౨౮౬ హీ సాధనాకా ప్రారంభ హోతా హై.
ముముక్షుః- ... జ్ఞానీకో ఇచ్ఛా నహీం హోనే-సే పరిగ్రహ నహీం హై. ఇసలియే ఆహారకో గ్రహతే నహీం. ఔర సాథమేం దర్పణమేం ఉఠ రహే ప్రతిబింబకీ భాఁతి ఆహారకో జానతే హైం. యహాఁ దర్పణకా దృష్టాన్త దేకర కహా, ఉసమేం క్యా ఆశయ సమఝనా?
సమాధానః- ద్రవ్యదృష్టికీ అపేక్షా-సే వహ మాత్ర జానతా హై. ఆహారకో గ్రహణ నహీం కరతా హై, ఆహారకో ఛోడతా నహీం. జ్ఞాయకమేం కోఈ ఆహార నహీం హై. జ్ఞాయక ఉసే గ్రహణ నహీం కరతా హై, మాత్ర జానతా హై. జైసే ప్రతిబింబమేం కుఛ గ్రహణ కరనా యా ఛోడనా ఐసా ప్రతిబింబమేం హోతా నహీం, వైసే జ్ఞాయకకో కుఛ గ్రహణ నహీం కరతా ఔర కుఛ ఛోడతా నహీం హై. ద్రవ్యదృష్టిమేం వహ జ్ఞాయక జ్ఞాయక హీ రహతా హై.
జ్ఞాతామేం కుఛ ఆతా నహీం. ఔర జో ఆహార హై వహ, ఉసకీ చారిత్రకీ అల్పతా హై, ఇసలియే పురుషార్థకీ కమజోరీ-సే హోతా హై, వహ ఉసకే జ్ఞానమేం హై. పరన్తు జ్ఞాయకకీ దృష్టిమేం, ద్రవ్యదృష్టిమేం వహ మాత్ర ఉసే ప్రతిబింబకీ భాఁతి జానతా హీ హై. ప్రతిబింబ అర్థాత ఉసే గ్రహతా నహీం ఔర ఛోడతా నహీం. ఐసా ఉసకా ఆశయ హై, ఉసమేం దూసరా కోఈ ఆశయ నహీం హై.
ద్రవ్యదృష్టిమేం తో, ద్రవ్యదృష్టికా స్వరూప యా ద్రవ్యకా స్వరూప ఆప జితనా కహో ఉతనా ఊఁచే- సే ఊఁచా హోతా హై. తో భీ ఉసమేం-సే పర్యాయ నికల నహీం జాతీ. ఉసమేం పురుషార్థకీ మన్దతా, సాధనాకీ పర్యాయ ఆది సబ సాథమేం హోతా హై. ద్రవ్యదృష్టికా జితనా ఊఁచా కహో, ఉతనా స్వరూప ద్రవ్యదృష్టిమేం ఆతా హై. ఔర వస్తుకా స్వరూప ఐసా హై. తో భీ ఉసమేం-సే పర్యాయ జాతీ నహీం. పురుషార్థకీ మన్దతా హోతీ హై. చారిత్రకీ దశా అధూరీ హై, వహ జ్ఞానీకే జ్ఞానమేం హై. ఉసే పామర జానతా హై. జ్ఞాయకకీ అపేక్షా-సే ప్రభు హోనే పర భీ పర్యాయమేం వహ పామర జానతా హై. ఇసలియే వహ ప్రతిబింబ హోనే పర భీ ఉసమేం కుఛ హై హీ నహీం, ఐసా ద్రవ్యకీ అపేక్షా- సే ఉసకా అర్థ హై. బాకీ ఉసకీ చారిత్రకీ మన్దతా హై, వహ ఉసే బరాబర జానతా హై. ఐసా ఉసకా అర్థ హై.
సమాధానః- ... జో నిర్ణయ కియా కి యే శరీర భిన్న హై, వికల్ప మేరా స్వభావ నహీం హై, మైం జ్ఞాయక హూఁ. ఐసా నిర్ణయ కియా. సచ్చీ సమఝమాత్ర నహీం, పరన్తు అన్దర జ్ఞాయకకీ పరిణతి హోనీ చాహియే, అన్దర భేదజ్ఞాన హోనా చాహియే. స్వయం అన్దర-సే భేదజ్ఞానరూప పరిణమే ఔర వహ భేదజ్ఞానకీ పరిణతి జ్ఞాతాకీ ఉగ్రతా కరకే ఉసమేం లీనతా కరే తో ఉసమేం వహ ప్రయత్న ఆ జాతా హై.
స్వయం ప్రతీతి కరకే అన్దర లీనతాకా ప్రయత్న కరనేకా రహతా హై. అలగ జాతకా నహీం రహతా హై, లీనతాకా కరనేకా ప్రయత్న రహతా హై. సమఝన యానీ మాత్ర సమఝన కరే ఉతనా హీ నహీం, ఉసకే సాథ భేదజ్ఞాన హో. భేదజ్ఞానకీ ఉగ్రతా హో, ఉసమేం లీనతాకీ ఉగ్రతా హో వహ ప్రయత్న రహతా హై. భిన్న ప్రయత్న నహీం, భేదజ్ఞానకీ ఉగ్రతాకా ప్రయత్న, ఉసమేం లీనతాకా