kahān jainashāstramāḷā ]
iṣhṭopadesh
[ 37
जायदि जीवस्सेवं भावो संसारचक्कवालंमि ।
इदि जिणवरेहिं भणियं अणाइणिहणो सणिहणो वा ।।१३०।।
ग्रहण होता है, उससे फि र राग और द्वेष होने लग जाते हैं । इस प्रकार जीवका संसाररूपी
चक्रवालमें भवपरिणमन होता रहता है, ऐसा जिनेन्द्रदेवने कहा है । जो अनादिकालसे होते
हुए अनन्तकाल तक होता रहेगा, हाँ किन्हीं भव्यजीवोंके उसका अन्त भी हो जाता
है ।’’ ।।११।।
‘e pramāṇe bhāv, sansārachakramān jīvane anādi – anant athavā anādi – sānt thayā
kare chhe — em jinavaroe kahyun chhe.’.......(130)
(e snigdha pariṇām abhavya jīvone anādi – anant hoy chhe ane keṭalāk bhavya
jīvone te anādi – sānt hoy chhe eṭale ke te pariṇāmano ant paṇ āve chhe.)
bhāvārtha : — ā lokamān e kathā prasiddha chhe ke devoe mantharāchal parvatane manthan –
daṇḍ banāvī be netarānthī tenī kheñchatāṇ karī samudranun manthan karyun, tem ā jīv, dravya – kṣhetra –
kāḷ – bhav – bhāvarūp – pañchaparāvartanarūp – sansār – samudramān agnānajanit rāg – dveṣharūpī netarānnī
ākarṣhaṇ – kriyāthī anādikāḷathī ghūmato rahyo chhe.
koī paṇ vastu iṣhṭa ke aniṣhṭa nathī chhatān je vastu iṣhṭa lāge chhe temān te rāg
kare chhe ane je aniṣhṭa lāge chhe temān dveṣh kare chhe. dehādi padārthomān ātmabhrānti te ja
rāg – dveṣhanun mūḷakāraṇ chhe.
rāg – dveṣh banne shakti – vyakti apekṣhāe yugapat (ekī sāthe) hoy chhe. jyān ek
prati rāg pragaṭarūpe (vyaktarūpe) hoy, tyān bījā pratye dveṣh paṇ shaktirūpe hoy ja. em
banneno paraspar avinābhāvasambandh chhe.
rāg – dveṣh bījā anek doṣhonun mūḷ chhe. tenāthī man ati vihvaḷ ane chañchaḷ bane
chhe.
vaḷī, sansārachakranun mūḷakāraṇ mithyātva ane rāg – dveṣh ja chhe, kāraṇ ke tenā nimitte
karmabandh, karmabandhathī gati – prāpti, gatithī sharīr, sharīrathī indriyo, indriyothī viṣhayagrahaṇ
ane viṣhayagrahaṇathī rāg – dveṣh ane vaḷī rāg dveṣhathī karmabandh thāy chhe – em sansārachakra chālyā
ja kare chhe. 11.