai.n yah j~nAyak hU.N, chaitanya hU.N, mahimAva.nt shuddhAtmA hU.N. aisA bhAv-se use yathArtha pahichAnakar kare. vikalparUp-se aise shuShkapane nahI.n, parantu j~nAyak mahimAva.nt hai, aise use grahaN karake bAra.nbAr usakA dhyAn kare to vah abhyAsarUp dhyAn hai. bAra.nbAr usIkA dhyAn karatA rahe.
yathArtha pariNatirUp to use jab j~nAyakakI dhArA pragaT ho, tab use yathArtha pariNatirUp dhyAn hotA hai. yah dhyAn vah abhyAsarUp kare. samajh binAkA dhyAn tara.ngarUp ho jAtA hai. isaliye apaneko grahaN karake, chaitanyako pahachAnakar usame.n ekAgratA kare ki mai.n yah chaitanya hU.N, vibhAv-se bhinna hU.N. aise bAr-bAr bhinna paDanekA abhyAs kare aur svaya.nko grahaN karanekA prayatna kare.
svaya.nko bhinna karanA, vibhAv-se svaya.nko bhinna karanA, usakA abhyAs karanA. usakI pariNatirUp jise samyagdarshan ho, vah bhI bhedaj~nAn-se hI mukti pAte hai.n. aur vah bhedaj~nAn hI Akhir tak rahatA hai. use yathArtha hotA hai. us bhedaj~nAnase hI svAnubhUti hotI hai. aur us bhedaj~nAnakI ugratAme.n hI use lInatA baDhAnI hai. phir lInatA baDhAtA hai,