୨୮୬ ହୂଁ, ପର୍ଯାଯ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଶୁଦ୍ଧ, ମାତ୍ର ଐସା କରତା ରହେ ତୋ ଵହ ତୋ ମାତ୍ର ଉସେ ଵିଚାରକା ଅନେକାନ୍ତ ହୁଆ. ଵିଚାରମେଂ ଅନେକାନ୍ତକା ଐସା ଵିଚାର କରତା ରହେ କି ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ ହୂଁ, ପର୍ଯାଯ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୂଁ. ଐସା ଵିଚାର କରତା ରହେ ତୋ ଵିଚାର ମାତ୍ର ଅନେକାନ୍ତ ରହତା ହୈ.
ପରନ୍ତୁ ଵହ ସମ୍ଯକ ଅନେକାନ୍ତ କବ ହୋତା ହୈ? କି ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ଯକ ହୋ ତୋ ହୀ ସମ୍ଯକ ଅନେକାନ୍ତ (ହୋତା ହୈ). ପରିଣତିରୂପ ଅନେକାନ୍ତ ତବ ହୋତା ହୈ କି ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ଯକ ହୋ ତୋ ପରିଣତିରୂପ ଅନେକାନ୍ତ ହୋତା ହୈ. ନହୀଂ ତୋ ଵିଚାର ଵିଚାରରୂପ, ଅନେକାନ୍ତକା ଵିଚାର କରତା ରହେ କି ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଐସା, ପର୍ଯାଯସେ ଐସା, ଵହ ଵିଚାରମେଂ ଆଯା, ନିର୍ଣଯ କିଯା ଲେକିନ ଦୃଷ୍ଟି ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର ସ୍ଥାପିତ ନହୀଂ ହୋତୀ ହୈ ତୋ ଉସକା ଅନେକାନ୍ତ ଵିଚାରମାତ୍ର ହୈ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଅନେକାନ୍ତକା ନିର୍ଣଯ ଭୀ ସଚ୍ଚା ନିର୍ଣଯ ନହୀଂ ହୈ.
ସମାଧାନଃ- ହାଁ, ମାତ୍ର ଵିଚାର କରତା ହୈ. ପରିଣତିରୂପ ନହୀଂ ହୈ. ଦୃଷ୍ଟି ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର ଔର ପର୍ଯାଯକା ଖ୍ଯାଲ ରହତା ହୈ, ଐସୀ ଜହାଁ ପରିଣତି ହୋତୀ ହୈ, ତୋ ଉସକେ ସାଥ ଦୃଷ୍ଟି ଔର ପ୍ରମାଣ ଦୋନୋଂ ସାଥମେଂ ପରିଣମେ ତୋ ଉସକା ଅନେକାନ୍ତ ଜ୍ଞାନ (ବରାବର ହୈ), ଅନେକାନ୍ତକେ ସାଥ ଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ଯକ ଏକାନ୍ତ (ହୋତୀ ହୈ), ଵହ ଦୋନୋଂ ସାଥମେଂ ଆ ଜାତେ ହୈଂ. ଏକାନ୍ତ (ଔର) ଅନେକାନ୍ତ. ଅନେକାନ୍ତକା ମାତ୍ର ଵିଚାର କରତା ରହେ ଵହ ତୋ ମାତ୍ର ଵିଚାର ହୈ. ନିର୍ଣଯ କରନେରୂପ ହୈ, ଅଭ୍ଯାସରୂପ ହୈ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଵହ ନହୀଂ.
ସମାଧାନଃ- ଵହ ନହୀଂ. ପରିଣତି ହୋ ଜାନୀ ଚାହିଯେ. ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର ଦୃଷ୍ଟି ଜାଯ ଔର ପର୍ଯାଯକା ଖ୍ଯାଲ ରହେ, ଅନ୍ଦର ସ୍ଵଯଂକୀ ପୁରୁଷାର୍ଥକୀ ଡୋର ଚାଲୂ ହୋ ଜାଯ ତୋ ଅନେକାନ୍ତନେ ଅନେକାନ୍ତରୂପ କାର୍ଯ କିଯା ହୈ. ଉସମେଂ ତୋ ଅନାଦିକୀ ଏକତ୍ଵବୁଦ୍ଧି ହୈ, ଉସମେଂ-ସେ ସ୍ଵଯଂ ଭେଦଜ୍ଞାନ କରକେ ସ୍ଵଭାଵ- ଓର ଜାଯ ଔର ପର୍ଯାଯକା ଖ୍ଯାଲ ରଖେ ତୋ ଉସେ ଅନେକାନ୍ତକୀ ପରିଣତି ପ୍ରଗଟ ହୁଯୀ ହୈ.
ସମାଧାନଃ- ... ଜନ୍ମ-ମରଣ, ଜନ୍ମ-ମରଣ ସଂସାରମେଂ ଚଲତେ ରହତେ ହୈଂ. ଆତ୍ମା ଶାଶ୍ଵତ ହୈ. ଗୁରୁଦେଵନେ ବହୁତ ସୁନାଯା ହୈ. ଗ୍ରହଣ କରନେ ଜୈସା ଵହ ଏକ ହୀ ହୈ. ଶାଶ୍ଵତ ଆତ୍ମାକା ଶରଣ, ଵହୀ ସଚ୍ଚା ଶରଣ ହୈ. ଜନ୍ମ-ମରଣମେଂ ଅନନ୍ତ କାଲମେଂ ସ୍ଵଯଂନେ ବହୁତୋଂକୋ ଛୋଡା ଔର ସ୍ଵଯଂକୋ ଛୋଡକର ବହୁତ ଚଲେ ଜାତେ ହୈଂ. ଏକ ଶାଶ୍ଵତ ଆତ୍ମା ହୀ ସର୍ଵୋତ୍କୃଷ୍ଟ ହୈ ଔର ଵହୀ ସୁଖରୂପ ହୈ. ଉସୀକା ଶରଣ ଗ୍ରହଣ କରନେ ଜୈସା ହୈ. ବାକୀ ତୋ ସଂସାରମେଂ ଐସା ସବ ଚଲତା ହୀ ରହତା ହୈ.
ଅନନ୍ତ କାଲମେଂ ଜୀଵକୋ ସବ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଚୂକା ହୈ. ଗୁରୁଦେଵନେ ଜୋ ମାର୍ଗ ବତାଯା-ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ- ସ୍ଵାନୁଭୂତିକା ମାର୍ଗ-ଜୋ ହୈ ଵହ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୁଆ ହୈ. ବାକୀ କୁଛ ଜୀଵକୋ ଅପୂର୍ଵ ନହୀଂ ହୈ, ବାକୀ ସବ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଚୂକା ହୈ. ଆଚାର୍ଯଦେଵ କହତେ ହୈଂ ନ, ଏକ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ଔର ଜିନଵର ସ୍ଵାମୀ ନହୀଂ ମିଲେ ହୈଂ. ବାକୀ ସବ ଜୀଵକୋ ମିଲା ହୈ. ଜିନଵର ସ୍ଵାମୀ ମିଲେ ତୋ ସ୍ଵଯଂନେ ପହଚାନା ନହୀଂ ହୈ. ଇସଲିଯେ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ କୈସେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଔର ଭଵକା ଅଭାଵ କୈସେ ହୋ, ଵହ କରନେ ଜୈସା ହୈ.
ଭଵକା ଅଭାଵ କରନେ (ହେତୁ) ଅଂତରମେଂ ଆତ୍ମା କ୍ଯା ହୈ? ଜ୍ଞାଯକ ଆତ୍ମା ଭିନ୍ନ କୈସେ