sāt rāju pahoḷo chhe, te adhobhāgathī pahoḷāī krame krame ghaṭatān jyān madhyalok chhe, tyān
ek rāju pahoḷāī rahe chhe. pachhī madhyalokathī ūñche krame krame vadhe chhe ane brahmalokanā
ante pāñch rājunī pahoḷāī thāy chhe, pachhī tenāthī āgaḷ pharīthī ghaṭe chhe ane lokanā
chheḍe te ek rājunī pahoḷāīvāḷo rahe chhe. te ja lokanā madhyabhāgamān, khāṇḍaṇiyāmān
vachchovach nīche chhidravāḷī ek vānsanī naḷī mūkī hoy tevī, ek choras tras nāḍī chhe.
te ek rāju lāmbī - pahoḷī ane chaud rāju ūñchī chhe. tenā nīchenā bhāgamān je sāt rāju
chhe te adholok sambandhī chhe. ūrdhvabhāgamān madhyalokanī ūñchāī sambandhī ek lākh
yojanapramāṇ sumeru parvatanī ūñchāī sahit sāt rāju ūrdhvalok sambandhī chhe.
have pachhī, adholokanun kathan kare chheḥ — adhobhāgamān sumeru parvatane ādhārabhūt
ratnaprabhā nāmanī pahelī pr̥ithvī chhe. te ratnaprabhā pr̥ithvīnī nīche nīche ekek rājupramāṇ
ākāshamān kramapūrvak sharkarāprabhā, vālukāprabhā, paṅkaprabhā, dhūmaprabhā, tamaprabhā ane
mahātamaprabhā nāmanī chha bhūmi chhe. tenī nīche ek rājupramāṇ bhūmirahit kṣhetramān nigodādi
pāñch sthāvaro bharyā chhe. ratnaprabhā ādi pratyek pr̥ithvīne ghanodadhi, ghanavāt ane tanuvāt
e traṇ vāyu ādhārabhūt chhe em jāṇavun. kaī pr̥ithvīmān keṭalā narakanān bil (utpanna
thavānān sthān) chhe te kramapūrvak kahe chhe. pahelī bhūmimān trīs lākh, bījīmān pachīs lākh,
trījīmān pandar lākh, chothīmān das lākh, pāñchamīmān traṇ lākh, chhaṭhṭhīmān navāṇu hajār
क्रमहानिरूपेण हीयते यावन्मध्यलोक एकरज्जुप्रमाणविस्तारो भवति । ततो मध्यलोकादूर्ध्वं
क्रमवृद्ध्या वर्द्धते यावद् ब्रह्मलोकान्ते रज्जुपञ्चकविस्तारो भवति । ततश्चोर्ध्वं पुनरपि हीयते
यावल्लोकांते रज्जुप्रमाणविस्तारो भवति । तस्यैव लोकस्य मध्ये पुनरुदूखलस्य मध्याधोभागे
छिद्रे कृते सति निक्षिप्तवंशनालिकेव चतुष्कोणा त्रसनाडी भवति । सा चैकरज्जुविष्कम्भा
चतुर्दशरज्जूत्सेधा विज्ञेया । तस्यास्त्वधोभागे सप्तरज्जवोऽधोलोकसंबन्धिन्यः । ऊर्ध्वभागे
मध्यलोकोत्सेधसंबन्धिलक्षयोजनप्रमाणमेरूत्सेधः सप्तरज्जव ऊर्ध्वलोकसम्बन्धिन्यः ।
अतः परमधोलोकः कथ्यते । अधोभागे मेरोराधारभूता रत्नप्रभाख्या प्रथम पृथिवी ।
तस्या अधोऽधः प्रत्येकमेकैकरज्जुप्रमाणामाकाशं गत्वा यथाक्रमेण शर्करावालुकापङ्क-
धूमतमोमहातमः संज्ञा षड् भूमयो भवन्ति । तस्मादधोभागे रज्जुप्रमाणं क्षेत्रं भूमिरहितं
निगोदादिपञ्चस्थावरभृतं च तिष्ठति । रत्नप्रभादिपृथिवीनां प्रत्येकं घनोदधिघनवात-
तनुवातत्रयमाधारभूतं भवतीति विज्ञेयम् । कस्यां पृथिव्यां कति नरकबिलानि सन्तीति प्रश्ने
यथाक्रमेण कथयति — तासु त्रिंशत्पञ्चविंशतिपञ्चदशदशत्रिपञ्चोनैकनरकशतसहस्राणि पञ्च
130 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah