౨౮౦ సాధనా శురూ హోతీ హై. ఐసా హీ వస్తుకా స్వరూప హై.
జిస అపేక్షా-సే వస్తు అపరిణామీ హై ఔర జో పరిణామీ హై, ఉసకీ అపేక్షా అలగ హై. పరన్తు ద్రవ్య ఔర పర్యాయకా యుగ్మ సాథమేం హీ హోతా హై. ఉసమేం-సే ఏక భీ నికల నహీం సకతా. దోనోంకీ అపేక్షా అలగ హై. ఔర సాధనామేం వహ దోనోం సాథమేం హీ హోతే హైం. ఏక ముఖ్యపనే హోతా హై, ఏక గౌణపనే హోతా హై.
ముముక్షుః- దోనోం బాత ఉసే అపనే లక్ష్యమేం రఖనీ చాహియే?
సమాధానః- ఏక ముఖ్య హోతీ హై. ద్రవ్యదృష్టి అనాది-సే జీవనే కీ నహీం హై, ఇసలియే ద్రవ్యదృష్టి ముఖ్య హై. తో భీ పర్యాయ తో ఉసకే సాథ హోతీ హై. వహ ద్రవ్య పర్యాయ రహిత నహీం హోతా ఔర పర్యాయకో ద్రవ్యకా ఆశ్రయ హోతా హై. ఐసా సమ్బన్ధ తో ద్రవ్య ఔర పర్యాయకా హోతా హై. వహ ఉసే సాథమేం హోతా హై. ఉసకీ దృష్టి అనాది-సే పర్యాయ పర హై. దృష్టి పలటకర ద్రవ్య పర దృష్టి ముఖ్య కరకే ఉసకే సాథ పర్యాయ గౌణ హోతీ హై. పర్యాయ నికల నహీం జాతీ. పర్యాయ సాథమేం హోతీ హై. సాధనామేం దోనోం సాథమేం హోతే హైం. ద్రవ్యదృష్టి ముఖ్య ఔర సాధనా పర్యాయమేం హోతీ హై. దోనోం సాథమేం హోతే హైం.
ముముక్షుః- ఛఠ్ఠీ గాథామేం ప్రమత్త-అప్రమత్త రహిత ధ్రువ జ్ఞాయక కహా, వహ తో సమఝమేం ఆతా హై. పరన్తు దూసరే పైరేగ్రాఫమేం కహతే హైం కి జ్ఞేయాకార అవస్థామేం జో జ్ఞాయకపనే జ్ఞాత హుఆ వహ స్వరూప ప్రకాశనకీ అవస్థామేం భీ కర్తా-కర్మకా అనన్యపనా హోనే-సే జ్ఞాయక హీ హై. తో యహాఁ ధ్రువ జ్ఞాయకకీ బాత చలతీ హై, ఫిర భీ దూసరే పైరేగ్రాఫమేం అవస్థాకీ బాత క్యోం లీ? క్యా అవస్థా సమఝానీ హై యా త్రికాలీ జ్ఞాయక సమఝానా హై? ఇసమేం పహలే ఔర దూసరే పైరేగ్రాఫకా జ్ఞాయక ఏక హీ హై యా భిన్న-భిన్న హై?
సమాధానః- జ్ఞాయక ఏక హీ హై. ఆచార్యదేవకో జ్ఞాయక హీ సాబిత కరనా హై. జ్ఞాయక జో అనాది-సే జ్ఞాయక హై, వహ అనాదికా జ్ఞాయక హై. విభావ అవస్థామేం జో జ్ఞాయక హై ఔర ప్రమత్త-అప్రమత్త అవస్థామేం జో జ్ఞాయక హై, వహీ జ్ఞాయక, స్వరూప ప్రకాశనకీ అవస్థామేం వహీ జ్ఞాయక హై.
ఆచార్యదేవ కహతే హైం కి అనాది-సే జో విభావకీ పర్యాయ హై, ఉసమేం అనాది-సే వహ జ్ఞాయక హీ రహా హై. జ్ఞాయకపనా ఉసకా బదలా నహీం. స్వతఃసిద్ధ జ్ఞాయక హై. వహ జ్ఞాయక హీ రహా హై. ప్రమత్త-అప్రమత్తకీ జో ఉసకీ చారిత్రకీ దశా హై, వహ చారిత్రకీ జో దశా హై, ఉసమేం భీ వహ జ్ఞాయక హీ రహా హై. చారిత్రమేం జో ఛఠవేం-సాతవేం గుణస్థానమేంం ముని ఝులతే హైం, క్షణమేం స్వానుభూతి ఔర క్షణమేం బాహర ఆతే హైం, ఐసీ పర్యాయోంకీ జో సాధనాకీ దశా హై, జో మునికీ చారిత్రకీ దశా హై, ఉసమేం భీ జ్ఞాయక తో ద్రవ్యరూప, ద్రవ్య జ్ఞాయకరూప హీ రహా హై. వహ ద్రవ్య రహా హై.
ఉసమేం తో జ్ఞాయక అశుద్ధ నహీం హుఆ హై. అనాది-సే అశుద్ధ నహీం హుఆ హై. జ్ఞానకీ