Page -10 of 272
PDF/HTML Page 2 of 284
single page version
Page -9 of 272
PDF/HTML Page 3 of 284
single page version
Page -7 of 272
PDF/HTML Page 5 of 284
single page version
gnAnI sukAnI maLyA vinA e nAv paN tAre nahIn;
A kALamAn shuddhAtmagnAnI sukAnI bahu bahu dohyalo,
muj puNyarAshi phaLyo aho
ane gnaptimAnhI darav-guN-paryAy vilase;
nijAlambIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe,
nimitto vahevAro chidaghan viShe kAI na maLe.
je vajre sumumukShu sattva jhaLake; paradravya nAto tUTe;
vANI chinmUrti
khoyelun ratna pAmun,
Page -6 of 272
PDF/HTML Page 6 of 284
single page version
adhikAromAn vyavahAr ane nishchay
karavAmAn Avyun chhe. saiddhAntik gnAn mATe tattvArthasUtranI jem dravyasangrah paN atyant upayogI grantha
chhe, ane shrI samayasAr Adi adhyAtma-grantho mATe praveshikA samAn chhe. A granthanA rachayitA shrI
nemichandra siddhAntadev mahAn AchArya hatA ane siddhAnt tem ja adhyAtmanA-granthonA pAragAmI hatA.
ane manan karyun hatun. temane nayonun uchchakoTinun gnAn hatun
teoshrIno ati ati upakAr mAnIe chhIe.
rAShTrabhAShAratna chhe. teo ati namra, vairAgyashIl, bAl brahmachArI, uttam dhArmikavRuttivALA, nispRuhI
sajjan chhe, vaDhavAN shaheranI hAIskUlamAn pratiShThAprApta shikShak chhe. teo dar varShe banne vekeshanamAn
sonagaDh AvIne pUjya gurudevashrInA kalyANapathapradarshak pravachanono tathA adhyAtmacharchAno lAbh lye chhe,
grIShmAvakAshamAn sonagaDhamAn chAlatA shikShaNavargamAn vidyArthIone temanI sachoT shailIthI shikShaN Ape chhe.
temaNe ghaNA granthono gujarAtI anuvAd karyo chhe. A shAstrano gujarAtI anuvAd paN jinavANI pratyenI
bhaktivash atyant ullAsapUrvak, taddan nispRuhabhAve karI Apyo chhe te mATe A sansthA temanI atyant
RUNI chhe ane dhanyavAd ApavA sAthe antakaraNapUrvak temano AbhAr mAne chhe.
Page -5 of 272
PDF/HTML Page 7 of 284
single page version
abhyAsakramamAn rAkhavAmAn Ave chhe. te badal temano atyant AbhAr mAnIe chhIe.
chhe. vaLI shrI bra. shrI chandubhAI tathA shrI bra. gulAbachandabhAIe anuvAd tapAsI ApavA uparAnt prUph
sanshodhanAdi kArya paN karI Apyun chhe. A rIte temaNe je amUlya sahAy ApI chhe te badal temano
sauno AbhAr mAnIe chhIe.
AtmahitArthe khUb ja upayogI lAgavAthI A sansthA dvArA tenI pratham AvRutti prakAshit thaI rahI
chhe. AshA chhe ke mumukShu samAj tenA svAdhyAyathI lAbhAAnvit thashe.
jIvo gnAyakasvabhAvanA Ashraye nijAtmahit sAdho e bhAvanA.
119mo janma-jayantI mahotsav
vaishAkh sud 2
tA. 7-5-2008
Page -4 of 272
PDF/HTML Page 8 of 284
single page version
granthakartAnun mangalAcharaN ................................................................... 1 -------------------- 4
mangalAchaNanun phaL.......................................................................... 1 -------------------- 6
shAstranun nimitta kAraN, prayojan, parimAN ......................................... 1 -------------------- 7
nAm ane kartA
jIvadravyanA sambandhamAn nav adhikAronun sankShep kathan ................................ 2 -------------------- 8
jIvanun svarUp (chetanA) .................................................................. 3 ------------------ 11
upayoganun svarUp ......................................................................... 4 ------------------ 14
gnAnopayoganA bhed tathA svarUp ....................................................... 5 ------------------ 16
gnAn-darshan upayoganA vyAkhyAnano nay vibhAgathI upasanhAr ...................6 ------------------ 20
jIv vyavahArathI mUrta chhe paN nishchayathI amUrta chhe ............................... 7 ------------------ 22
jIv nishchayathI karmAdinA kartApaNAthI rahit hovA chhatAn
vyavahAranayathI karmano kartA thAy chhe ....................................... 8 ------------------ 24
sansArI jIvanun svarUp nayavibhAgathI ............................................... 11 ------------------ 33
tras ane sthAvaranA bhed, tras ane sthAvaranun chaud jIvasamAs
guNasthAnonAn nAm ane lakShaN ...................................................... 13 ------------------ 37
shrAvakanI agIyAr pratimAo........................................................ 13 ------------------ 40
Page -3 of 272
PDF/HTML Page 9 of 284
single page version
mArgaNAonun kathan...................................................................... 13 ------------------ 43
siddhonun svarUp tathA urdhvagaman svabhAv........................................... 14 ------------------ 47
heyarUp ajIvadravyanA kathananI sharUAt tathA bhed .............................. 15 ------------------ 56
pudgalanun svarUp ........................................................................ 15 ------------------ 57
pudgal dravyanA vibhAvavyanjan paryAyonun pratipAdan .............................. 16 ------------------ 58
dharmadravyanun vyAkhyAn .................................................................... 17 ------------------ 62
adharmadravyanun vyAkhyAn.................................................................. 18 ------------------ 63
AkAshadravyanun kathan ..................................................................... 19 ------------------ 64
lokAkAshanA svarUpanun kathan ........................................................... 20 ------------------ 66
nishchayakAL ane vyavahArakALanun svarUp............................................. 21 ------------------ 67
kALadravyanA abhAvarUp mAnyatAnun khanDan,
samay Adi kALanA paryAyonun upAdAn kAraN kALadravya nathI
lokAkAshanI bahAranAn kALANuono abhAv hovAthI
chha dravyonA vyAkhyAnano upasanhAr,
pudgal dravyane paN kAyatva hovAnun kathan ......................................... 26 ------------------ 81
pradeshanun lakShaN ........................................................................... 27 ------------------ 83
chha dravyonun chUlikArUpe visheSh vyAkhyAn ....................................................................... 85
hey-upAdey svarUpano visheSh vichAr .......................................................................... 88
Page -2 of 272
PDF/HTML Page 10 of 284
single page version
kyA padArthono kartA koN tathA kartRutvanA viShayamAn nayavibhAganun kathan ................................. 93
shuddha pAriNAmik bhAv dhyeyarUp chhe dhyAn ke bhAvanArUp nathI tenI charchA ............................ 94
sAt tattvono nirdesh ................................................................... 28 ------------------ 95
Asravanun svarUp (bhAvAsrav ane dravyAsravanun svarUp) ......................... 29 ------------------ 97
bhAvAsravanun visheShapaNe kathan ......................................................... 30 ------------------ 98
dravyAsravanun visheShapaNe kathan .......................................................... 31 ---------------- 101
bandh padArthanun kathan (bhAvabandh ane dravyabandhanun svarUp) ........................ 32 ---------------- 102
bandhanA prakRiti Adi chAr bhedonun kathan ........................................... 33 ---------------- 103
samvar padArthanA svarUpanun kathan (bhAvasamvar ane dravyasamvaranun kathan) ......... 34 ---------------- 107
samvaranA viShayamAn nayavibhAganun kathan .............................................. 34 ---------------- 108
kShayopashamanun lakShaN...................................................................... 34 ---------------- 111
samvaranA kAraNonA bhedanun kathan ...................................................... 35 ---------------- 112
vrat ane guptinun svarUp .............................................................. 35 ---------------- 113
uttam kShamAdi dasadharmanun svarUp...................................................... 35 ---------------- 114
bAr anuprekShAnun kathan
adhruv anuprekShA ..................................................................... 35 ---------------- 117
asharaN anuprekShA ................................................................... 35 ---------------- 118
sansAr anuprekShA..................................................................... 35 ---------------- 119
ekatva anuprekShA .................................................................... 35 ---------------- 122
anyatva anuprekShA ................................................................... 35 ---------------- 124
ashuchi anuprekShA .................................................................... 35 ---------------- 125
Asrav anuprekShA.................................................................... 35 ---------------- 126
samvar anuprekShA ...................................................................... 35 ---------------- 127
nijarA anuprekShA .................................................................... 35 ---------------- 128
lok anuprekShA ....................................................................... 35 ---------------- 129
(adho-madhya-urdhvalokanun varNan)
bodhidurlabh anuprekShA ............................................................... 35 ---------------- 160
Page -1 of 272
PDF/HTML Page 11 of 284
single page version
pariShahajayanun kathan ..................................................................... 35 ---------------- 163
chAritranun kathan .......................................................................... 35 ---------------- 163
samvarapUrvak nirjarAtattvanun svarUp ...................................................... 36 ---------------- 167
mokSha tattvanun kathan ...................................................................... 37 ---------------- 171
puNya-pApanA svarUpanun kathan .......................................................... 38 ---------------- 175
abhedapaNe AtmA ja mokShamArga chhe ................................................ 40 ---------------- 181
samyagdarshananun kathan ..................................................................... 41 ---------------- 183
pachIs doSh rahit samyaktvanun kathan ............................................... 41 ---------------- 186
samyaktvanA ATh anganun svarUp..................................................... 41 ---------------- 191
samyaktvano mahimA .................................................................... 41 ---------------- 198
samyakgnAnanun svarUp .................................................................... 42 ---------------- 201
samyakgnAnanA bhed ...................................................................... 42 ---------------- 202
chAr anuyoganun svarUp................................................................ 42 ---------------- 203
vikalpa rahit sattAnun grahaN karanAr darshananun kathan ............................. 43 ---------------- 206
mukta jIvone darshan ane gnAn ek sAthe ja thAy chhe ........................ 44 ---------------- 208
darshan ane gnAnanA svarUp sambandhI shankA samAdhAn .............................. 44 ---------------- 210
sarAg chAritranun svarUp ............................................................... 45 ---------------- 214
vyavahArachAritrathI sAdhya nishchay chAritranun nirUpaN .............................. 46 ---------------- 217
nishchay ane vyavahAr mokShamArgane anurUp ........................................ 47 ---------------- 219
dhyAnanA abhyAsano upadesh, dhyAtA puruShanun lakShaN ............................. 48 ---------------- 221
Agam bhAShAe dhyAnanA bhedonun kathan............................................ 48 ---------------- 222
adhyAtmabhAShAe dhyAnanun svarUp ..................................................... 48 ---------------- 226
dhyAnanA pratibandhak moh-rAg-dveShanun svarUp ........................................ 48 ---------------- 226
mantravAkyamAn sthit padastha dhyAnanun vivaraN ....................................... 49 ---------------- 228
Page 0 of 272
PDF/HTML Page 12 of 284
single page version
arahant parameShThInun svarUp............................................................. 50 ---------------- 231
sarvagnanI siddhi ange charchA ........................................................... 50 ---------------- 232
siddha parameShThInun svarUp ................................................................ 51 ---------------- 237
AchArya parameShThInun svarUp ............................................................ 52 ---------------- 239
upAdhyAy parameShThInun svarUp .......................................................... 53 ---------------- 242
sAdhu parameShThInun svarUp ................................................................ 54 ---------------- 243
dhyey-dhyAtA-dhyAnanun lakShaN tathA nay vibhAg ..................................... 55 ---------------- 246
shubhAshubh man-vachan-kAyAnA nirodharUp param dhyAnanun svarUp ................. 56 ---------------- 247
chUlikA athavA upasanhArarUpe dhyAtA puruShanAn lakShaN
A kALe mokSha nathI mATe A kALe dhyAn niShprayojan chhe
adhyAtma shabdano artha................................................................. 57 ---------------- 261
granthakAranA abhimAnanA parihAranun kathan ......................................... 58 ---------------- 262
laghudravyasangrah ................................................................ gAthA 1-25 ----------265-269
akArAdikrameN bRuhadadravya gAthAsUchi ......................................................................... 270
Page 1 of 272
PDF/HTML Page 13 of 284
single page version
jineshvarabhagavAnane praNAm karIne, hun (
Page 2 of 272
PDF/HTML Page 14 of 284
single page version
शुद्धात्मद्रव्यसंवित्तिसमुत्पन्नसुखामृतरसास्वादविपरीतनारकादिदुःखभयभीतस्य परमात्म-
भावनोत्पन्नसुखसुधारसपिपासितस्य भेदाभेदरत्नत्रयभावनाप्रियस्य भव्यवरपुण्डरीकस्य
भाण्डागाराद्यनेकनियोगाधिकारिसोमाभिधानराजश्रेष्ठिनो निमित्तं श्रीनेमिचन्द्रसिद्धान्तदेवैः पूर्वं
षड्विंशतिगाथाभिर्लघुद्रव्यसंग्रहं कृत्वा पश्चाद्विशेषतत्त्वपरिज्ञानार्थं विरचितस्य बृहद्द्रव्य-
संग्रहस्याधिकारशुद्धिपूर्वकत्वेन व्याख्या वृत्तिः प्रारभ्यते
महाधिकारः
chaityAlayamAn, shuddhAtmadravyanAn samvedanathI utpanna thayel sukhAmRutanA rasAsvAdathI viparIt
nArakAdi dukhothI bhayabhIt, paramAtmabhAvanAthI utpanna thayel sukharUpI sudhArasanA pipAsu,
bhedAbhed ratnatrayanI bhAvanAnA premI, bhavyavarapunDarIk, rAjakoShanA koShAdhyakSha vagere anek
rAjyakAryanA adhikArI ‘som’ nAmanA rAjasheThanA nimitte shrI nemichandra siddhAntideve pahelAn
chhavvIs gAthAothI
pachhI
Page 3 of 272
PDF/HTML Page 15 of 284
single page version
परममूर्त्तत्वकथनेन ‘‘वण्णरसपंच’’ इत्यादिसूत्रमेकम्, ततोऽपि कर्मकर्तृत्वप्रतिपादनरूपेण
‘‘पुग्गलकम्मादीणं’’ इतिप्रभृतिसूत्रमेकम्, तदन्तरं भोक्तृत्वनिरूपणार्थं ‘‘ववहारा सुहदुक्खं’’
इत्यादिसूत्रमेकम्, ततः परं स्वदेहप्रमिति सिद्धयर्थं ‘‘अणुगुरुदेहपमाणो’’ इतिप्रभृतिसूत्रमेकम्,
ततोऽपि संसारिजीवस्वरूपकथनेन ‘‘पुढविजलतेउवाऊ’’ इत्यादिगाथात्रयम्, तदनन्तरं
‘‘णिक्कम्मा अट्ठगुणा’’ इति प्रभृतिगाथापूर्वार्धेन सिद्धस्वरूपकथनम्, उत्तरार्धेन
पुनरूर्ध्वगतिस्वभावः
namaskAranI mukhyatAthI chhe, bIjI gAthA
(bAr gAthAsUtro)mAn paN sharUmAn jIvanI siddhi arthe
pratham adhikAramAn samudAyapAtanikA chhe.
Page 4 of 272
PDF/HTML Page 16 of 284
single page version
नयेन तत्प्रतिपादकवचनरूपद्रव्यस्तवनेन च वन्दे नमस्करोमि
(shrI nemichandra siddhAntidev) A gAthAsUtra kahe chhe
chhun.
vyavahAranayathI tenA pratipAdak vachanarUp dravyastavan vaDe namaskAr karun chhun. param-
shuddhanishchayanayathI to vandyavandakabhAv nathI. te namaskAr karanAr koN chhe? hun nemichandra-
Page 5 of 272
PDF/HTML Page 17 of 284
single page version
तिरिओ
परमचिज्ज्योतिःस्वरूपशुद्धजीवादिसप्ततत्त्वानां निर्दोषपरमात्मादिनवपदार्थानां च स्वरूपमुपदिष्टम्
असंयतसम्यग्दृष्टयादयस्तेषां वराः गणधरदेवास्तेषां जिनवराणां वृषभः प्रधानो
जिनवरवृषभस्तीर्थंकरपरमदेवस्तेन जिनवरवृषभेणेति
manuShyono 1 indra chakravartI ane tiryanchano 1 indra sinh
shuddhajIvAstikAyAdi pAnch astikAyonun, paramachitjyotisvarUp shuddhajIvAdi sAt tattvonun
ane nirdoSh paramAtmAdi nav padArthonun svarUp upadeshyun chhe. vaLI te bhagavAn kevA chhe?
(gaNadharonA) paN je vRuShabh arthAt pradhAn chhe te jinavaravRuShabh arthAt tIrthankar
Page 6 of 272
PDF/HTML Page 18 of 284
single page version
मर्हत्परमेष्ठिनमस्कार एव कृतः
कुर्वन्ति
shAstrakAr shAstranA ArambhamAn traN prakAranA devane traN prakAre namaskAr kare chhe.
2. shrI panchAstikAy gAthA 1nI tAtparyavRutti TIkAmAn AdhArarUpe shrI jayasenAchArye lIdhel chhe.
Page 7 of 272
PDF/HTML Page 19 of 284
single page version
vyAkhyAn chhe ane tenun pratipAdan karanAr je gAthAsUtra te vyAkhyey chhe. e rIte vyAkhyAn
te abhidhey
Page 8 of 272
PDF/HTML Page 20 of 284
single page version
निर्विकारपरमानन्दैकलक्षणसुखामृतरसास्वादरूपं स्वसंवेदनज्ञानम्
utpanna nirvikAr paramAnand jenun ek lakShaN chhe evA sukhAmRutanA rasAsvAdarUp
svasamvedanagnAn te A granthanun prayojan chhe. paramanishchayathI te svasamvedanagnAnanA phaLarUp,
kevaLagnAnAdi anantaguN sAthe avinAbhAvI, nijAtmaupAdAnasiddha anant sukhanI prApti te
A granthanun prayojan chhe.
have namaskAr
karanAr sUtranun (shrI nemichandra siddhAntidev) nirUpaN kare chhe