౨౬౮
ముముక్షుః- సహజకా అర్థ ఐసా నహీం హై కి పురుషార్థ కియే బినా ప్రాప్త హో జాయ.
సమాధానః- హాఁ, పురుషార్థ కియే బినా ప్రాప్త హో, ఐసా నహీం హై.
ముముక్షుః- పురుషార్థ కరే తో సహజ హై.
సమాధానః- పురుషార్థ కరే తో సహజ హోతా హై.
ముముక్షుః- సమ్యగ్దర్శన పహలే పాత్రతా ప్రగట కరనేకే లియే భీ ఉసే అపేక్షిత పురుషార్థ కరనా పడతా హై?
సమాధానః- హాఁ, పురుషార్థ కరనా పడతా హై. భావనా కరే, అభ్యాస కరే. ఉసే ఐసీ భావనా హుఏ బినా రహతీ హీ నహీం. జిసే అపనీ లగనీ లగతీ హై, విభావమేం జిసే సుఖ ఔర శాన్తి నహీం హై, ఉసే అపనీ ఓర పురుషార్థ ఆయే బినా రహతా హీ నహీం. వహ ఆతా హై. భలే యథార్థ బాదమేం హో, పరన్తు భావనామేం ఉసే వహ కారణ ప్రగట కరనేకే లియే ఉసే భావనా ఆతీ హీ హై.
ముముక్షుః- మాతాజీ! పాత్రతామేం అశుభకో టాలకర శుభకే పరిణామ ఉసే హోతే హైం. ఉసమేం కర్తృత్వబుద్ధి నహీం ఆ జాతీ?
సమాధానః- కర్తృత్వబుద్ధి తో మైం పరపదార్థకా కర్తా హూఁ. పరద్రవ్యకా మైం కర్తా హూఁ, ఐసా ఆయే తో కర్తృత్వబుద్ధి హోతీ హై. వాస్తవిక రీత-సే కర్తృత్వబుద్ధి కబ ఛూటతీ హై? జబ జ్ఞాయకతా ప్రగట హో, తబ ఉసకీ కర్తాబుద్ధి ఛూటతీ హై. తబ ఉసకీ కర్తృత్వకీ పరిణతి వాస్తవిక రూప-సే ఛూటతీ హై. జబతక జ్ఞాయకతా-సాక్షీ భావ అంతరమేం-సే సహజ జో జ్ఞాతాకీ-సాక్షీకీ దశా హై, వహ దశా ప్రగట నహీం హుయీ హై తబతక ఉసే కర్తృత్వకీ పరిణతి ఖడీ హై. పరన్తు వహ బుద్ధిమేం నక్కీ కరే కి మైం పరపదార్థకా తో కర నహీం సకతా. పర పదార్థకే ద్రవ్య- గుణ-పర్యాయకో మైం కర నహీం సకతా.
అబ జో విభావ హోతా హై, విభావకీ రాగకీ పరిణతిమేం మైం మేరే పురుషార్థకీ మన్దతా- సే జుడతా హూఁ. ఉస జాతకే పురుషార్థకో మైం బదలూఁ, ఉస ప్రకారకీ కర్తృత్వబుద్ధి ఆతీ హై. పరన్తు వాస్తవికరూప-సే కర్తాబుద్ధి అభీ ఛూటీ నహీం హై. జిసే అంతరమేం-సే ఛూటే ఉసే పరద్రవ్యమేం- సే ఛూటే, విభావమేం-సే భీ ఛూటే, సబ ఛూట జాతా హై. వాస్తవిక ఛూటీ నహీం హై, పరన్తు స్థూలబుద్ధి- సే మైం పరపదార్థకో కర నహీం సకతా, జైసే హోనా హోతా హై వైసే హోతా హై. అన్దర అపనే పరిణామకో పలటే ఉసమేం తో పురుషార్థకా కర్తృత్వ ఆయే బినా వహ పురుషార్థ పలటతా నహీం.
లేకిన జ్ఞాయకదశామేం రాగ మేరా స్వభావ నహీం హై, ఇసలియే మైం రాగకో కర నహీం సకతా. ఐసే ఉసకీ కర్తాబుద్ధి జ్ఞాయక దశామేం ఛూట జాతీ హై. మైం ఉసకీ ఉత్పత్తి కర నహీం సకతా హూఁ, పరన్తు మేరే పురుషార్థకీ మన్దతా-సే వహ హోతా హై. ఉసకీ కర్తాబుద్ధి వాస్తవిక రూప- సే జ్ఞాతృత్వమేం ఛూటతీ హై. జ్ఞాయకదశా నహీం హై తబతక కర్తాబుద్ధి ఖడీ హీ హై. జహాఁ భీ, శుభ యా అశుభమేం జహాఁ ఉసకీ పరిణతి జాయ, వహాఁ హర జగహ ఉసకీ కర్తాబుద్ధి ఖడీ