बादरसूक्ष्मरूपेणैकेन्द्रियद्वयं चेति सप्त भेदाः । ‘‘आहारसरीरिंदिय पज्जत्ती आणपाणभासमणो ।
चत्तारिपंचछप्पियएइन्दियवियलसण्णिसण्णीणं ।१।’’ इति गाथाकथितक्रमेण ते सर्वे प्रत्येकं
स्वकीयस्वकीयपर्याप्तिसंभवात्सप्त पर्याप्ताः सप्तापर्याप्ताश्च भवन्ति । एवं चतुर्दश जीवसमासा
ज्ञातव्यास्तेषां च ‘‘इंदियकायाऊणिय पुण्णापुण्णेसु पुण्णगे आणा । वेइंदियादिपुण्णे वचीमणो
सण्णिपुण्णेव ।१। दस सण्णीणं पाणा सेसेगूणंतिमस्सवे ऊणा । पज्जतेसिदरेसु य सत्तदुगे
सेसगेगूणा ।२।’’ इति गाथाद्वयकथितक्रमेण यथासंभवमिन्द्रियादिदशप्राणाश्च विज्ञेयाः ।
ekendriyanA be bhed — em kul sAt bhed thayA. ‘‘आहारसरीरिंदिय पज्जत्ती
आणपाणभासमणो । चत्तारिपंचछप्पियपइन्द्रियवियलसण्णिसण्णीणं ।।’’1 [AhAr, sharIr, indriy,
shvAsochchhvAs, bhAShA ane man — e chha paryApti chhe. emAnthI ekendriy jIvane chAr
(AhAr, sharIr, sparshendriy ane shvAsochchhvAs), vikalendriy tathA asangnI panchendriy
jIvone (man sivAyanI) pAnch ane sangnI panchendriy jIvone chhae paryApti hoy chhe.] A
gAthAmAn kahelA kramathI te sarva (sAt prakAranA) jIvo potapotAnI paryApti pUrNa thavAthI
paryApta hoy chhe arthAt e sAt paryApta hoy chhe ane potAnI paryApti pUrNa nahi thavAthI
sAt aparyApta hoy chhe. AvI rIte chaud jIvasamAs jANavA.
‘‘इंदियकायाऊणिय पुण्णापुण्णेसु पुण्णगे आणा ।
वेइंदियादिपुण्णे वचीमणो सण्णिपुण्णेव ।
दस सण्णीणं पाणा सेसेगूणंति मस्स वेऊणा ।
पज्जत्तेसिदरेसु य सत्त दुगे सेसगेगूणा ।।’’२
[‘‘indriy, kAy ane AyuShya — e traN prAN paryApta ane aparyApta bannene hoy chhe.
shvAsochchhvAs paryAptane ja hoy chhe, vachanabaLaprAN be indriy Adi paryAptane ja hoy chhe,
manobaLaprAN sangnI paryAptane ja hoy chhe. paryApta avasthAmAn sangnI panchendriyone das prAN,
asangnI panchendriyone (man vinA) nav prAN, chAr indriyavALAne (man ane karNendriy vinA)
ATh prAN, traN indriyavALAne (man, kAn ane chakShu indriy vinA) sAt prAN, be
indriyavALAone (man, karNa, chakShu ane ghrANendriy vinA) chha prAN ane ekendriyavALAone
(man, karNa, chakShu, ghrAN, rasanA tathA vachan vinA) chAr prAN hoy chhe. aparyApta jIvomAn sangnI
tathA asangnI — e banne panchendriyone shvAsochchhvAs, vachanabaL ane manobaL vinA sAt prAN
hoy chhe ane chaturindriyathI ekendriy sudhI kramekrame ekek prAN ghaTe chhe.] A banne gAthAomAn
1. gommaTasAr jIvakAnD gAthA 118 2. gommaTasAr jIvakAnD gAthA 131 – 132
36 ]
bRuhad – dravyasangrah