स्वभावभावनोत्पन्नपरमानन्दैकलक्षणसुखामृतरसास्वादेन तल्लयतन्मयपरमसमरसीभावेन चित्त-
स्थितीकरणमेव स्थितीकरणमिति ।।६।।
अथ वात्सल्याभिधानं सप्तमाङ्गं प्रतिपादयति । बाह्याभ्यन्तररत्नत्रयाधारे चतुर्विधसंघे
वत्से धेनुवत्पञ्चेन्द्रियविषयनिमित्तं पुत्रकलत्रसुवर्णादिस्नेहवद्वा यदकृत्रिमस्नेहकरणं तद्
व्यवहारेण वात्सल्यं भण्यते । तत्र च हस्तिनागपुराधिपतिपद्मराजसंबन्धिना बलिनामदुष्टमन्त्रिणा
निश्चयव्यवहाररत्नत्रयाराधकाकम्पनाचार्यप्रभृतिसप्तशतयतीनामुपसर्गे क्रियमाणे सति
विष्णुकुमारनाम्ना निश्चयव्यवहारमोक्षमार्गाराधकपरमयतिना विकुर्वणर्द्धिप्रभावेण वामनरूपं कृत्वा
बलिमन्त्रिपार्श्व पादत्रयप्रमाणभूमिप्रार्थनं कृत्वा पश्चादेकः पादो मेरुमस्तके दत्तो द्वितीयो
मानुषोत्तरपर्वते तृतीयपादस्यावकाशो नास्तीति वचनछलेन मुनिवात्सल्यनिमित्तं बलिमन्त्री बद्ध
इत्येका तावदागमप्रसिद्धा कथा । द्वितीया च दशपुरनगराधिपतेर्वज्रकर्णनाम्नः उज्जयिनी-
नगराधिपतिना सिंहोदरमहाराजेन जैनोऽयं, मम नमस्कारं न करोतीति मत्वा दशपुरनगरं
mithyAtva – rAgAdi vikalpajALano tyAg karIne nij paramAtmasvabhAvanI bhAvanAthI utpanna
paramAnand jenun ek lakShaN chhe, evA sukhAmRutanA rasAsvAd vaDe paramAtmAmAn tallIn – tanmay
param samarasIbhAvathI chittane sthir karavun, te ja sthitikaraNaguN chhe. 6.
have, vAtsalya nAmanun sAtamun ang kahe chhe — bAhya ane abhyantar ratnatrayanA dhArak
evA chaturvidh sangh pratye, gAyane vAchharaDA pratye hoy chhe tem athavA pAnch indriyanA viShayanAn
nimittabhUt putra, strI, suvarNAdi pratye sneh hoy chhe tem, je svAbhAvik sneh hovo tene
vyavahArathI vAtsalya guN kahe chhe. te bAbatamAn hastinAgapuranA rAjA padmarAjanA bali
nAmanA duShTa mantrIe jyAre nishchay - vyavahAr ratnatrayanA ArAdhak shrI akampanAchArya vagere
sAtaso munione upasarga karyo, tyAre nishchay-vyavahAr mokShamArganA ArAdhak viShNukumAr
nAmanA munie vikriyARIddhinA prabhAvathI, vAmanarUp dhAraN karIne bali nAmanA mantrI pAse
traN DagalAn jeTalI bhUmi mAgIne, ek pag meruparvatanA shikhar upar mUkyo, bIjo
mAnuShottar parvat upar mUkyo ane trIjun Dagalun mUkavAnun sthAn khAlI nathI, em kahIne
vachananA bahAne munionA vAtsalya nimitte bali nAmanA mantrIne bAndhyo — evI ek
Agamaprasiddha kathA chhe. bIjI ek vAtsalyanI kathA, dashapuranagaranA vajrakarNa nAmanA rAjAnI,
rAmAyaNamAn prasiddha chhe; ujjayinInA rAjA sinhodare ‘A vajrakarNa jain chhe ane mane
namaskAr karato nathI’ em jANIne dasharathapuranagarane ghero ghAlIne ghor upasarga karyo. tyAre
196 ]
bRuhad – dravyasangrah