Jain Siddhant Praveshika-Gujarati (English transliteration). Trijo Adhyay; Chotho Adhyay.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 6

 

PDF/HTML Page 41 of 110
single page version

te yog jo koI kaShAy visheShathI anuranjit hoy to
anyAnya prakRitiono paN bandh kare chhe.
308 pra. prakRitibandhanA kAraNatvanI apekShAthI
AsravanA keTalA bhed chhe?
u. pAnch bhed chhemithyAtva, avirati, pramAd,
kaShAy ane yog.
309 pra. mithyAtva kone kahe chhe?
u. mithyAtva prakRitinA udayathI adevamAn (kudevamAn)
devabuddhi, atattvamAn tattvabuddhi, adharma (kudharma)mAn dharmabuddhi,
ityAdi viparItAbhinivesharUp jIvanA pariNAmane mithyAtva
kahe chhe.
310 pra. mithyAtvanA keTalA bhed chhe?
u. pAnch bhed chheekAntik mithyAtva, viparIt
mithyAtva, sAnshayik mithyAtva, agnAnik mithyAtva ane
vainayik mithyAtva.
311 pra. ekAntik mithyAtva kone kahe chhe?
u. padArthanun svarUp anek dharmovALun hovA chhatAn tene
sarvathA ek ja dharmavALo mAnavo te. jemake AtmAne sarvathA
kShaNik athavA sarvathA nitya mAnavo te.
312 pra. viparIt mithyAtva kone kahe chhe?
u. AtmAnun svarUp je prakAre chhe tethI Undhun mAne
tene eTale ke tethI UndhI ruchine viparIt mithyAtva kahe chhe;
jemake sharIrane AtmA mAne, sagranthane nirgranth mAne, kevaLInA
svarUpane viparItapaNe mAne.
313 pra. sAnshayik mithyAtva kone kahe chhe?
u. AtmA potAnA kAryano kartA thato hashe ke
paravastunA kAryano kartA thato hashe, e vagere prakAre sanshay
rahevo te.
314 pra. agnAnik mithyAtva kone kahe chhe?
u. jyAn hitAhit vivekano kAI paN sadbhAv na
hoy, tene agnAnikamithyAtva kahe chhe. jemakepashu vadhane
athavA pApane dharma samajavo.
315 pra. vainayik mithyAtva kone kahe chhe?
u. samasta dev ane samasta matomAn samadarshIpaNun

PDF/HTML Page 42 of 110
single page version

mAnavun, tene vainayik mithyAtva kahe chhe.
316 pra. avirati kone kahe chhe?
u. hinsAdik pApomAn tathA indriy ane mananA
viShayomAn pravRutti thavAne avirati kahe chhe.
317 pra. aviratinA keTalA bhed chhe?
u. traN bhed chheanantAnubandhI kaShAyodayajanit,
apratyAkhyAnAvaraN, kaShAyodayajanit ane pratyAkhyAnAvaraN
kaShAyodayajanit.
318 pra. pramAd kone kahe chhe?
u. sanjvalan ane nokaShAyanA tIvra udayathI
niratichAr chAritra pALavAmAn anutsAhane tathA svarUpanI
asAvadhAnatAne pramAd kahe chhe.
319 pra. pramAdanA keTalA bhed chhe?
u. pandar bhed chhevikathA 4 (strIkathA, rAShTrakathA,
bhojanakathA, rAjakathA), kaShAy 4 (sanjvalananA tIvra
udayajanit krodh, mAn, mAyA, lobh), indriyonA viShay 5,
nidrA ek ane sneh ek
em pandar pramAd chhe.
320 pra. kaShAy kone kahe chhe?
u. sanjvalan ane nokaShAyanA mand udayathI
prAdurbhUt AtmAnA pariNAmavisheShane kaShAy kahe chhe.
321 pra. yog kone kahe chhe?
u. manovargaNA athavA kAyavargaNA (AhAravargaNA
tathA kArmANavargaNA) ane vachanavargaNAnA avalambanathI karma,
nokarmane grahaN karavAnI shaktivisheShane yog kahe chhe.
322 pra. yoganA keTalA bhed chhe?
u. pandar bhed chhemanoyog 4 (satya manoyog,
asatya manoyog, ubhay manoyog ane anubhay
manoyog), kAyayog 7 (audArik, audArikamishra, vaikriyak,
vaikrayikamishra, AhArak, AhArakamishra ane kArmAN),
vachanayog 4 (satyavachanayog, asatyavachanayog,
ubhayavachanayog, anubhayavachanayog).
323 pra. mithyAtvanI pradhAnatAthI kaI kaI
prakRitiono bandh thAy chhe?
u. mithyAtvanI pradhAnatAthI 16 prakRitiono bandh

PDF/HTML Page 43 of 110
single page version

thAy chhemithyAtva, hunDakasansthAn, napunsakaved, narakagati,
narakagatyAnupUrvI, narakAyu, asamprAptasRupATikAsanhanan, jAti
4 (ekendriy, dvIndriy, trIndriy, chaturindriy), sthAvar,
AtAp, sUkShma, aparyApta ane sAdhAraN.
324 pra. anantAnubandhI kaShAyodayajanit aviratithI
kaI kaI prakRitiono bandh thAy chhe?
u. anantAnubandhIkaShAyodayajanit aviratithI 25
prakRitiono bandh thAy chhe.anantAnubandhI krodh, mAn,
mAyA, lobh, styAnagRuddhi, nidrAnidrA, prachalAprachalA, durbhag,
dusvar, anAdey, aprashastavihAyogati, strIved, nIchagotra,
tiryaggati, tiryaggatyAnupUrvI, tiryagAyu, udyot, sansthAn 4
(nyagrodh, svAti, kubjak, vAman), sanhanan 4 (vajranArAch,
nArAch, arddhanArAch ane kIlit).
325 pra. apratyAkhyAnAvaraNakaShAyodayajanit
aviratithI kaI kaI prakRitiono bandh thAy chhe?
u. dash prakRitiono bandh thAy chhe
apratyAkhyAnAvaraN krodh, mAn, mAyA, lobh, manuShyagati,
manuShyagatyAnupUrvI, manuShyAyu, audArikasharIr,
audArikAngopAng ane vajraRUShabhanArAch sanhanan.
326 pra. pratyAkhyAnAvaraNakaShAyodayajanit avirati-
thI kaI kaI prakRitiono bandh chhe?
u. chAr prakRitionoarthAtpratyAkhyAnAvaraN
krodh, mAn, mAyA ane lobhano.
327 pra. pramAdathI keTalI prakRitiono bandh thAy
chhe?
u. chhaprakRitionoarthAtasthir, ashubh,
ashAtAvedanIy, ayashakIrti, arati ane shokano.
328 pra. kaShAyanA udayathI keTalI prakRitiono bandh
thAy chhe?
u. aThThAvan prakRitionoarthAtdevAyu 1, nidrA
1, prachalA 1, tIrthankar 1, nirmAN 1, prashastavihAyogati 1,
panchendriyajAti 1, taijasasharIr 1, kArmANasharIr 1,
AhArakasharIr 1, AhArakAngopAng 1, samachaturasrasansthAn
1, vaikriyakasharIr 1, vaikriyakAngopAng 1, devagati 1,

PDF/HTML Page 44 of 110
single page version

devagatyAnupUrvI 1, rUp 1, ras 1, gandh 1, sparsha 1,
agurulaghu 1, upaghAt 1, paraghAt 1, uchchhvAs 1, tras 1,
bAdar 1, paryApta 1, pratyek 1, sthir 1, shubh 1, subhag
1, susvar 1, Adey 1, hAsya 1, rati 1, jugupsA 1, bhay
1, puruShaved 1, sanjvalan krodh 1, mAn 1, mAyA 1, lobh
1, matignAnAvaraN 1, shrutagnAnAvaraN 1, avadhignAnAvaraN
1, manaparyayagnAnAvaraN 1, kevalagnAnAvaraN 1, chakShudarshanA-
varaN 1, achakShudarshanAvaraN 1, avadhidarshanAvaraN 1, keval-
darshanAvaraN 1, dAnAntarAy 1, bhogAntarAy 1, upabhogA-
ntarAy 1, vIryAntarAy 1, lAbhAntarAy 1, yashaskIrti 1,
ane uchchagotra 1 e aThThAvan prakRitiono bandh thAy chhe.
329 pra. yoganA nimittathI kaI kaI prakRitiono
bandh thAy chhe?
u. ek shAtA vedanIyano bandh thAy chhe.
330 pra. karmaprakRiti sarve 148 chhe ane kAraN mAtra
120nAn lakhyAn, to pachhI 28 prakRitionun shun thayun?
u. sparshAdi 20nI jagyAe 4nun grahaN karelun chhe,
e kAraNathI 16 to e ghaTI, ane pAnche sharIranA pAnche
bandhan tathA pAnche sanghAtanun grahaN karelun nathI, te kAraNathI
te dash ghaTI ane samyagmithyAtva tathA samakit mohanIy
e be prakRitiono bandh thato nathI; kemake samyagdraShTi jIv
pUrvabaddha mithyAtva prakRitinA traN khanD kare chhe. tyAre A be
prakRitiono prAdurbhAv thAy chhe. e kAraNathI e be prakRitio
ghaTI gaI.
331 pra. dravyAsravanA keTalA bhed chhe?
u. be chheek sAmparAyik ane bIjo iryApath.
332 pra. sAmparAyik Asrav kone kahe chhe?
u. je karma paramANu jIvanA kaShAyabhAvonA
nimittathI AtmAmAn k kvakhat mATe sthitine prApta thAy,
tenA Asravane sAmparAyik Asrav kahe chhe.
333 pra. iryApath Asrav kone kahe chhe?
u. je karma paramANuono bandh, uday ane nirjarA
ek ja samayamAn thAy, tenA Asravane iryApath Asrav kahe
chhe.

PDF/HTML Page 45 of 110
single page version

334 pra. e banne prakAranA AsravonA svAmI koN
chhe?
u. sAmparAyik Asravano svAmI kaShAyasahit ane
iryApath Asravano svAmI kaShAyarahit AtmA thAy chhe.
335 pra. puNyAsrav ane pApAsravanun kAraN shun chhe?
u. shubhayogathI puNyAsrav ane ashubhayogathI
pApAsrav thAy chhe.
336 pra. shubhayog ane ashubhayog kone kahe chhe?
u. shubh pariNAmathI utpanna thayel yogane shubhayog
kahe chhe ane ashubh pariNAmathI utpanna thayel yogane
ashubhayog kahe chhe.
337 pra. je vakhate jIvane shubhayog thAy chhe, te
vakhate pApaprakRitiono Asrav thAy chhe ke nahi?
u. thAy chhe.
338 pra. jo jIvane pApaprakRitiono Asrav thAy
chhe, to shubhayog pApAsravanun paN kAraN Tharyun?
u. shubhayog pApAsravanun kAraN Tharatun nathI; kAraN
ke je vakhate jIvamAn shubhayog thAy chhe te vakhate puNya
prakRitiomAn sthiti
anubhAg adhik paDe chhe, ane pAp
prakRitiomAn ochhAn paDe chhe. tevI ja rIte jyAre ashubhayog
thAy chhe tyAre pAp prakRitiomAn sthiti
anubhav adhik paDe
chhe ane puNya prakRitiomAn ochhAn. dashAdhyAy tattvArthasUtranA
chhaThThA adhyAyamAn gnAnAvaraNAdi prakRitionA AsravanA kAraN
je tatpradoShanihnavAdik kahelAn chhe, teno abhiprAy e chhe ke
te te bhAvothI te te prakRitiomAn sthiti, anubhAg adhik
adhik paDe chhe. bIjun je gnAnAvaraNAdik pApaprakRitionA
Asrav dashamA guNasthAn sudhI siddhAntashAstramAn kahyA chhe.
temAn virodh Avashe athavA tyAn shubhayoganA abhAvano
prasang Avashe; kAraN ke shubhayog dashamA guNasthAnathI
pahelAn pahelAn ja thAy chhe.
bIjo adhyAy samApta

PDF/HTML Page 46 of 110
single page version

trIjo adhayAy
339 pra. jIvanA asAdhAraN bhAv keTalA chhe?
u. pAnch chheaupashamik, kShAyik, kShAyopashamik,
audayik ane pAriNAmik.
340 pra. aupashamikabhAv kone kahe chhe?
u. koI karmonA upashamathI thAy, tene aupashamik-
bhAv kahe chhe.
341 pra. kShAyikabhAv kone kahe chhe?
u. karmono sarvathA nAsh thavAthI AtmAno atyant
shuddhabhAv thaI jAy chhe, tene kShAyikabhAv kahe chhe.
342 pra. kShAyopashamikabhAv kone kahe chhe?
u. je karmonA kShayopashamathI thAy, tene
kShAyopashamikabhAv kahe chhe.
343 pra. audayikabhAv kone kahe chhe?
u. karmono uday AvavAthI arthAt dravya, kShetra,
kAL, bhAvarUp nimittathI karma jyAre potAnun phaL Ape chhe,
tene uday kahe chhe. karmonA udayathI je AtmAno bhAv thAy
chhe, tene audayikabhAv kahe chhe.
344 pra. pAriNAmikabhAv kone kahe chhe?
u. je karmonA upasham, kShay, kShayopasham, athavA
udayanI apekShA rAkhyA vinA jIvano svabhAv mAtra hoy,
tene pAriNAmikabhAv kahe chhe.
345 pra. aupashamikabhAvanA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chhesamyaktvabhAv ane chAritrabhAv.
346 pra. kShAyikabhAvanA keTalA bhed chhe?
u. navabhed chhekShAyikasamyaktva, kShAyikachAritra,
kShAyikadarshan, kShAyikagnAn, kShAyikadAn, kShAyikalAbh,
kShAyikabhog, kShAyikaupabhog ane kShAyikavIrya.
347 pra. kShAyopashamikabhAvanA keTalA bhed chhe?
u. 18 chhesamyaktva, chAritra, chakShudarshan,
achakShudarshan, avadhidarshan, deshasanyam, matignAn, shrutagnAn,
avadhignAn, manaparyayagnAn, kumatignAn, kushrutagnAn,
kuavadhignAn, dAn, lAbh, bhog, upabhog ane vIrya.

PDF/HTML Page 47 of 110
single page version

348 pra. audayikabhAv keTalA chhe?
u. 21 chhegati 4, kaShAy 4, ling 3,
mithyAdarshan 1, agnAn 1, asanyam 1, asiddhatva 1,
leshyA 6, (pIt, padma, shukla, kRiShNa, nIl, kApot)
349 pra. pAriNAmikabhAv keTalA chhe?
u. traN chhejIvatva, bhavyatva, abhavyatva.
350 pra. leshyA kone kahe chhe?
u. kaShAyanA udayathI anuranjit yogonI pravRuttine
bhAvaleshyA kahe chhe ane sharIranA pIt padmAdivarNone
dravyaleshyA kahe chhe.
351 pra. upayog kone kahe chhe?
u. jIvanA lakShaNarUp chaitanyAnuvidhAyI pariNAmane
upayog kahe chhe.
352 pra. upayoganA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chhedarshanopayog ane gnAnopayog.
353 pra. darshanopayoganA keTalA bhed chhe?
u. chAr chhechakShudarshan, achakShudarshan, avadhidarshan
ane kevaLadarshan.
354 pra. gnAnopayoganA keTalA bhed chhe?
u. ATh chhematignAn, shrutagnAn, avadhignAn,
manaparyayagnAn, kevaLagnAn, kumatignAn, kushrutagnAn ane
kuavadhignAn.
355 pra. sangnA kone kahe chhe?
u. abhilAShAne (vAnchchhAne) sangnA kahe chhe.
356 pra. sangnAnA keTalA bhed chhe?
u. chAr chheAhAr, bhay, maithun, ane parigrah.
357 pra. mArgaNA kone kahe chhe?
u. je je dharmavisheShothI jIvonun anveShaN (shodh)
karAy, te te dharmavisheShone mArgaNA kahe chhe.
358 pra. mArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. 14 chhegati, indriy, kAy, yog, ved, kaShAy,
gnAn, sanyam, darshan, leshyA, bhavyatva, samyaktva, sangnitva,
AhAr.

PDF/HTML Page 48 of 110
single page version

359 pra. gati kone kahe chhe?
u. gatinAmA nAmakarmanA udayathI jIvanA
paryAyavisheShane gati kahe chhe.
360 pra. gatinA keTalA bhed chhe?
u. chAr chhenarakagati, tiryanchagati, manuShyagati,
devagati.
361 pra. indriy kone kahe chhe?
u. AtmAnA lingane (chihnane) indriy kahe chhe.
362 pra. indriyanA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chhedravyendriy ane bhAvendriy.
363 pra. dravyendriy kone kahe chhe?
u. nivRutti ane upakaraNane dravyendriy kahe chhe.
364 pra. nirvRutti kone kahe chhe?
u. pradeshonI rachanAvisheShane nirvRutti kahe chhe.
365 pra. nirvRuttinA keTalA bhed chhe?
u. be chhebAhya nirvRutti ane Abhyantar nirvRutti.
366 pra. bAhya nirvRutti kone kahe chhe?
u. indriyonAn AkArarUp pudgalanI rachanAvisheShane
bAhya nirvRutti kahe chhe.
367 pra. abhyantar nirvRutti kone kahe chhe?
u. AtmAnA vishuddha pradeshonA indriyAkAr
rachanAvisheShane Abhyantar nirvRutti kahe chhe.
368 pra. upakaraN kone kahe chhe?
u. je nirvRuttino upakAr (rakShA) kare, tene upakaraN
kahe chhe.
369 pra upakaraNanA keTalA bhed chhe?
u. be chheAbhyantar ane bAhya.
370 pra. Abhyantar upakaraN kone kahe chhe?
u. netra, indriyamAn kRiShNa shukla manDalanI mAphak sarve
indriyomAn je nirvRuttino upakAr kare, tene Abhyantar
upakaraN kahe chhe.
371 pra. bAhya upakaraN kone kahe chhe?
u. netraindriyamAn palak vagerenI mAphak je

PDF/HTML Page 49 of 110
single page version

nirvRuttino upakAr kare, tene bAhyopakaraN kahe chhe.
372 pra. bhAvendriy kone kahe chhe?
u. labdhi ane upayogane bhAvendriy kahe chhe.
373 pra. labdhi kone kahe chhe?
u. gnAnAvaraN karmanA kShayopashamane labdhi kahe chhe.
374 pra. upayog kone kahe chhe?
u. kShayopasham hetuvALA chetanAnA pariNAmavisheShane
upayog kahe chhe.
375 pra. dravyendriyanA keTalA bhed chhe?
u. pAnch chhesparshan, rasanA, ghrAN, chakShu ane shrotra.
376 pra. sparshan indriy kone kahe chhe?
u. je dvArA ATh prakAranA sparsho (shIt, uShNa,
rukSha, chikaNAn, kaThor, komal, halakA, bhAre)nun gnAn thAy,
tene sparshendriy kahe chhe.
377 pra. rasanA indriy kone kahe chhe?
u. je dvArA pAnch prakAranA (tIkho, kaDavo, kaShAyelo,
khATo, mITho) rasonA svAdanun gnAn thAy, tene rasanendriy
kahe chhe.
378 pra. ghrANendriy kone kahe chhe?
u. je dvArA be prakAranI gandh (sugandh ane durgandh)nun
gnAn thAy, tene ghrANendriy kahe chhe.
379 pra. chakShurindriy kone kahe chhe?
u. je dvArA pAnch prakAranA varNonun (dhoLo, pILo,
lIlo, lAl ane kALA ranganun) gnAn thAy, tene chakShurindriy
kahe chhe.
380 pra. shrot indriy kone kahe chhe?
u. je dvArA sAt prakAranA svaronun gnAn thAy, tene
shrotrendriy kahe chhe.
381 pra. kyA kyA jIvone kaI kaI indriyo hoy
chhe?
u. pRithvI, ap, tej, vAyu ane vanaspati e
jIvone ek sparshan indriy ja hoy chhe. karamIyA vagere
jIvone sparshan ane rasanA be indriyo hoy chhe. kIDI

PDF/HTML Page 50 of 110
single page version

vagere jIvone sparshan, rasanA ane ghrAN (nAk) e traN
indriyo hoy chhe. mAkhI, bhamarA vagere jIvone sparshan,
rasanA, nAk ane Ankho e chAr indriyo hoy chhe. ghoDA
Adi chArapagAn janAvar
pashu, manuShya, dev ane nArakI
jIvone sparshan, jIbh, nAk, Ankho ane kAn e pAnche
indriyo hoy chhe.
382 pra. kAy kone kahe chhe?
u. tras, sthAvar, nAmakarmanA udayathI AtmAnA
pradesh prachay (samUh)ne kAy kahe chhe.
383 pra. tras kone kahe chhe?
u. trasanAmA nAmakarmanA udayathI dvIndriy, trIndriy,
chaturindriy ane panchendriyamAn janma levAvALA jIvone tras
kahe chhe.
384 pra. sthAvar kone kahe chhe?
u. sthAvaranAmA nAmakarmanA udayathI pRithvI, ap,
tej, vAyu ane vanaspatimAn janma levAvALA jIvone sthAvar
kahe chhe.
385 pra. bAdar kone kahe chhe?
u. pRithvI AdithI je rokAI jAy athavA bIjAne
roke, tene bAdar kahe chhe.
386 pra. sUkShma kone kahe chhe?
u. je pote pRithvI AdikathI rokAy nahi ane
bIjA padArthone roke nahi, tene sUkShma kahe chhe.
387 pra. vanaspatinA keTalA bhed chhe?
u. be chhepratyek ane sAdhAraN.
388 pra. pratyek vanaspati kone kahe chhe?
u. ek sharIrano je ek ja svAmI hoy, tene
pratyek vanaspati kahe chhe.
389 pra. sAdhAraN vanaspati kone kahe chhe?
u. je jIvonA AhAr shvAsochchhvAs, Ayu ane
kAy e sAdhAraN (samAn athavA ek), tene sAdhAraN
vanaspati kahe chhe. jemake
kandamUlAdik.
390 pra. pratyek vanaspatinA keTalA bhed chhe?
u. be chhesapratiShThit pratyek ane apratiShThit
pratyek.

PDF/HTML Page 51 of 110
single page version

391 pra. sapratiShThit pratyek kone kahe chhe?
u. je pratyek vanaspatinA Ashray anek sAdhAraN
vanaspati sharIr hoy, tene sapratiShThit pratyek vanaspati kahe chhe.
392 pra. apratiShThit pratyek kone kahe chhe?
u. je pratyek vanaspatine Ashray koIpaN sAdhAraN
vanaspati na hoy, tene apratiShThit pratyek kahe chhe.
393 pra. sAdhAraN vanaspati sapratiShThit pratyek
vanaspatimAn ja hoy chhe ke koI bIjImAn hoy chhe?
u. pRithvI, ap, tej, vAyu, kevaLIbhagavAn,
AhArak sharIr, dev, nArakI e AThe sivAy sarva sansArI
jIvonA sharIr sAdhAraN arthAt nigodano Ashray chhe.
394 pra. sAdhAraN vanaspatinA (nigodanA) keTalA
bhed chhe?
u. be bhedanityanigod ane itaranigod.
395 pra. nityanigod kone kahe chhe?
u. jeNe koI vakhat paN nigod sivAy bIjI
paryAy prApta karI nathI athavA kadI nigod sivAy bIjI
paryAy prApta karashe paN nahi, tene nityanigod kahe chhe.
396 pra. itaranigod kone kahe chhe?
u. je nigodathI nIkaLIne bIjA paryAy prApta karI
pharIne nigodamAn utpanna thAy, tene itaranigod kahe chhe.
397 pra. bAdar ane sUkShma kyA kyA jIv chhe?
u. pRithvI, ap, tej, vAyu, nityanigod,
itaranigode chha bAdar ane sUkShma banne prakAranA hoy
chhe. bAkInA sarve jIv bAdar ja hoy chhe. sUkShma hotA nathI.
398 pra. yog kone kahe chhe?
u. pudgalavipAkI sharIr ane angopAnganAmA
nAmakarmanA udayathI manovargaNA tathA vachanavargaNA tathA
kAyavargaNAnA avalambanathI, karma
nokarmane grahaN karavAnI
jIvanI shaktivisheShane bhAvayog kahe chhe. te ja bhAvayoganA
nimittathI AtmapradeshanA parispandanane (chanchal hovAne)
dravyayog kahe chhe.
399 pra. yoganA keTalA bhed chhe?
u. pandar chhemanoyog 4, vachanayog 4 ane
kAyayog 7.

PDF/HTML Page 52 of 110
single page version

400 pra. ved kone kahe chhe?
u. nokaShAyanA udayathI utpanna thayel jIvanI maithun
karavAnI abhilAShAne bhAvaved kahe chhe; ane nAmakarmanA
udayathI AvirbhUt jIvanA chihna visheShane dravyaved kahe chhe.
401 pra. vedanA keTalA bhed chhe?
u. traN chhestrIved, puruShaved, napunsakaved.
402 pra. kaShAy kone kahe chhe?
u. je AtmAnA samyaktva, deshachAritra,
sakalachAritra ane yathAkhyAtachAritrarUp pariNAmone ghAte tene
kaShAy kahe chhe.
403 pra. kaShAyanA keTalA bhed chhe?
u. soL bhed chheanantAnubandhI 4,
apratyAkhyAnAvaraNIy 4, pratyAkhyAnAvaraNIy 4 ane
sanjvalan 4.
404 pra. gnAnamArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. mati, shrut, avadhi, manaparyay, kevaL tathA
kumati, kushrut ane kuavadhi.
405 pra. sanyam kone kahe chhe?
u. ahinsAdik pAnch vrat dhAraN karavAne, iryApath
Adi pAnch samitionA pALavAne, krodhAdikaShAyono nigrah
karavAne, manoyogAdik traNe yogone rokavAne tathA sparshan
Adi pAnche indriyonA viShayono vijay karavAne sanyam kahe chhe.
406 pra. sanyamamArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. sAt bhed chhesAmAyik, chhedopasthApan,
parihAravishuddhi, sUkShmasAmparAy, yathAkhyAt, sanyamAsanyam
ane asanyam.
407 pra. darshanamArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. chAr bhed chhechakShudarshan, achakShudarshan,
avadhidarshan ane kevaLadarshan.
408 pra. leshyAmArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. chha bhed chhekRiShNa, nIl, kApot, pIt, padma
ane shukla.
409 pra. bhavyamArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chhebhavya ane abhavya.

PDF/HTML Page 53 of 110
single page version

410 pra. samyaktva kone kahe chhe?
u. tattvArthashraddhAnane samyaktva kahe chhe.
411 pra. samyaktvamArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. chha bhed chheupashamasamyaktva, kShayopasham-
samyaktva, kShAyikasamyaktva, samyagmithyAtva, sAsAdan ane
mithyAtva.
412 pra. sangnI kone kahe chhe?
u. jemAn sangnA hoy, tene sangnI kahe chhe.
413 pra. sangnA kone kahe chhe?
u. dravyaman dvArA shikShAdi grahaN karavAne sangnA kahe
chhe.
414 pra. sangnImArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chheek sangnI ane bIjo asangnI.
415 pra. AhAr kone kahe chhe?
u. audArik Adi sharIr ane paryAptiyogya
pudgalone grahaN karavAne AhAr kahe chhe.
416 pra. AhAramArgaNAnA keTalA bhed chhe?
u. be bhed chheAhArak ane anAhArak.
417 pra. anAhArak jIv kaI kaI avasthAmAn thAy
chhe?
u. vigrahagati, ane koI koI samudghAtamAn ane
ayogkevaLI avasthAmAn jIv anAhArak thAy chhe.
418 pra. vigrahagati kone kahe chhe?
u. ek sharIrane chhoDI bIjA sharIr prati gaman
karavAne vigrah gati kahe chhe.
419 pra. vigrahagatimAn kyo yog hoy chhe?
u. kArmANayog hoy chhe.
420 pra. vigrahagatinA keTalA bhed chhe?
u. chAr chheRUjugati, pANimuktAgati,
lAngalikAgati ane gomUtrikA gati.
421 pra. e vigrahagatiomAn keTalo keTalo kAL
lAge chhe?
u. RUjugatimAn ek samay, pANimuktA arthAt

PDF/HTML Page 54 of 110
single page version

ek vAnkavALI gatimAn be samay, lAngalikA gatimAn traN
samay ane gomUtrikA gatimAn chAr lAge chhe.
422 pra. e gatiomAn anAhArak avasthA keTalA
samay sudhI rahe chhe?
u. RUjugativALo jIv anAhArak hoto nathI.
pANimuktAgatimAn ek samay, lAngalikAmAn be samay ane
gomUtrikAmAn traN samay jIv anAhArak rahe chhe.
423 pra. mokSha javAvALA jIvane kaI gati thAy chhe?
u. RUjugati thAy chhe. ane te jIv anAhArak ja
thAy chhe.
424 pra. janma keTalA prakAranA hoy chhe?
u. traN prakAranAupapAdajanma, garbhajanma ane
sammUrchchhanajanma.
425 pra. upapAdajanma kone kahe chhe?
u. je jIv devonI upapAd shayyA tathA nArakIonA
yonisthAnamAn pahonchatAn ja antarmuhUrtamAn yuvAvasthAne prApta
thaI jAy, te janmane upapAd janma kahe chhe.
426 pra. garbhajanma kone kahe chhe?
u. mAtA-pitAnA rajovIryathI jenun sharIr bane, te
janmane garbhajanma kahe chhe.
427 pra. sammUrchchhanajanma kone kahe chhe?
u. mAtA-pitAnI apekShA vinA ahIn tahInnA
paramANuone ja sharIrarUp pariNamAve, tevA janmane
sammUrchchhanajanma kahe chhe.
428 pra. kyA kyA jIvane kyo kyo janma thAy chhe?
u. dev, nArakI jIvone upapAd janma thAy chhe.
jarAyuj, anDaj ane pot (je yonimAnthI nIkaLatAnnI sAthe
ja bhAgavA, doDavA lAgI jAy chhe ane jenA upar or
vagere hotI nathI te) jIvone garbhajanma thAy chhe. ane
bAkInA jIvone sammUrchchhan janma ja thAy chhe.
429 pra. kyA kyA jIvone kyA kyA ling hoy chhe?
u. nArakIjIvo ane sammUrchchhan jIvone napunsak
ling hoy chhe ane devone puling ane strIling hoy chhe
ane bAkInA jIvone traN ling hoy chhe.

PDF/HTML Page 55 of 110
single page version

430 pra. jIvasamAs kone kahe chhe?
u. jIvone rahevAnA ThekANAne jIvasamAs kahe chhe.
431 pra. jIvasamAsanA keTalA bhed chhe?
u. 98 chhetiryanchanA 85, manuShyanA 9,
nArakIonA 2 ane devonA 2.
432 pra. tiryanchanA 85 bhed kyA kyA chhe?
u. sammUrchchhananA 69 ane garbhajanA 16.
433 pra. sammUrchchhananA 69 bhed kyA kyA chhe?
u. ekendriyanA 42, vikalatrayanA 9 ane
panchendriyanA 18.
434 pra. ekendriyanA 42 bhed kyA kyA chhe?
u. pRithvI, ap, tej, vAyu, nityanigod,
itaranigod e chhanA bAdar ane sUkShmanI apekShAthI 12
tathA sapratiShThitapratyek ane apratiShThitapratyekane umeravAthI
14 thAy chhe. te chaudanA paryAptak, nirvRutyaparyAptak ane
labdhaparyAptak e traNenI apekShAe 42 jIvasamAs thAy
chhe.
435 pra. vikalatrayanA 9 bhed kyA kyA chhe?
u. dvIndriy, trIndriy ane chaturindriyanA paryAptak,
nirvRutyaparyAptakanI ane labdhyaparyAptakanI apekShAe nav bhed
thAy.
436 pra. sammUrchchhan panchendriyanA 18 bhed kyA kyA
chhe?
u. jalachar, sthalachar, nabhachar e traNenA sangnI
asangnInI apekShAe 6 bhed thAy ane te chhanA paryAptak,
nirvRutyaparyAptak, labdhyaparyAptakanI apekShAe 18 jIvasamAs
thAy chhe.
437 pra. garbhaj panchendriyanA 16 bhed kyA kyA
chhe?
u. karmabhUminA 12 ane bhogabhUminA 4.
438 pra. karmabhUminA 12 bhed kyA kyA chhe?
u. jalachar, sthalachar, nabhachar e traNenA sangnI,
asangnInA bhedathI chha bhed thayA ane tenA paryAptanirvRutya
paryAptakanI apekShAe bAr bhed thayA.

PDF/HTML Page 56 of 110
single page version

439 pra. bhogabhUminA chAr bhed kyA kyA chhe?
u. sthalachar ane nabhachar enA paryAptak ane
nirvRutyaparyAptakanI apekShAe chAr bhed thayA, bhogabhUmimAn
asangnItiryanch thatA nathI.
440 pra. manuShyonA nav bhed kyA kyA chhe?
u. AryakhanD, mlechchhakhanD, bhogabhUmi ane
kubhogabhUmi e chAre garbhajonA paryAptak, nirvRutyaparyAptakanI
apekShA ATh thayA. temAn sammUrchchhan manuShyano labdhyaparyAptak
bhed umeravAthI nav bhed thAy chhe.
441 pra. nArakIonA be bhed kyA kyA chhe?
u. paryAptak ane nirvRuttyaparyAptak.
442 pra. devonA be bhed kyA kyA chhe?
u. paryAptak ane nirvRutyaparyAptak.
443 pra. devonA visheSh bhed kyA kyA chhe?
u. chAr chhebhavanavAsI, vyantar, jyotiShka ane
vaimAnik.
444 pra. bhavanavAsI devanA keTalA bhed chhe?
u. dash chheasurakumAr, nAgakumAr, vidyut-
kumAr, suparNakumAr, agnikumAr, vAtakumAr, stanitakumAr,
udadhikumAr, dIpakumAr, dikkumAr.
445 pra. vyantar devonA keTalA bhed chhe?
u. ATh bhed chhekinnar, kimpuruSh, mahorag,
gandharva, yakSha, rAkShas, bhUt ane pishAch.
446 pra. jyotiShka devonA keTalA bhed chhe?
u. pAnch chhesUrya, chandramA, grah, nakShatra ane tArA.
447 pra. vaimAnik devonA keTalA bhed chhe?
u. be chhekalpopapanna ane kalpAtIt.
448 pra. kalpopapanna kone kahe chhe?
u. jemAn indrAdikonI kalpanA hoy, tene
kalpopapanna kahe chhe.
449 pra. kalpAtIt kone kahe chhe?
u. jemAn indrAdikonI kalpanA na hoy, tene
kalpAtIt kahe chhe.

PDF/HTML Page 57 of 110
single page version

450 pra. kalpopapanna devonA keTalA bhed chhe?
u. soLa1 saudharma, 2 aishAn, 3 sAnatkumAr,
4 mAhendra, 5 brahma, 6 brahmottar, 7 lAntav, 8 kApiShTa,
9 shukra, 10 mahAshukra, 11 satAr, 12 sahasrAr, 13
Anat, 14 prANat, 15 AraN ane 16 achyut.
451 pra. kalpAtIt devonA keTalA bhed chhe?
u. 23 chhenav graiveyak, nav anudish, pAnch
panchottar (vijay, vaijayanta, jayanta, aparAjit ane
sarvArthasiddha).
452 pra. nArakIonA visheSh bhed keTalA chhe?
u. pRithvIonI apekShAe sAt bhed chhe.
453 pra. sAt pRithvIonAn nAm kyA kyA chhe?
u. ratnaprabhA (dharmA), sharkarAprabhA (vanshA),
vAlukAprabhA (meghA), pankaprabhA (anjanA), dhUmaprabhA
(ariShTA), tamaprabhA (maghavI), mahAtamaprabhA (mAdhavI).
454 pra. sUkShma ekendriy jIvone rahevAnun sthAn
kyAn chhe?
u. sarvalok.
455 pra. bAdar ekendriy jIvo kyAn rahe chhe?
u. bAdar ekendriy jIv koIpaN AdhAranun nimitta
prApta karIne nivAs kare chhe.
456 pra. tras jIv kyAn rahe chhe?
u. tras jIv trasanAlImAn ja rahe chhe.
457 pra. vikalatray jIv kyAn rahe chhe?
u. vikalatray jIv karma bhUmi ane antanA ardhadvIp
tathA antanA svayambhUramaN samudramAn ja rahe chhe.
458 pra. panchendriy tiryanch kyA kyA rahe chhe?
u. tiryaklokamAn rahe chhe, parantu jalachar tiryanch
lavaN samudra, kAlodadhi samudra ane svayambhUramaN samudranA
sivAy anya samudromAn nathI.
459 pra. nArakI jIvo kyAn rahe chhe?
u. nArakI jIvo adholokanI sAt pRithvIomAn
(narakomAn) rahe chhe.

PDF/HTML Page 58 of 110
single page version

460 pra. bhavanavAsI ane vyantar devo kyAn rahe
chhe?
u. pahelI pRithvInA kharabhAg ane pankabhAgamAn tathA
tiryanklokamAn rahe chhe.
461 pra. jyotiShka dev kyAn rahe chhe?
u. pRithvIthI sAtaso nevun yojananI UnchAIthI navaso
yojananI UnchAI sudhI eTale ekaso dash yojan AkAshamAn
ek rAjumAtra tiryak lokamAn jyotiShka dev nivAs kare chhe.
462 pra. vaimAnik dev kyAn rahe chhe?
u. UrdhvalokamAn.
463 pra. manuShya kyAn rahe chhe?
u. naralokamAn.
464 pra. lokanA keTalA bhed chhe?
u. traN chheUrdhvalok, madhyalok ane adholok.
465 pra. adholok kone kahe chhe?
u. meruparvatanI nIche sAt rAju adholok chhe.
466 pra. Urdhvalok kone kahe chhe?
u. merunA upar lokanA antaparyant Urdhvalok chhe.
467 pra. madhyalok kone kahe chhe?
u. ek lAkh chAlIsh yojan merunI UnchAInI
barAbar madhyalok chhe.
468 pra. madhyalokanun visheSh svarUp shun chhe?
u. madhyalokanA atyant madhyamAn ek lAkh yojan
lAmbo pahoLo goL (thALInI mAphak) jambUdvIp chhe.
jambUdvIpanA madhyamAn ek lAkh yojan Uncho sumeru parvat
chhe, jenun ek hajAr jamInanI andar mUL chhe, 99 hajAr
yojan pRithvInA upar chhe ane chAlIsh yojananI UnchI
chUlikA (choTI) chhe. jambUdvIpanA madhyamAn pUrva-pashchim taraph
lAmbA chha kulAchal parvat paDelA chhe, jenAthI jambUdvIpanA
sAt khanD thaI gayA chhe. te sAte khanDonAn nAm AvI rIte
chhe. bharat, haimavat, harivarSha, videh, ramyak, hairaNyavat ane
airAvat. videhakShetramAn meruthI uttar dishAmAn uttarakuru ane
1.ahIn ek yojan be hajAr koshano jANavo.

PDF/HTML Page 59 of 110
single page version

dakShiN dishAmAn devakuru chhe. jambUdvIpanI chAre bAjue
khAInI mAphak lapeTAyelo be lAkh yojanano pahoLo lavaN
samudra chhe. lavaN samudrane chAre taraphathI lapeTAyelo chAr
lAkh yojan pahoLo dhAtakIkhanD dvIp chhe.
A dhAtakIkhanD dvIpamAn be meru parvat chhe. ane
kShetra, kulAchalAdinI sampUrNa rachanA jambUdvIpathI bamaNI chhe.
dhAtakIkhanDane chAre taraph lapeTAyelo ATh lAkh yojanano
pahoLo kAlodadhi samudra chhe ane kAlodadhi samudrane
lapeTAyelo soL lAkh yojan pahoLo puShkaradvIp chhe.
puShkaradvIpanI madhyamAn kankaNanA AkAre goL ane pRithvI par
vistAr ek hajAr bAvIs yojan, madhyamAn sAtaso tevIs
yojan, upar chAraso chovIs yojan ane uncho sattaraso
ekavIs yojan ane jamInanI andar chAraso trIsh yojan
ne ek kosh jenI jaD chhe (mUL chhe), evo mAnuShottar
nAmano parvat paDelo chhe. jenAthI puShkaradvIpanA be khanD thaI
gayA chhe. puShkaradvIpanA pahelA ardhA bhAgamAn jambUdvIpathI
bamaNI bamaNI arthAt dhAtakI khanDadvIpanI barAbar badhI
rachanA chhe. jambUdvIp, dhAtakI khanDadvIp ane puShkarArdhadvIp ane
lavaNasamudra ane kALodadhi samudra eTalA kShetrane naralok kahe
chhe. puShkaradvIpathI AgaL paraspar ek bIjAne lapeTAyelA
bamaNA bamaNA vistAravALA madhya lokanA ant sudhI dvIp
ane samudra chhe.
pAnch meru sambandhI pAnch bharatakShetra, pAnch
airAvatakShetra, devakuru ane uttarakurune chhoDIne pAnch
videhakShetra evI rIte sarve maLIne 15 karmabhUmi chhe. pAnch
hemavat ane pAnch hairaNyavat e dash kShetromAn jaghanya
bhogabhUmi chhe. pAnch hari ane pAnch ramyak e dash kShetromAn
madhyam bhogabhUmi chhe. ane pAnch devakuru tathA pAnch
uttarakuru e dash kShetromAn uttam bhogabhUmi chhe. jyAn asi,
masi, kRuShi, sevA, shilpa ane vANijya e chha karmonI
pravRutti chhe, tene karmabhUmi kahe chhe.
jyAn e chha karmonI pravRutti hotI nathI. tene
bhogabhUmi kahe chhe. manuShyakShetrathI bahAranA samasta dvIpomAn
jaghanya bhogabhUmi jevI rachanA chhe, parantu antim
svayambhUramaN dvIpanA uttarArddhamAn tathA samasta svayambhUramaN
samudramAn ane chAre khuNAnI pRithvIomAn karmabhUmi jevI

PDF/HTML Page 60 of 110
single page version

rachanA chhe, lavaN samudra ane kAlodadhi samudramAn 96
antaradvIp chhe, jemAn kubhogabhUminI rachanA chhe. tyAn manuShya
ja rahe chhe, temAn manuShyonI AkRuti nAnA prakAranI kutsit
chhe.
trIjo adhyAy samApta
chotho adhayAy
469 pra. sansAramAn samasta prANI sukhane chAhe chhe
ane sukhano ja upAy kare chhe, parantu sukhane prApta
kem thayA nathI?
u. sansArI jIv (kharA) asalI sukhanun svarUp ane
teno upAy jANatA nathI ane tenun sAdhan paN karatA nathI,
tethI kharA sukhane prApta thatA nathI.
470 pra. asalI sukhanun svarUp shun chhe?
u. AhlAdasvarUp jIvanA anujIvI sukh guNanI
shuddhadashAne asalI sukh kahe chhe. ej jIvano khAs svabhAv
chhe, parantu sansArI jIvoe bhramavash shAtAvedanIy karmanA
nimitte te kharA sukhanA vaibhAvik pariNatirUp
shAtApariNAmane ja sukh mAnI rAkhyun chhe.
471 pra. sansArI jIvane asalI sukh kem maLatun
nathI?
u. mithyAdarshan, mithyAgnAn ane mithyAchAritranA