‘‘आदा’’ आत्मा ‘‘पुग्गलकम्मादीणं कत्ता ववहारदो दु’’ पुग्गलकर्मादीनां कर्त्ता व्यवहारतस्तु
पुनः, तथाहि — मनोवचनकायव्यापारक्रियारहितनिजशुद्धात्मतत्त्वभावनाशून्यः सन्ननुपचरितासद्-
भूतव्यवहारेण ज्ञानावरणादिद्रव्यकर्मणामादिशब्देनौदारिकवैक्रियिकाहारकशरीरत्रयाहारादि-
षट्पर्याप्तियोग्यपुद्गलपिण्डरूपनोकर्मणां तथैवोपचरितासद्भूतव्यवहारेण बहिर्विषयघटपटादीनां च
कर्ता भवति । ‘‘णिच्छयदो चेदणकम्माणादा’’ निश्चयनयतश्चेतनकर्मणां; तद्यथा – रागादि-
विकल्पोपाधिरहितनिष्क्रियपरमचैतन्यभावनारहितेन यदुपार्जितं रागाद्युत्पादकं कर्म तदुदये सति
निष्क्रियनिर्मलस्वसंवित्तिमलभमानो भावकर्मशब्दवाच्यरागादिविकल्परूपचेतनकर्मणामशुद्ध-
निश्चयेन कर्त्ता भवति । अशुद्धनिश्चयस्यार्थः कथ्यते — कर्मोपाधिसमुत्पन्नत्वादशुद्धः, तत्काले
तप्तायःपिण्डवत्तन्मयत्वाच्च निश्चयः, इत्युभयमेलापकेनाशुद्धनिश्चयो भण्यते । ‘‘सुद्धणया
सुद्धभावाणं’’ शुभाशुभयोगत्रयव्यापाररहितेन शुद्धबुद्धैकस्वभावेन यदा परिणमति
तदानन्तज्ञानसुखादिशुद्धभावानां छद्मस्थावस्थायां भावनारूपेण विवक्षितैकदेशशुद्धनिश्चयेन कर्ता,
मुक्तावस्थायां तु शुद्धनयेनेति । किन्तु शुद्धाशुद्धभावानां परिणममानानाम् एव कर्तृत्वं ज्ञातव्यम्,
vyAkhyAn karavAmAn Ave chhe. ‘‘आदा’’ AtmA ‘‘पुग्गलकम्मादीणं कत्ता ववहारदो दु’’
vyavahAranayathI pudgalakarmAdino kartA chhe. jem ke — man - vachan - kAyavyApArakriyArahit nij
shuddhAtmatattvanI bhAvanAthI shUnya thaIne, anupacharit asadbhUt vyavahArathI gnAnAvaraNAdi
dravyakarmono tathA Adi shabdathI audArik, vaikriyik ane AhArak — e traN sharIrano,
AhArAdi chha paryAptiyogya pudgalapinDarUp nokarmono ane upacharit asadbhUt vyavahArathI
ghaTapaTAdi bahirviShayono paN kartA (A jIv) thAy chhe.
‘‘णिच्छयदो चेदणकम्माणादा’’ nishchayanayanI apekShAe AtmA chetanakarmono kartA chhe.
te AvI rIte — rAgAdi vikalparUp upAdhirahit, niShkriy, param chaitanyanI bhAvanAthI rahit
hovAthI jIve rAgAdine utpanna karanAr je karma upArjit karyun chhe, teno uday thatAn, niShkriy,
nirmaL svasamvittine nahi prApta karato jIv, ‘bhAvakarma’ shabdathI vAchya rAgAdi vikalparUp
chetanakarmono ashuddha nishchayanayathI kartA thAy chhe. ashuddha nishchayano artha kahevAmAn Ave
chhe — karmopAdhithI utpanna thatun hovAthI ashuddha kahevAy chhe ane te samaye tapelA lokhanDanA
goLAnI peThe tanmay hovAthI nishchay kahevAy chhe. e pramANe ashuddha ane nishchay e banneno
meLAp karIne ashuddha nishchay kahevAmAn Ave chhe. ‘‘सुद्धणया सुद्धभावाणं’’ jyAre jIv, shubh
- ashubharUp traN yog (man, vachan, kAyA)nA vyApArathI rahit, shuddha - buddha evA
ekasvabhAvarUpe pariNaman kare chhe tyAre anant gnAn - sukhAdi shuddhabhAvono chhadmastha avasthAmAn
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 25
4