शुभ अने अशुभ कर्मोनुं आववुं, ते ‘आस्रव’ छे. ‘बंधण’ बंधरहित शुद्धात्मतत्त्वनी
उपलब्धिरूप भावनाथी भ्रष्ट१ थयेल जीवने कर्मना प्रदेशो साथे संश्लेष (संबंध) थाय
छे, ते ‘बंध’ छे. ‘संवर’ कर्मना आगमनने रोकवामां समर्थ स्वानुभवरूपे परिणमेला
जीवने शुभाशुभ कर्मोना आगमननो निरोध ते ‘संवर’ छे. ‘णिज्जर’ शुद्धोपयोगनी
भावनाना सामर्थ्यथी नीरस थयेलां कर्मपुद्गलोनुं एकदेश खरी जवुं, ते ‘निर्जरा’ छे.
‘मोक्खो’ जीव अने पुद्गलना संश्लेषरूप बंधनो नाश करवाने समर्थ निज शुद्धात्मानी
उपलब्धिरूप परिणाम, ते ‘मोक्ष’ छे. ‘सपुण्णपावा जे’ जे (उपरोक्त आस्रवादि पदार्थो)
पुण्य – पापसहित छे. ‘ते वि समासेण पभणामो’ जेम पहेलां जीव अने अजीव पदार्थोनुं
व्याख्यान कर्युं छे, तेम ते आस्रवादि पदार्थोने पण संक्षेपमां कहीए छीए. ते केवा
छे? ‘जीवाजीवविसेसाः’ जीव अने अजीवना विशेषो छे — चैतन्यभावरूप छे, ते जीवना
विशेषो छे अने चैतन्यना अभावरूप छे, ते अजीवना विशेषो छे. ‘विशेष’नो शो अर्थ
छे? ‘विशेष’ नो अर्थ पर्याय छे. चैतन्यरूप अशुद्ध परिणामो जीवना (पर्यायो) छे,
अचेतनरूप कर्मपुद्गलना पर्यायो छे, ते अजीवना (पर्यायो) छे. आ रीते अधिकार
सूत्ररूप गाथा पूरी थई. २८.
कर्मागमनमास्रवः । ‘‘बंधण’’ बंधातीतशुद्धात्मतत्त्वोपलम्भभावनाच्युतजीवस्य कर्मप्रदेशैः सह
संश्लेषो बन्धः । ‘‘संवर’’ कर्मास्रवनिरोधसमर्थस्वसंवित्तिपरिणतजीवस्य शुभाशुभकर्मागमन-
संवरणं संवरः । ‘‘णिज्जर’’ शुद्धोपयोगभावनासामर्थ्येन नीरसीभूतकर्मपुद्गलानामेकदेशगलनं
निर्जरा । ‘‘मोक्खो’’ जीवपुद्गलसंश्लेषरूपबन्धस्य विघटने समर्थः स्वशुद्धात्मोपलब्धि-
परिणामो मोक्ष इति । ‘‘सपुण्णपावा जे’’ पुण्यपापसहिता ये, ‘‘ते वि समासेण पभणामो’’
यथा जीवाजीवपदार्थौ व्याख्यातौ पूर्वं तथा तानप्यास्रवादिपदार्थान् समासेण संक्षेपेण प्रभणामो
वयं; ते च कथंभूताः ? ‘‘जीवाजीवविसेसा’’ जीवाजीवविशेषाः । चैतन्यभावरूपा जीवस्य
विशेषाः । चैतन्याभावरूपा अजीवस्य विशेषाः । विशेषा इत्यस्य कोऽर्थः ? पर्यायाः । चैतन्याः
अशुद्धपरिणामा जीवस्य, अचेतनाः कर्मपुद्गलपर्याया अजीवस्येत्यर्थः । एवमधिकारसूत्रगाथा
गता ।।२८।।
१. अहीं मुख्यपणे मिथ्याद्रष्टि जीवोने लीधा छे केमके, तेओ ‘शुद्धात्मतत्त्वनी उपलब्धिरूप भावनाथी भ्रष्ट
छे.’ अशुद्धनिश्चयनयथी जे रागादिरूप भावबंध छे, ते पण शुद्धनिश्चयनयथी पुद्गलनो ज बंध छे.
द्रव्यसंग्रह गाथा १६ टीका.
९६ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह