Page -3 of 192
PDF/HTML Page 21 of 216
single page version
nishchayasamyagdarshan-gnān-chāritrakā svarūp ................ 2 ----- 56
vyavahār samyaktva (samyagdarshan)kā svarūp ................ 3 ----- 57
jīvake bhed, bahirātmā aur uttam antarātmākā lakṣhaṇ .... 4 ----- 58
madhyam aur jaghanya antarātmā tathā sakal paramātmā ....... 5 ---- 60
nikal paramātmākā lakṣhaṇ tathā paramātmāke dhyānakā upadesh 6 ---- 62
ajīv–pudgal, dharma aur adharmadravyake lakṣhaṇ tathā bhed .. 7 ---- 63
ākāsh, kāl aur āsravake lakṣhaṇ athavā bhed ........ 8 ----- 65
āsravatyāgakā upadesh aur bandha, samvar, nirjarākā lakṣhaṇ 9 ---- 67
mokṣhakā lakṣhaṇ, vyavahārasamyaktvakā lakṣhaṇ tathā kāraṇ ... 10 --- 70
samyaktvake pachchīs doṣh tathā āṭh guṇ .................. 11 --- 71
samyaktvake āṭh aṅg (guṇ) aur shaṅkādi āṭh
chhah anāyatan tathā tīn mūrḥatā doṣh ..................... 14 ---- 79
avratī samakitīkī devon dvārā pūjā aur gnānīkī
sarvottam sukh aur sarva dharmakā mūl...................... 16 ---- 81
samyagdarshanake binā gnān aur chāritra kā mithyāpanā ....... 17 ---- 83
tīsarī ḍhālakā sārānsh........................................... 85
tīsarī ḍhālakā bhed-saṅgrah ........................................ 87
tīsarī ḍhālakā lakṣhaṇ-saṅgrah ..................................... 88
Page -2 of 192
PDF/HTML Page 22 of 216
single page version
tīsarī ḍhālakī prashnāvalī ........................................ 92
samyagdarshan aur samyaggnānamen antar ...................... 2 ----- 95
samyaggnānake bhed, parokṣha aur deshapratyakṣhake lakṣhaṇ ......... 3 ----- 97
sakal-pratyakṣha gnānakā lakṣhaṇ aur gnānakī mahimā ......... 4 ----- 98
gnānī aur agnānīke karmanāshake viṣhayamen antar ........... 5 --- 100
gnānake doṣh aur manuṣhyaparyāy ādikī durlabhatā ........... 6 --- 101
samyaggnānakī mahimā aur kāraṇ......................... 7 --- 103
samyaggnānakī mahimā aur viṣhayechchhā rokanekā upāy....... 8 --- 105
puṇya-pāpamen harṣha-viṣhādakā niṣhedh aur tātparyakī bāt ..... 9 --- 106
samyakchāritrakā samay aur bhed tathā
anarthadaṇḍavratake bhed aur unakā lakṣhaṇ ................... 13 -- 114
sāmāyik, proṣhadh, bhogopabhogaparimāṇ aur
chauthī ḍhālakā sārānsh ......................................... 119
chauthī ḍhālakā bhed-saṅgrah....................................... 121
chauthī ḍhālakā lakṣhaṇ-saṅgrah .................................... 123
Page -1 of 192
PDF/HTML Page 23 of 216
single page version
chauthī ḍhālakī prashnāvalī ...................................... 127
1. anitya bhāvanā ..................................... 3 --- 132
2. asharaṇ bhāvanā .................................... 4 --- 133
3. sansār bhāvanā ...................................... 5 --- 134
4. ekatva bhāvanā ...................................... 6 --- 135
5. anyatva bhāvanā ..................................... 7 --- 136
6. ashuchi bhāvanā ..................................... 8 --- 138
7. āsrav bhāvanā ..................................... 9 --- 139
8. samvar bhāvanā ....................................... 10 -- 141
9. nirjarā bhāvanā ...................................... 11 -- 142
10. lok bhāvanā ..................................... 12 -- 143
11. bodhidurlabh bhāvanā ................................ 13 -- 144
12. dharma bhāvanā....................................... 14 -- 145
ātmānubhavapūrvak bhāvaliṅgī munikā svarūp .............. 15 -- 146
pān̐chavīn ḍhālakā sārānsh ........................................ 147
pān̐chavīn ḍhālakā bhed-saṅgrah ..................................... 148
pān̐chavīn ḍhālakā lakṣhaṇ-saṅgrah ................................... 149
antar-pradarshan................................................. 151
pān̐chavīn ḍhālakī prashnāvalī ..................................... 151
Page 0 of 192
PDF/HTML Page 24 of 216
single page version
parigrahatyāg mahāvrat, īryā samiti aur bhāṣhā samiti ...... 2 --- 155
eṣhaṇā, ādān-nikṣhepaṇ aur pratiṣhṭhāpan samiti .......... 3 --- 158
muniyoṅkī tīn gupti aur pān̐ch indriyon par vijay ......... 4 --- 160
muniyoṅke chhah āvashyak aur sheṣh sāt mūlaguṇ .......... 5 --- 162
muniyoṅke sheṣh guṇ tathā rāg-dveṣhakā abhāv ............... 6 --- 163
muniyoṅke tap, dharma, vihār tathā svarūpācharaṇachāritra ....... 7 --- 166
svarūpācharaṇachāritra (shuddhopayog)kā varṇan ................ 8 --- 169
svarūpācharaṇachāritra (shuddhopayog)kā varṇan ................ 9 --- 171
svarūpācharaṇachāritrakā lakṣhaṇ aur nirvikalpa dhyān ....... 10 -- 172
svarūpācharaṇachāritra aur arihantadashā .................... 11 -- 174
siddhadashākā (siddhasvarūp)kā varṇan ..................... 12 -- 176
mokṣhadashākā varṇan ..................................... 13 -- 178
ratnatrayakā phal aur ātmahitamen pravr̥uttikā upadesh ........ 14 -- 179
antim sīkh .......................................... 15 -- 181
grantha-rachanākā kāl aur usamen ādhār .................. 16 -- 183
chhaṭhavīn ḍhālakā sārānsh......................................... 183
chhaṭhavīn ḍhālakā bhed-saṅgrah ....................................... 185
chhaṭhavīn ḍhālakā lakṣhaṇ-saṅgrah ................................... 187
antar-pradarshan.................................................. 189
prashnāvalī ..................................................... 189
Page 1 of 192
PDF/HTML Page 25 of 216
single page version
(shivasvarūp) ānandasvarūp [aur ] (shivakār) mokṣha prāpta
karānevālā hai; [use main ] (triyog) tīn yogase (samhārikain)
sāvadhānī pūrvak (namahūn̐ ) namaskār karatā hūn̐ .
Page 2 of 192
PDF/HTML Page 26 of 216
single page version
Page 3 of 192
PDF/HTML Page 27 of 216
single page version
(kahain) kahate hain .
nāsh karanevālī tathā sukh denevālī shikṣhā dete hain
dvārā sāvadhānī pūrvak us vītarāg (18 doṣharahit ) svarūp
kevalagnānako namaskār karatā hūn̐
Page 4 of 192
PDF/HTML Page 28 of 216
single page version
gurukī vah shikṣhā (man) manako (thir) sthir (ān) karake (suno)
suno [ki is sansāramen pratyek prāṇī ] (anādi) anādikālase
(moh mahāmad) moharūpī mahāmadirā (piyo) pīkar, (āpako)
apane ātmāko (bhūl) bhūlakar (vādi) vyartha (bharamat) bhaṭak rahā
hai .
sharābī manuṣhya tej sharāb pīkar, nashemen chakachūr hokar, idhar-udhar
ḍagamagākar giratā hai; usīprakār yah jīv anādi-kālase mohamen
Page 5 of 192
PDF/HTML Page 29 of 216
single page version
maraṇ dhāraṇ karake bhaṭak rahā hai
jaisī (muni) pūrvāchāryonne (kahī) kahī hai [tadanusār main bhī ]
(kachhu) thoṛī-sī (kahūn̐) kahatā hūn̐ [ki is jīvakā ] (nigod
man̐jhār) nigodamen (ekendrī) ekendriy jīvake (tan) sharīr (dhār)
dhāraṇ karake (anant) anant (kāl) kāl (vītyo) vyatīt huā
hai .
hai, tadanusār main (daulatarām) bhī is granthamen thoṛī-sī kahatā hūn̐ .
is jīvane narakase bhī nikr̥uṣhṭa nigodamen ekendriy jīvake sharīr
dhāraṇ kiye arthāt sādhāraṇ vanaspatikāyamen utpanna hokar vahān̐
anantakāl vyatīt kiyā hai
Page 6 of 192
PDF/HTML Page 30 of 216
single page version
marā [tathā ] (dukhabhār) duḥkhoṅke samūh (bharayo) sahan kiye [aur
vahān̐se ] (nikasi) nikalakar (bhūmi) pr̥ithvīkāyik jīv, (jal)
jalakāyik jīv, (pāvak) agnikāyik jīv (bhayo) huā, tathā
(pavan) vāyukāyik jīv [aur ] (pratyek vanaspati) pratyek
vanaspatikāyik jīv (thayo) huā .
jalakāyik, agnikāyik, vāyukāyik tathā pratyek vanaspati-
kāyik jīv
prāpta kī aur mokṣha gaye
Page 7 of 192
PDF/HTML Page 31 of 216
single page version
usīprakār (trasataṇī) trasakī (paryāy) paryāy [bhī baṛī
kaṭhināīse ] (lahī) prāpta huī . [vahān̐ bhī ] (laṭ) illī
(pipīl) chīṇṭī (ali) bham̐varā (ādi) ityādike (sharīr) sharīr
(dhar dhar ) bārambār dhāraṇ karake (marayo) maraṇako prāpta huā
[aur ] (bahu pīr) atyanta pīṛā (sahī) sahan kī .
kaṭhinatāse prāpta kī . us tras paryāyamen bhī laṭ (illī) ādi
do indriy jīv, chīṇṭī ādi tīn indriy jīv aur bham̐varā
ādi chār indriy jīvake sharīr dhāraṇ karake marā aur anek
duḥkh sahan kiye
Page 8 of 192
PDF/HTML Page 32 of 216
single page version
(nipaṭ) atyanta (agnānī) mūrkha (thayo) huā [aur ] (sainī) sañgnī
[bhī ] (hvai) huā [to ] (sinhādik) sinh ādi (krūr) krūr jīv
(hvai) hokar (nibal) apanese nirbal, (bhūr) anek (pashu) tiryañch
(hati) mār-mārakar (khāye) khāye .
sinh ādi krūr-nirday hokar, anek nirbal jīvoṅko mār-mārakar
khāyā tathā ghor agnānī huā
Page 9 of 192
PDF/HTML Page 33 of 216
single page version
asamartha honese (sabalani kari) apanese balavān prāṇiyon dvārā
(khāyo) khāyā gayā [aur ] (chhedan) chhedā jānā, (bhedan) bhedā
jānā, (bhūkh) bhūkh (piyās) pyās, (bhār-vahan) bojh ḍhonā,
(him) ṭhaṇḍa (ātap) garmī [ādike ] (trās) duḥkh sahan kiye .
Page 10 of 192
PDF/HTML Page 34 of 216
single page version
prāṇiyon dvārā khāyā gayā; tathā us tiryañchagatimen chhedā jānā,
bhedā jānā, bhūkh, pyās, bojh ḍhonā, ṭhaṇḍa, garmī ādike duḥkh
bhī sahan kiye
duḥkh sahan kiye; [ve ] (koṭi) karoṛon (jībhatain) jībhonse (bhane na
jāt) nahīn kahe jā sakate . [is kāraṇ ] (ati saṅklesh) atyanta
bure (bhāvatain) pariṇāmonse (marayo) marakar (ghor) bhayānak
(shvabhrasāgar) narakarūpī samudra (parayo) jā girā .
Page 11 of 192
PDF/HTML Page 35 of 216
single page version
jise baṛī kaṭhinatāse pār kiyā jā sake, aise samudrasamān ghor
narakamen jā pahun̐chā
[vaitaraṇī nāmakī nadī ] hai jo (kr̥umi-kul-kalit) chhoṭe-chhoṭe kṣhudra
māren, tab bhī utanī vedanā na ho tathā us narakamen rakta, mavād
Page 12 of 192
PDF/HTML Page 36 of 216
single page version
ek vaitaraṇī nadī hai, jisamen shāntilābhakī ichchhāse nārakī jīv
kūdate hain; kintu vahān̐ to pīṛā adhik bhayaṅkar ho jātī hai .
kāraṇ hai . )
semalake vr̥ukṣha [hain, jo ] (deh) sharīrako (asi jyon) talavārakī
bhān̐ti (vidārain) chīr dete hain, [aur ] (tatra) vahān̐ [us narakamen ]
(aisī) aisī (shīt) ṭhaṇḍa [aur ] (uṣhṇatā) garamī (thāy) hotī
hai [ki ] (meru samān) meru parvatake barābar (loh) lohekā golā
bhī (gali) gal (jāy) sakatā hai .
talavārakī dhārake samān tīkṣhṇa hote
hain . jab duḥkhī nārakī chhāyā
milanekī āshā lekar us vr̥ukṣhake
nīche jātā hai, tab us vr̥ukṣhake patte
girakar usake sharīrako chīr dete
hain . un narakommen itanī garamī hotī
Page 13 of 192
PDF/HTML Page 37 of 216
single page version
bhī pighal
ṇa lahadi talappadeshan, vilīyade mayaṇakhaṇḍan vā ..
ṇa lahadi talan padeshan, vilīyade lavaṇakhaṇḍan vā ..
usī prakār sumeru parvatake barābar lohekā golā garma bilamen phen kā
jāye to vah bīchamen hī pighalane lagatā hai
ban jātā hai,) usīprakār sumeruke barābar lohekā golā ṭhaṇḍe
bilamen phen kā jāye to bīchamen hī galane lagatā hai
bhūmi garma tathā nīche tīsarā bhāg ṭhaṇḍā hai
Page 14 of 192
PDF/HTML Page 38 of 216
single page version
chikanāhaṭ kam ho jānese usakā skandh bikhar jātā hai
ṭukaṛe (karen) kar ḍālate hain [aur ] (prachaṇḍa) atyanta (duṣhṭa) krūr
(asur) asurakumār jātike dev [ek-dūsareke sāth ] (bhiṛāvain)
laṛāte hain; [tathā itanī ] (pyās) pyās [lagatī hai ki ]
(sindhunīr tain) samudra bhar pānī pīnese bhī (na jāy) shānt na ho;
(to paṇ) tathāpi (ek būn̐d) ek būn̐d bhī (na lahāy) nahīn
milatī .
ek-dūsareke sharīrake ṭukaṛe-ṭukaṛe kar ḍālate hain; tathāpi unake
Page 15 of 192
PDF/HTML Page 39 of 216
single page version
pahale, dūsare tathā tīsare narak tak jākar vahān̐kī tīvra yātanāommen
paṛe hue nārakiyoṅko apane avadhignānake dvārā paraspar bair
batalākar athavā krūratā aur kutūhalase āpasamen laṛāte hain aur
svayam ānandit hote hain . un nārakī jīvoṅko itanī mahān pyās
lagatī hai ki mil jāye to pūre mahāsāgarakā jal bhī pī jāyen;
tathāpi tr̥uṣhā shānt na ho; kintu pīneke liye jalakī ek būn̐d bhī
nahīn milatī
kar denese ek piṇḍarūp ban jātā hai
Page 16 of 192
PDF/HTML Page 40 of 216
single page version
jāye; tathāpi (bhūkh) kṣhudhā (na miṭai) shānt na ho, [parantu khāneke
lie ] (kaṇā) ek dānā bhī (na lahāy) nahīn milatā . (ye dukh)
aise duḥkh (bahu sāgar laun) anek sāgaropam kāl tak (sahai)
sahan karatā hai, (karam jogatain) kisī visheṣh shubhakarmake yogase
(naragati) manuṣhyagati (lahai) prāpta karatā hai .
tathāpi kṣhudhā shānt na ho; parantu vahān̐ khāneke lie ek dānā bhī
nahīn milatā . un narakommen yah jīv aise apār duḥkh dīrghakāl
(kamase kam das hajār varṣha aur adhikase adhik tetīs sāgaropam
kāl tak) bhogatā hai . phi ra kisī shubhakarmake udayase yah jīv
manuṣhyagati prāpta karatā hai