ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : – [ਯਹ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ] (ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਹਲਕੀ)
ਮੋਕ੍ਸ਼ਰੂਪੀ ਮਹਲਕੀ (ਪਰਥਮ) ਪ੍ਰਥਮ (ਸੀਢੀ) ਸੀਢੀ ਹੈ; (ਯਾ ਬਿਨ)
ਇਸ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਬਿਨਾ (ਜ੍ਞਾਨ ਚਰਿਤ੍ਰਾ) ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰ
(ਸਮ੍ਯਕ੍ਤਾ) ਸਚ੍ਚਾਈ (ਨ ਲਹੈ) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ; ਇਸਲਿਯੇ (ਭਵ੍ਯ) ਹੇ
ਭਵ੍ਯ ਜੀਵੋ ! (ਸੋ) ਐਸੇ (ਪਵਿਤ੍ਰਾ) ਪਵਿਤ੍ਰ (ਦਰ੍ਸ਼ਨ) ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਕੋ
(ਧਾਰੋ) ਧਾਰਣ ਕਰੋ . (ਸਯਾਨੇ ‘ਦੌਲ’) ਹੇ ਸਮਝਦਾਰ ਦੌਲਤਰਾਮ !
(ਸੁਨ) ਸੁਨ (ਸਮਝ) ਸਮਝ ਔਰ (ਚੇਤ) ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ, (ਕਾਲ)
ਸਮਯਕੋ (ਵ੍ਰੁਥਾ) ਵ੍ਯਰ੍ਥ (ਮਤ ਖੋਵੈ) ਨ ਗਁਵਾ; [ਕ੍ਯੋਂਕਿ ] (ਜੋ) ਯਦਿ
(ਸਮ੍ਯਕ੍) ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ (ਨਹਿਂ ਹੋਵੈ) ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਤੋ (ਯਹ) ਯਹ
(ਨਰਭਵ) ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯ (ਫਿ ਰ) ਪੁਨਃ (ਮਿਲਨ) ਮਿਲਨਾ (ਕਠਿਨ ਹੈ)
ਦੁਰ੍ਲਭ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : – ਯਹ ✽ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਰੂਪੀ ਮਹਲਮੇਂ
ਪਹੁਁਚਨੇਕੀ ਪ੍ਰਥਮ ਸੀਢੀ ਹੈ . ਇਸਕੇ ਬਿਨਾ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰ
ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਬ ਤਕ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਨ ਹੋ,
ਤਬ ਤਕ ਜ੍ਞਾਨ ਵਹ ਮਿਥ੍ਯਾਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਵਹ ਮਿਥ੍ਯਾਚਾਰਿਤ੍ਰ
ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ; ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ ਤਥਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਕਹਲਾਤੇ .
ਇਸਲਿਯੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੀਕੋ ਐਸਾ ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਅਵਸ਼੍ਯ ਧਾਰਣ
ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਪਣ੍ਡਿਤ ਦੌਲਤਰਾਮਜੀ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧ ਕਰ
ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ–ਹੇ ਵਿਵੇਕੀ ਆਤ੍ਮਾ ! ਤੂ ਐਸੇ ਪਵਿਤ੍ਰ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ
ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਸ੍ਵਯਂ ਸੁਨਕਰ ਅਨ੍ਯ ਅਨੁਭਵੀ ਜ੍ਞਾਨਿਯੋਂਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਨੇਮੇਂ
ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ; ਅਪਨੇ ਅਮੂਲ੍ਯ ਮਨੁਸ਼੍ਯਜੀਵਨਕੋ ਵ੍ਯਰ੍ਥ ਨ ਗਁਵਾ . ਇਸ
ਜਨ੍ਮਮੇਂ ਹੀ ਯਦਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ ਕਿਯਾ ਤੋ ਫਿ ਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯ ਆਦਿ
ਅਚ੍ਛੇ ਯੋਗ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ..੧੭..
✽ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਜੀਵਕੀ, ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕੁਗਤਿ ਨ ਹੋਯ .
ਪੂਰ੍ਵਬਨ੍ਧ ਤੇਂ ਹੋਯ ਤੋ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਦੋਸ਼ ਨ ਕੋਯ ..
੮੪ ][ ਛਹਢਾਲਾ