ā rīte saṅkṣhepathī jambūdvīpanun vyākhyān samāpta thayun.
jevī rīte badhā dvīp ane samudromān, dvīp ane samudranī had āṅkanārī āṭh yojan
ūñchī vajranī divāl hoy chhe, tevī rīte jambūdvīpamān paṇ chhe; em jāṇavun. te vedikānī
bahār be lākh yojan pahoḷo, goḷākār, āgamamān kahyā pramāṇe soḷ hajār yojan
jaḷanī ūṇḍāī ādi anek āshcharyo sahit lavaṇ samudra chhe, tenī bahār chār lākh yojan
goḷ vistāravāḷo dhātakīkhaṇḍ dvīp chhe, tyān dakṣhiṇ bhāgamān lavaṇodadhi ane kālodadhi e
be samudronī vedikāne sparshanār dakṣhiṇ – uttar patharāyelo, ek hajār yojananā
vistāravāḷo, chāraso yojan ūñcho ikṣhvākār nāmano parvat chhe. tevī ja rīte uttar bhāgamān
paṇ ek ikṣhvākār parvat chhe. te be parvatothī vibhājit, pūrva dhātakīkhaṇḍ ane pashchim
dhātakīkhaṇḍ evā be bhāg jāṇavā. pūrva dhātakīkhaṇḍ dvīpanī vachamān chorāsī hajār yojan
ūñcho ane ek hajār yojan ūṇḍo nāno meru chhe. tathā pashchim dhātakīkhaṇḍamān paṇ ek
nāno meru chhe. jevī rīte jambūdvīpanā mahāmerunā bharatādikṣhetra, himavat ādi parvat, gaṅgā
ādi nadī ane padma ādi hdonun dakṣhiṇ ane uttar dishā sambandhī varṇan karyun chhe, tem
ā pūrva dhātakīkhaṇḍanā ane pashchim dhātakīkhaṇḍanā meru sambandhī paṇ jāṇavun. tethī dhātakīkhaṇḍamān
jambūdvīpanī apekṣhāe saṅkhyāmān bharatakṣhetrādi bamaṇā thāy chhe, parantu lambāī – pahoḷāīnī
बोधव्या वासगणनाओ ।।१।।’’ इति संक्षेपेण जम्बूद्वीपव्याख्यानं समाप्तम् ।
तदनन्तरं यथा सर्वद्वीपेषु सर्वसमुद्रेषु च द्वीपसमुद्रमर्यादाकारिका योजनाष्टकोत्सेधा
वज्रवेदिकास्ति तथा जम्बूद्वीपेप्यस्तीति विज्ञेयम् । यद्बहिर्भागे योजनलक्षद्वयवलयविष्कम्भ
आगमकथितषोडशसहस्रयोजनजलोत्सेधाद्यनेकाश्चर्य सहितो लवणसमुद्रोऽस्ति । तस्मादपि
बहिर्भागे योजनलक्षचतुष्टयवलयविष्कम्भो धातकीखण्डद्वीपोऽस्ति । तत्र च दक्षिणभागे
लवणोदधिकालोदधिसमुद्रद्वयवेदिकास्पर्शी दक्षिणोत्तरायामः सहस्रयोजनविष्कम्भः
शतचतुष्टयोत्सेध इक्ष्वाकारनामपर्वतः अस्ति । तथोत्तरविभागेऽपि । तेन पर्वतद्वयेन खण्डीकृतं
पूर्वापरधातकीखण्डद्वयं ज्ञातव्यम् । तत्र पूर्वधातकीखण्डद्वीपमध्ये चतुरशीतिसहस्रयोजनोत्सेधः
सहस्रयोजनावगाहः क्षुल्लकमेरुरस्ति । तथा पश्चिमधातकीखण्डेऽपि । यथा जम्बूद्वीपमहामेरोः
भरतादिक्षेत्रहिमवदादिपर्वतगङ्गादिनदीपद्मादिह्दानां दक्षिणोत्तरेण व्याख्यानं कृतं तथात्र
पूर्वधातकीखण्डमेरौ पश्चिमधातकीखण्डमेरौ च ज्ञातव्यम् । अत एव जम्बूद्वीपापेक्षया संख्यां प्रति
द्विगुणानि भवन्ति भरतक्षेत्राणि, न च विस्तारायामापेक्षया । कुलपर्वताः पुनर्विस्तारापेक्षयैव
saptatattva-navapadārtha adhikār [ 147