౨౩౭
ముముక్షుః- మతలబ వహాఁ అస్తిత్వ .. కహనా హై ఔర అపనా ధ్యాన నహీం రహతా హై ఔర అపనా ఆనన్దకా అనుభవ నహీం కర రహా హై, ఐసా హీ న?
సమాధానః- ఆనన్దకీ అనుభూతి నహీం హై. వహాఁ అనుభవకా అర్థ ఐసా నహీం హై కి ఉసే స్వానుభవ హై. ఐసా అర్థ నహీం హై. స్వయం అపనే స్వభావరూప పరిణమతా హై. బస! ఐసా ఉసకా అర్థ హై. ఆనన్దకీ అనుభూతికా అర్థ నహీం హై. జ్ఞానకా నాశ నహీం హుఆ హై, పరన్తు జ్ఞాన జ్ఞానరూప పరిణమతా హై. ఉసకా అస్తిత్వ అస్తిత్వరూప హై. పరన్తు ఉస అస్తిత్వకీ ఉసే ప్రతీతి నహీం హై. అస్తిత్వ జ్ఞాన జ్ఞానరూప హై, పరన్తు ఉస అస్తిత్వకీ ఉసే స్వయంకో ప్రతీతి నహీం హై. అపనీ తరఫ యది లక్ష్య కరే తో స్వయంకో అస్తిత్వ గ్రహణ హో ఐసా హై. జ్ఞాన జ్ఞానరూప పరిణమతా హై, లేకిన వహ దేఖతా నహీం హై. ఉసకా స్వభావ హీ అనుభూతిస్వరూప హై. వహ స్వయం వేదనస్వరూప ఆత్మా హై. పరన్తు ఉసే వహ ప్రగటరూపసే వేదతా నహీం హై.
ముముక్షుః- వహాఁ తో ప్రథమ ఆత్మాకో జాననా ఐసా కహా హై, శ్రద్ధాన బాదమేం, ఐసా లియా హై.
సమాధానః- జబ వహ స్వయం అపనీ తరఫ జాయ (ఉసమేం) పహలే స్వయంకో జ్ఞాన-సే పహచానే. వస్తు స్వరూప-సే ఉసే ప్రతీత యథార్థ నహీం హై. పహలే జ్ఞాన యథార్థ కరనా, ఫిర ప్రతీత కరనీ, ఫిర ఆచరణ కరనా, క్రమ ఐసా లియా హై. అనాది-సే స్వయంకో సచ్చీ సమఝ హీ నహీం హై. ఇసలియే వ్యవహారమేం ఐసా కహే కి స్వయంనే అపనా జ్ఞాన యథార్థ నహీం కియా హై, ఇసలియే తూ యథార్థ కర తో శ్రద్ధా యథార్థ హోగీ, ఐసా కహనేమేం ఆతా హై.
బాకీ వాస్తవమేం సమ్యగ్దర్శన, జ్ఞాన, చారిత్రాణీ మోక్షమార్గ (హై). యథార్థ ప్రతీత హో తో హీ మోక్షమార్గకా ప్రారంభ హోతా హై. లేకిన ఉసే పహలే జ్ఞాన కరనా చాహియే. ఉసకే మార్గమేం ఐసా ఆతా హై కి తూ యథార్థ జ్ఞాన కర, ఫిర శ్రద్ధా హోతీ హై. ఇసలియే ప్రథమ జ్ఞాన కరనేకా ఆతా హై. అనాదికా అనజానా..
ముముక్షుః- ఉసకా అర్థ యహ హై కి ప్రథమ శ్రద్ధా కరనీ తో హీ జ్ఞాన హుఆ ఐసా కహనేమేం ఆయే.
సమాధానః- హాఁ, శ్రద్ధా యథార్థ హో తో హీ యథార్థ జ్ఞాన హోతా హై. పరన్తు ప్రథమ సమఝ జూఠీ హై, ఇసలియే ప్రథమ సమఝన యథార్థ కర. వ్యవహార-సే ఐసా ఆతా హై. కథన ఐసా హై కి వ్యవహారమేం పహలే జ్ఞాన యథార్థ కర. సిర్ఫ కథన హై ఐసా నహీం, పహలే ఉసే జాననేకా బీచమేం ఆతా హై. ప్రతీతి బాదమేం యథార్థ హోతీ హై. జ్ఞాన యథార్థ న హో తో ప్రతీతి యథార్థ నహీం హోతీ హై. పరన్తు ప్రతీతి యథార్థ హో తో హీ జ్ఞానకో యథార్థ కహనేమేం ఆతా హై. నిశ్చయ దృష్టి-సే ఐసా హై.
ముముక్షుః- దో బాత ఆతీ హై.
సమాధానః- దో బాత హై, దో బాత ఐసీ హై.