shankA — mokShane mATe dhyAn karavAmAn Ave chhe ane A kALe mokSha to nathI; to
dhyAn karavAnun shun prayojan chhe? uttara — em nathI, kem ke A kALe paN paramparAe
mokSha chhe. prashna — paramparAe mokSha kevI rIte chhe? uttara — dhyAn karanAr svashuddhAtmAnI
bhAvanAnA baLathI sansAranI sthiti alpa karIne svargamAn jAy chhe, tyAnthI AvIne
manuShyabhavamAn ratnatrayanI bhAvanA prApta karIne shIghra mokSha jAy chhe. je bharat, sagar,
rAmachandrajI, pAnDavo vagere mokShe gayA chhe teo paN pUrvabhavamAn bhedAbhed – ratnatrayanI
bhAvanAthI sansAranI sthiti ghaTADIne pachhI mokShe gayA chhe. te ja bhave badhAne mokSha thAy
chhe, evo niyam nathI.
uparokta kathan pramANe alpa shrutagnAnathI paN dhyAn thAy chhe e jANIne shun karavun?
[durdhyAn chhoDIne dhyAn karavun, em samajAvavAmAn Ave chhe.] ‘‘dveShathI1 koIne mAravA,
bAndhavA ke ang kApavAnun ane rAgathI parastrI Adinun je chintavan chhe tene nirmaLabuddhinA
dhArak AchAryo jinamatamAn apadhyAn kahe chhe.1. 2he jIv, sankalparUpI kalpavRukShano Ashray
karavAthI tArun chitta A manoratharUpI sAgaramAn DUbI jAy chhe; te vikalpomAn vAstavik rIte
tArun kAI paN prayojan siddha thatun nathI, UlaTun kaluShatAno Ashray karanArAonun akalyAN
thAy chhe. 2. jevI 3rIte durbhAgyathI dukhI manavALA tArA antaramAn bhog bhogavavAnI
ichchhAthI vyartha tarango UThyA kare chhe tevI rIte jo te man paramAtmarUp sthAnamAn sphurAyamAn
अथ मतं — मोक्षार्थं ध्यानं क्रियते न चाद्य काले मोक्षोऽस्ति; ध्यानेन किं
प्रयोजनम् ? नैवं, अद्य कालेऽपि परम्परया मोक्षोऽस्ति । कथमिति चेत् ? स्वशुद्धात्म-
भावनाबलेन संसारस्थितिं स्तोकां कृत्वा देवलोकं गच्छति, तस्मादागत्य मनुष्यभवे
रत्नत्रयभावनां लब्ध्वा शीघ्र मोक्षं गच्छतीति । येऽपि भरतसगररामपाण्डवादयो मोक्षं गतास्तेपि
पूर्वभवे भेदाभेदरत्नत्रयभावनया संसारस्थितिं स्तोकां कृत्वा पञ्चान्मोक्षं गताः । तद्भवे सर्वेषां
मोक्षो भवतीति नियमो नास्ति । एवमुक्तप्रकारेण अल्पश्रुतेनापि ध्यानं भवतीति ज्ञात्वा किं
कर्तव्यम् — ‘‘वधबन्धच्छेदादेर्द्वेषाद्रागाच्च परकलत्रादेः । आध्यानमपध्यानं शासति जिनशासने
विशदाः ।१। संकल्पकल्पतरुसंश्रयणात्त्वदीयं चेतो निमज्जति मनोरथसागरेऽस्मिन् । तत्रार्थतः
तव चकास्ति न किंचनापि पक्षेऽपरं भवति कल्मषसंश्रयस्य ।२। दौर्विध्यदग्धमन-
सोऽन्तरुपात्तमुक्तेश्चित्तं यथोल्लसति ते स्फु रितोत्तरङ्गम् । धाम्नि स्फु रेद्यदि तथा परमात्मसंज्ञे
1. shrI ratnakaranD shrAvakAchAr gA. 78
2. shrI yashastilak champU a. 2 gA. 132
3. shrI yashastilak champU a. 2 gA. 134
mokShamArga adhikAr [ 257