౧౭౬ హోనేకా కారణ బనతా హై. యథార్థ కారణ హో తో కార్య ఆతా హీ హై. బాకీ ఆత్మా భిన్న హై.
జైసే స్ఫటిక స్వభావ-సే నిర్మల హై, వైసే ఆత్మా స్వభావ-సే-వస్తు-సే తో నిర్మల హై. ఉసమేం లాల-పీలా ప్రతిబింబ ఉత్పన్న హోతా హై, వహ తో బాహరకే ఫూలకా ఉఠతా హై. ఐసే కర్మకే నిమిత్త-సే జో విభావ భావ హోతా హై, ఉసమేం పరిణతి అపనీ హోతీ హై, పురుషార్థకీ మన్దతా-సే. వహ జడ నహీం కరవాతా. అపనీ పరిణతికీ మన్దతా-సే హోతీ హై. పరన్తు ఉసే వహ పలట సకతా హై కి మైం తో చైతన్య హూఁ ఔర యహ మేరా స్వభావ నహీం హై. ఇసప్రకార పరిణతికో భిన్న కరకే, మైం తో ఏక శుద్ధాత్మా హూఁ, యే సబ విభావభావ హై, ఉసే ప్రయాస కరకే అంతరమేం ఉసకా భేదజ్ఞాన కరే. బారంబార ఉసకీ దృఢతా కరే.
ఆత్మామేం జ్ఞాన ఔర ఆనన్ద భరా హై, వహ అపనేమేం-సే ప్రగట హోతా హై, బాహర-సే కహీం- సే నహీం ఆతా హై. బాహరమేం-సే కుఛ ఆ జాతా హై యా బాహరమేం-సే ఆనన్ద యా జ్ఞాన నహీం ఆతే. దేవ-గురు-శాస్త్ర మార్గ బతాయే. వహ జ్ఞాన ప్రగట హోనేకా కారణ బనతా హై. పరన్తు పురుషార్థ స్వయంకో కరనా రహతా హై.
అనాదికాల-మేం జో దేశనాలబ్ధి హోతీ హై (ఉసమేం) కోఈ గురు మిలే, కోఈ దేవ మిలే తో అంతరమేం స్వయం గ్రహణ కరతా హై. పరన్తు ఐసే గురుకే ఉపదేశకా నిమిత్త బనతా హై. ఉపాదాన అపనా హై. పరన్తు ఐసా నిమిత్త-నైమిత్తిక సమ్బన్ధ హై కి గురుకే ఉపదేశకా నిమిత్త బనతా హై. పురుషార్థ స్వయంకో కరనా పడతా హై. జ్ఞాయకకో గ్రహణ కరనా. జ్ఞాయకకో గ్రహణ కైసే కరనా? ఉసకా మార్గ భిన్న-భిన్న నహీం హై. ఏక జ్ఞాయకకో గ్రహణ కరనా. వస్తు-మార్గ ఏక హీ హై. ఉసకీ ప్రతీతి, ఉసకా జ్ఞాన, ఉసకీ లీనతా. ఉసకే లియే సబ లగనీ, మహిమా, ఉసకా అభ్యాస బారంబార వహీ కరనేకా హై.
ముముక్షుః- పహలే జ్ఞానలక్షణ-సే, యే జో పంద్రహవీ గాథామేం ఆయా కి జ్ఞానలక్షణ-సే..
సమాధానః- జ్ఞానలక్షణ-సే ఆత్మాకీ పహిచాన హోతీ హై. జ్ఞానలక్షణ-సే పూరే జ్ఞాయకకో గ్రహణ కరనా. జ్ఞానలక్షణ ఏక సామాన్య ఆత్మాకా లక్షణ కి జిసమేం భేద నహీం హై, ఐసా జ్ఞాయక. కోఈ పర్యాయకా భేద, పర్యాయకే భేద పర భీ దృష్టి నహీం రఖకర మైం పూర్ణ జ్ఞాయక హూఁ, ఉస జ్ఞాయకకో గ్రహణ కరే తో జ్ఞాయక గ్రహణ హోతా హై.
ఇతనా జానా, ఇతనా జానా, ఇతనా జానా వహ మైం, ఐసా నహీం. పరన్తు జ్ఞాయక జో జాననేవాలా హై, వహీ మైం హూఁ. ఉసే గ్రహణ కరనా. జ్ఞానకీ అనుభూతి-జ్ఞాయకకీ అనుభూతి హై వహీ మైం హూఁ. విభావకీ జో అనుభూతి హో రహీ హై వహ మైం నహీం హూఁ. జ్ఞాయకకీ అనుభూతి హై వహీ మైం హూఁ. రాగమిశ్రిత జో స్వాద ఆయే వహ మైం నహీం. పరన్తు మైం ఏక జ్ఞాయక, అకేలా జ్ఞాయక, జిసమేం అకేలా జ్ఞాయక హీ హై, చారోం ఓర జ్ఞాయక హీ హై, వహ మైం హూఁ. .. మైం స్వయం జ్ఞాయక హూఁ. ఐసే జ్ఞాయకకో గ్రహణ కరనా వహీ (ఉపాయ హై). రాగమిశ్రిత జో జ్ఞాన హోతా హై-వికల్పమేం, వహ వికల్ప మైం నహీం హూఁ, అపితు మైం జ్ఞాన హూఁ. ఇసప్రకార జ్ఞానకో గ్రహణ కరనా.