वियलेंदियेसु छच्चेव । सुरणिरयतिरियचउरो चउदस मणुयेसु सदसहस्सा ।।१’’ [artha — vanaspatimAn
sAt lAkh, itar nigod vanaspatimAn sAt lAkh, pRithvIkAyamAn sAt lAkh, jaLakAyamAn
sAt lAkh, tejakAyamAn sAt lAkh, vAyukAyamAn sAt lAkh, pratyek vanaspatimAn das lAkh,
be indriy, traN indriy ane chaurindriyamAn babbe lAkh, dev – nArakI ane tiryanchamAn chAr
chAr lAkh tathA manuShyomAn chaud lAkh]’’ e pramANe A1 gAthAmAn kahyA pramANe choryAsI
lAkh yoniomAn, param svAsthya bhAvanAthI utpanna nirvyAkuL pAramArthikasukhathI viparIt
panchendriy sukhanI abhilAShAthI utpanna vyAkuLatAne utpanna karanArAn dukhone sahan karato
A jIv bhamyo chhe. jyAre jIvane AvA prakAranA vishiShTa guNavALA dharmanI prApti thAy
chhe tyAre rAjAdhirAj, ardhamAnDalik, mahAmAnDalik, baLadev, vAsudev, kAmadev, chakravartI,
devendra, gaNadharadev ane tIrthankar paramadevanA pad tathA tIrthankaranA pratham traN kalyANako (garbha,
janma ane tap) sudhInA vividh prakAranA vaibhavanAn sukho pAmIne pachhI abhed ratnatrayanI
bhAvanAnA baLathI akShay anant sukhAdi guNonAn sthAnabhUt arhantapad ane siddhapadane prApta
kare chhe. te kAraNe dharma ja paramarasanun rasAyaN, nidhionun nidhAn, kalpavRukSha, kAmadhenu ane
chintAmaNi chhe. visheSh shun kahevun? jeo jinendradeve kahelA dharmane pAmIne draDh shraddhAvALA
(samyakdraShTi) thayA chhe, te ja dhanya chhe. kahyun paN chhe ke ‘‘धन्या ये प्रतिबुद्धा धर्मे खलु जिनवरैः
समुपदिष्टे । ये प्रतिपन्ना धर्मं स्वभावनोपस्थितमनीषाः ।।’’2 [artha — jinavaroe samyak prakAre
upadeshelA dharmathI jeo pratibodh pAmyA chhe, te kharekhar dhanya chhe ane jeoe sva –
bhAvanAmAn potAnI buddhi joDIne dharma prApta karyo chhe, teone dhanya chhe.]’’
सुरणिरयतिरियचउरो चउदस मणुयेसु सदसहस्सा ।१।’’ इति गाथाकथितचतुरशीतियोनिलक्षेषु
मध्ये परमस्वास्थ्यभावनोत्पन्ननिर्व्याकुलपारमार्थिकसुखविलक्षणानि पञ्चेन्द्रियसुखाभिलाषजनित-
व्याकुलत्वोत्पादकानि दुःखानि सहमानः सन् भ्रमितोऽयं जीवः । यदा पुनरेवंगुणविशिष्टस्य
धर्मस्य लाभो भवति तदा राजाधिराजार्द्धमाण्डलिकमहामाण्डलिकबलदेववासुदेवकामदेव-
सकलचक्रवर्त्तिदेवेन्द्रगणधरदेवतीर्थंकरपरमदेव प्रथमकल्याणत्रयपर्यन्तं विविधाभ्युदयसुखं प्राप्य
पश्चादभेदरत्नत्रयभावनाबलेनाक्षयानंतसुखादिगुणास्पदमर्हत्पदं सिद्धपदं च लभते । तेन कारणेन
धर्म एव परमरसरसायनं निधिनिधानं कल्पवृक्षः कामधेनुश्चिन्तामणिरिति । किं बहुना, ये
जिनेश्वरप्रणीतं धर्मं प्राप्य दृढमतयो जातास्त एव धन्याः । तथा चोक्तम् ‘‘धन्या ये प्रतिबुद्धा
धर्मे खलु जिनवरैः समुपदिष्टे । ये प्रतिपन्ना धर्मं स्वभावनोपस्थितमनीषाः ।१।’’ इति
1. shrI gommaTasAr jIvakAnD gAthA 892. agnAt shAstranI gAthAthI.
162 ]
bRuhad – dravyasangrah