नयविभागेन नवाधिकारैजीवद्रव्यं ज्ञातव्यम् अथवा तदेव बहिरात्मान्तरात्मपरमात्मभेदेन त्रिधा
भवति । तद्यथा — स्वशुद्धात्मसंवित्तिसमुत्पन्नवास्तवसुखात्प्रतिपक्षभूतेनेन्द्रियसुखेनासक्तो
बहिरात्मा, तद्विलक्षणोऽन्तरात्मा । अथवा देहरहितनिजशुद्धात्मद्रव्यभावनालक्षणभेदज्ञान-
रहितत्वेन देहादिपरद्रव्येष्वेकत्वभावनापरिणतो बहिरात्मा, तस्मात्प्रतिपक्षभूतोऽन्तरात्मा । अथवा
हेयोपादेयविचारकचित्तं, निर्दोषपरमात्मनो भिन्न रागादयो दोषाः, शुद्धचैतन्यलक्षण आत्मा,
इत्युक्तलक्षणेषु चित्तदोषात्मसु त्रिषु वीतरागसर्वज्ञप्रणीतेषु अन्येषु वा पदार्थेषु यस्य
परस्परसापेक्षनयविभाजेन श्रद्धानं ज्ञानं च नास्ति स बहिरात्मा, तस्माद्विसदृशोऽन्तरात्मेति
रूपेण बहिरात्मान्तरात्मनोर्लक्षणं ज्ञातव्यम् । परमात्मलक्षणं कथ्यते — सकलविमलकेवलज्ञानेन
येन कारणेन समस्तं लोकालोकं जानाति व्याप्नोति तेन कारणेन विष्णुर्भण्यते ।
परमब्रह्मसंज्ञनिजशुद्धात्मभावनासमुत्पन्नसुखामृततृप्तस्य सत उर्वशीरम्भातिलोत्तमाभिर्देव-
कन्याभिरपि यस्य ब्रह्मचर्यव्रतं न खण्डितं स परमब्रह्म भण्यते । केवलज्ञानादिगुणैश्वर्ययुक्तस्य
e rIte nayavibhAgathI nav adhikAro dvArA jIvadravya jANavun.
athavA te ja (jIv) bahirAtmA, antarAtmA ane paramAtmAnA bhedathI traN prakArano
chhe. te A pramANe — svashuddhAtmasamvittithI utpanna vAstavik sukhathI pratipakShabhUt
indriyasukhamAn Asakta (jIv) bahirAtmA chhe ane tenAthI vilakShaN jIv antarAtmA chhe;
athavA deharahit nijashuddhAtmadravyanI bhAvanA jenun lakShaN chhe evA bhedagnAnathI rahit hovAthI
dehAdi paradravyomAn ekatvabhAvanArUp pariNamelo jIv bahirAtmA chhe, tenAthI pratipakShabhUt
antarAtmA chhe. athavA hey ane upAdeyano vichAr karanArun ‘chitta’, nirdoSh paramAtmAthI
bhinna rAgAdi ‘doSh’ ane shuddhachaitanyalakShaN ‘AtmA’; — e traNanAn tathA vItarAg
– sarvagnapraNIt anya padArthonAn jene paraspar sApekSha nayavibhAgathI shraddhAn ane gnAn nathI
te bahirAtmA chhe, tenAthI viruddha antarAtmA chhe — e rIte bahirAtmA ane antarAtmAnun
lakShaN jANavun.
(have) paramAtmAnun lakShaN kahevAmAn Ave chhe — jethI sakaLavimaL kevaLagnAnavaDe
samasta lokAlokane jANe chhe — vyApe chhe, tethI ‘viShNu’ kahevAy chhe. paramabrahma nAmak
nijashuddhAtmAnI bhAvanAthI utpanna sukhAmRutavaDe tRupta hovAthI urvashI, rambhA, tilottamA vagere
devakanyAo vaDe paN jemanun brahmacharyavrat khanDit thatun nathI, te ‘paramabrahma’ kahevAy chhe.
kevaLagnAnAdi guNarUpI aishvaryathI sahit hovAne lIdhe devendrAdi paN te padanI abhilAShA
ShaDdravya-panchAstikAy adhikAr [ 53