बादरसूक्ष्मरूपेणैकेन्द्रियद्वयं चेति सप्त भेदाः । ‘‘आहारसरीरिंदिय पज्जत्ती आणपाणभासमणो ।
चत्तारिपंचछप्पियएइन्दियवियलसण्णिसण्णीणं ।१।’’ इति गाथाकथितक्रमेण ते सर्वे प्रत्येकं
स्वकीयस्वकीयपर्याप्तिसंभवात्सप्त पर्याप्ताः सप्तापर्याप्ताश्च भवन्ति । एवं चतुर्दश जीवसमासा
ज्ञातव्यास्तेषां च ‘‘इंदियकायाऊणिय पुण्णापुण्णेसु पुण्णगे आणा । वेइंदियादिपुण्णे वचीमणो
सण्णिपुण्णेव ।१। दस सण्णीणं पाणा सेसेगूणंतिमस्सवे ऊणा । पज्जतेसिदरेसु य सत्तदुगे
सेसगेगूणा ।२।’’ इति गाथाद्वयकथितक्रमेण यथासंभवमिन्द्रियादिदशप्राणाश्च विज्ञेयाः ।
ekendriyanā be bhed — em kul sāt bhed thayā. ‘‘आहारसरीरिंदिय पज्जत्ती
आणपाणभासमणो । चत्तारिपंचछप्पियपइन्द्रियवियलसण्णिसण्णीणं ।।’’1 [āhār, sharīr, indriy,
shvāsochchhvās, bhāṣhā ane man — e chha paryāpti chhe. emānthī ekendriy jīvane chār
(āhār, sharīr, sparshendriy ane shvāsochchhvās), vikalendriy tathā asañgnī pañchendriy
jīvone (man sivāyanī) pāñch ane sañgnī pañchendriy jīvone chhae paryāpti hoy chhe.] ā
gāthāmān kahelā kramathī te sarva (sāt prakāranā) jīvo potapotānī paryāpti pūrṇa thavāthī
paryāpta hoy chhe arthāt e sāt paryāpta hoy chhe ane potānī paryāpti pūrṇa nahi thavāthī
sāt aparyāpta hoy chhe. āvī rīte chaud jīvasamās jāṇavā.
‘‘इंदियकायाऊणिय पुण्णापुण्णेसु पुण्णगे आणा ।
वेइंदियादिपुण्णे वचीमणो सण्णिपुण्णेव ।
दस सण्णीणं पाणा सेसेगूणंति मस्स वेऊणा ।
पज्जत्तेसिदरेसु य सत्त दुगे सेसगेगूणा ।।’’२
[‘‘indriy, kāy ane āyuṣhya — e traṇ prāṇ paryāpta ane aparyāpta bannene hoy chhe.
shvāsochchhvās paryāptane ja hoy chhe, vachanabaḷaprāṇ be indriy ādi paryāptane ja hoy chhe,
manobaḷaprāṇ sañgnī paryāptane ja hoy chhe. paryāpta avasthāmān sañgnī pañchendriyone das prāṇ,
asañgnī pañchendriyone (man vinā) nav prāṇ, chār indriyavāḷāne (man ane karṇendriy vinā)
āṭh prāṇ, traṇ indriyavāḷāne (man, kān ane chakṣhu indriy vinā) sāt prāṇ, be
indriyavāḷāone (man, karṇa, chakṣhu ane ghrāṇendriy vinā) chha prāṇ ane ekendriyavāḷāone
(man, karṇa, chakṣhu, ghrāṇ, rasanā tathā vachan vinā) chār prāṇ hoy chhe. aparyāpta jīvomān sañgnī
tathā asañgnī — e banne pañchendriyone shvāsochchhvās, vachanabaḷ ane manobaḷ vinā sāt prāṇ
hoy chhe ane chaturindriyathī ekendriy sudhī kramekrame ekek prāṇ ghaṭe chhe.] ā banne gāthāomān
1. gommaṭasār jīvakāṇḍ gāthā 118 2. gommaṭasār jīvakāṇḍ gāthā 131 – 132
36 ]
br̥uhad – dravyasaṅgrah