kahān jainashāstramāḷā ]
iṣhṭopadesh
[ 25
पुनराचार्य एव प्राह – विराधक इत्यादि । यावत् ‘स्वभावमनासादयन्
विसदृशान्यवगच्छतीति’ — शरीरादीनां स्वरूपमलभमानः पुरुषः शरीरादीनि अन्यथाभूतानि
प्रतिपद्यत इत्यर्थः ।
अमुमेवार्थं स्फु टयति —
वपुर्गृहं धनं दाराः पुत्रा मित्राणि शत्रवः ।
सर्वथान्यस्वभावानि मूढः स्वानि प्रपद्यते ।।८।।
शरीर आदिकोंके स्वरूपको न समझता हुआ आत्मा शरीरादिकोंको किसी दूसरे
रूपमें ही मान बैठता है ।
इसी अर्थको आगेके श्लोकमें स्पष्टरीत्या विवेचित करते हैं —
पुत्र मित्र घर तन तिया, धन रिपु आदि पदार्थ ।
बिल्कुल निजसे भिन्न हैं, मानत मूढ़ निजार्थ ।।८।।
अर्थ — यद्यपि शरीर, घर, धन, स्त्री, पुत्र, मित्र, शत्रु आदि सब अन्य स्वभावको
unmatta (pāgal) banī jāy chhe, tenun gnān paṇ mūrchhit thaī jāy chhe, tene hey – upādeyano
kāī paṇ vivek raheto nathī, tem ā vyavahārī (agnānī) ātma svasvarūpathī chyut thāy
chhe, tene hey – upādeyano kāī vivek raheto nathī, te potānāthī sarvathā bhinna dhanādi
sampadāmān tathā deh – strī – putra – mitrādikamān ātmakalpanā kare chhe — temane potānān māne chhe
ane atyant duḥkhakar sānsārik bhogonā bhāvane paṇ sukhakar māne chhe. tenun gnān, mohathī
parābhav pāmelun hovāthī, sukh – duḥkh sharīrādi padārthonā yathārtha svarūpane jāṇatun nathī —
arthāt padārthone viparīt svarūpe jāṇe chhe. 7
pharīthī āchārya ja kahe chhe — ‘विराधक इत्यादि यावत्’ — (dashamā shlok sudhī) potānā
svabhāvane prāpta nahi karanār (arthāt sharīr vagerenun svarūp nahi jāṇanār) puruṣh
sharīrādine anyathā (anya prakāre) māne chhe – evo artha chhe.
ā ja arthanī (āchārya) spaṣhṭatā kare chhe —
tan, dhan, ghar, strī, mitra – ari, putrādi sahu anya,
parabhāvomān mūḍh jan, māne teh ananya. 8
anvayārtha : — [वपुः ] sharīr, [गृहं ] ghar, [धनं ] dhan, [दाराः ] strī, [पुत्राः ] putro,