80 ]
iShTopadesh
[ bhagavAnashrIkundakund-
श्रूयतां चास्यैवार्थस्य संग्रहश्लोकः —
कटस्य कर्त्ताहमिति सम्बधः स्याद् द्वयोर्द्वयोः ।
ध्यानं ध्येयं यदात्मैव सम्बन्धः कीदृशस्तदा ।।२५।।
उपरिलिखित अर्थको बतलानेवाला और भी श्लोक सुनो —
‘कटका मैं कर्तार हूँ’ यह है द्विष्ठ सम्बन्ध ।
आप हि ध्याता ध्येय जहँ, कै से भिन्न सम्बन्ध ।।२५।।
अर्थ — ‘‘मैं चटाईका बनानेवाला हूँ’’ इस तरह जुदा – जुदा दो पदार्थोंमें सम्बन्ध
sAthe abuddhipUrvak shubh bhAv hoy chhe; temane shuddhopayoganA kAraNe ghAtikarmanI nirjarA thAy
chhe ane abuddhipUrvakanA shubh bhAvane lIdhe temane ghAtikarmano tathA aghAtinI shubhakarmaprakRitino
guNasthAn anusAr bandh thAy chhe.
vItarAgatA prApta thayA pachhI yogathI mAtra sAtAvedanIy karmano Asrav thAy chhe.
14mA guNasthAnamAn temane karmono samvar paripUrNa thAy chhe tathA sarva karmonI nirjarA 14mA
guNasthAnane ante thAy chhe. A pramANe siddhayogInI dashA hoy chhe.
(2) sAdhyayogI — mukhyapaNe sAtamA guNasthAnavartI muni sAdhyayogI kahevAy chhe.
jyAre teo nirvikalpa svarUpamAn lIn thAy chhe tyAre jeTalA anshe vItarAgatA hoy chhe teTalA
anshe ghAtikarmano bandh thato nathI, parantu tyAn abuddhipUrvak shubhabhAv hovAthI teTalA anshe
ghAtikarmano temaj sAtAvedanIyAdi shubhakarmano bandh thAy chhe, parantu asAtAvedanIyAdi
ashubhakarmano bandh thato nathI.
chothA pAnchamA guNasthAne paN dharmI jIv koI koI vakhate nirvikalpa dhyAnamAn hoy
chhe ane tyAre tene karmonA samvar – bandhanI vyavasthA upar pramANe hoy chhe. mukhyapaNe 4 – 5 –
6 guNasthAnomAn savikalpa dashA hoy chhe.
A ja arthane batAvanAr sangrah – shlok sAmbhaLa —
‘chaTAIno karanAr hun’, e beno sanyog,
svayam dhyAnane dhyey jyAn, kevo tyAn sanyog? 25.
anvayArtha : — [अहं ] hun [कटस्य ] chaTAIno [कर्त्ता ] kartA chhun [इति ] e rIte [द्वयोः