౨౪౦
హై, పరన్తు సాక్షీరూప పరిణమన జో హోనా చాహియే, వహ పరిణమన నహీం హై ఔర రాగ-ద్వేషకే సాథ ఏకత్వబుద్ధి హై. మైం రాగరూప హో గయా, ద్వేషరూప హో గయా. ఐసీ పరిణతి ఔర ఐసీ మాన్యతా, ఐసీ ఏకత్వబుద్ధి హో గయీ హై. పరిణతి పలటకర మైం జ్ఞాయక అనాదిఅనన్త శాశ్వత హూఁ. ఐసీ ప్రతీత ఔర ఐసీ పరిణతి అంతరమేం హోనీ చాహియే కి మైం సాక్షీ హీ హూఁ, జ్ఞాయక హీ హూఁ. జ్ఞాతారూప పరిణతి ప్రగట కరే ఔర వహ పరిణతి ప్రగట కరనేకా అభ్యాస కరే, వహ జబతక సహజ న హో జాయ తబతక. సహజ హో, తబ ఉసకా వాస్తవిక సాక్షీపనా హోతా హై. సహజ దశా హో తో సాక్షీ హో. పహలే ఉసకా ప్రయత్న కరే కి మైం అనాదిఅనన్త శాశ్వత జ్ఞాయక హూఁ. కిసీకే సాథ ఏకత్వబుద్ధి, ఏకమేక హోనా ఉసకా స్వభావ నహీం హై, పరన్తు ఏకత్వబుద్ధి మాన్యతామేం భ్రమ హో గయా హై. పరిణతి ఏకత్వ హో గయీ హై, ఉసే భిన్న కరకే, మైం జ్ఞాయక హీ హూఁ, పహలే ఉసకీ ప్రతీతి దృఢ కరే కి మైం జ్ఞాయక హీ హూఁ. అంతర-సే సమఝకర ప్రతీతి కరే. జ్ఞాయకకీ ధారా యది ప్రగట హో తో ఉసే క్షణ-క్షణమేం జ్ఞాయకకీ ధారా సహజ రహే తో సాక్షీభావ రహే. లేకిన వహ జ్ఞాయకధారా రహతీ నహీం, సాక్షీభావ రహతా నహీం ఔర రాగ- ద్వేషకే సాథ ఏకత్వబుద్ధి హో జాతీ హై, ఇసలియే సాక్షీ నహీం రహతా. మాత్ర కల్పనా-సే రటన కరకే సాక్షీ మానే తో వహ రహతా నహీం. సహజ సాక్షీపనా హో తో రహే. సహజ నహీం హై, ఇసలియే రహతా నహీం.
ముముక్షుః- అంతర-సే సమఝకర కరే తో. అంతర-సే సమఝకర కరే ఉసకా అర్థ?
సమాధానః- అంతర-సే సమఝకర కరే (అర్థాత) వహ పరిణతి ప్రగట కరే తో హోతా హై. స్వానుభూతి హోనేకే బాద జో సహజ పరిణతికీ దశా హో, జో సాక్షీ జ్ఞాయకధారాకీ, వహ సహజ హై. ఉసకే పహలే ఉసే అభ్యాసరూప హోతా హై కి మైం జ్ఞాయక హూఁ, జ్ఞాయక హూఁ. అభ్యాసరూప కరే. రటనమాత్ర కరే తో వహ (వాస్తవిక నహీం హై). క్షణ-క్షణమేం జబ రాగ- ద్వేష హో, ఉస క్షణ జ్ఞాయక యది మౌజూద రహే తో ఏకత్వ నహీం హోతా. ఉసీ క్షణ జ్ఞాయక రహతా నహీం ఔర దూసరీ క్షణమేం యాద కరే తో ఉస క్షణమేం తో ఉసే ఏకత్వ హో జాతా హై. క్షణ-క్షణమేం ఉసకీ పరిణతికో భిన్న కరనేకా అభ్యాస కరే. క్షణ-క్షణమేం మైం జ్ఞాయక హీ హూఁ, మైం సాక్షీ హీ హూఁ, ఐసా అభ్యాస కరే తో భీ అభీ అభ్యాసరూప హై. సహజ తో బాదమేం హోతా హై.
ముముక్షుః- పహలే తో ఆపనే ప్రశ్నమేం ఏక భూల నికాలీ కి బాత-బాతమేం రాగ-ద్వేష హో జాతే హైం. వాస్తవమేం తో స్వభావ అపేక్షా-సే రాగ-ద్వేష హోతే నహీం హై, పరన్తు ఏకత్వతా కరతా హై.
సమాధానః- ఏకత్వబుద్ధి హోతీ హై, ఏకత్వతా హోతీ హై. వస్తు స్వభావమేం రాగ-ద్వేష నహీం హోతే, పరన్తు ఉసకీ ఏకత్వబుద్ధి హో రహీ హై. వర్తమానమేం తో, మైం రాగరూప హో గయా, ద్వేషరూప హో గయా, ఐసే ఉసకీ పరిణతి, ఐసీ మాన్యతా హో గయీ హై.