व्याख्या — जीवादीनामवकाशदानयोग्यमाकाशं विजानीहि हे शिष्य ! किं विशिष्टं ?
‘‘जेण्हं’’ जिनस्येदं जैनं, जिनेन प्रोक्तं वा जैनम् । तच्च लोकाकाशभेदेन द्विविधमिति । इदानीं
विस्तरः — सहजशुद्धसुखामृतरसास्वादेन परमसमरसीभावेन भरितावस्थेषु केवल-
ज्ञानाद्यनन्तगुणाधारभूतेषु लोकाकाशप्रमितासंख्येयस्वकीयशुद्धप्रदेशेषु यद्यपि निश्चयनयेन
सिद्धास्तिष्ठन्ति, तथाप्युपचरितासद्भूतव्यवहारेण मोक्षशिलायां तिष्ठन्तीति भण्यते
इत्युक्तोऽस्ति । स च ईदृशो मोक्षो यत्र प्रदेशे परमध्यानेनात्मा स्थितः सन् कर्मरहितो भवति,
तत्रैव भवति नान्यत्र । ध्यानप्रदेशे कर्मपुद्गलान् त्यक्त्वा ऊर्ध्वगमनस्वभावेन गत्वा मुक्तात्मानो
यतो लोकाग्रे तिष्ठन्तीति तत उपचारेण लोकाग्रमपि मोक्षः प्रोच्यते, यथा
तीर्थभूतपुरुषसेवितस्थानमपि भूमिजलादिरूपमुपचारेण तीर्थं भवति । सुखबोधार्थं कथितमास्ते ।
यथा तथैव सर्वद्रव्याणि यद्यपि निश्चयनयेन स्वकीयप्रदेशेषु तिष्ठन्ति
तथाप्युपचरितासद्भूतव्यवहारेण लोकाकाशे तिष्ठन्तीत्यभिप्रायो भगवतां श्री नेमिचंद्र-
सिद्धान्तदेवानामिति ।।१९।।
ṭīkāḥ — he shiṣhya! jīvādine avakāsh āpavānī yogyatā jenāmān chhe tene
jinendrakathit ākāshadravya jāṇ. te lok ane alokarūp ākāshanā bhedathī be
prakāranun chhe.
have, eno vistār kahevāmān āve chheḥ — sahaj shuddha sukhāmr̥utarasanā
āsvādavāḷā paramasamarasībhāvathī bharitāvastha, kevaḷagnānādi anantaguṇanā ādhārarūp,
lokākāshapramāṇ asaṅkhyāt nij shuddhapradeshomān joke nishchayanayathī siddha bhagavanto rahe
chhe, topaṇ upacharit asadbhūt vyavahāranayathī ‘siddha bhagavān mokṣhashilā upar rahe
chhe’ em kahevāy chhe; e pramāṇe pahelān kahevāyun chhe. āvo mokṣha je pradeshamān
paramadhyān vaḍe ātmā sthir thaīne karmarahit thāy chhe, tyān ja thāy chhe, bīje nahi;
dhyān karavānā sthānamān karmapudgalone chhoḍīne ūrdhvagaman svabhāvathī gati karīne
muktātmāo lokāgre sthir thāy chhe, tethī upachārathī lokanā agrabhāgane paṇ mokṣha
kahevāy chhe. tīrthasvarūp puruṣhe sevelun bhūmi – jaḷādirūp sthān paṇ upachārathī tīrtha
(kahevāy) chhe. ām sahelāīthī bodh thavā māṭe kahevāy chhe. tevī ja rīte sarva dravyo,
joke nishchayanayathī potānā pradeshomān rahe chhe topaṇ, upacharit asadbhūt vyavahāranayathī
lokākāshamān rahe chhe. ām, bhagavān shrī nemichandra siddhāntidevano abhiprāy
jāṇavo. 19.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār[ 65
9