Page 333 of 370
PDF/HTML Page 361 of 398
single page version
bhed nathI, samyaktvanA to traN ja bhed chhe, em samajavun.
karmanAn upashamAdik to svayamev thAy chhe tyAre tene tattvashraddhAnI prApti thAy chhe, em samajavun.
e prakArathI samyaktvanA bhed jANavA. e pramANe samyagdarshananun svarUp kahyun.
5
samajavo. 6
kaho chho?
samyaktvanA nishankitAdi ang kahIe chhIe tyAn koI samyagdraShTi evA paN hoy chhe ke jemane
nishankitatvAdimAnnAn koI ang na hoy chhatAn temane samyaktva to kahevAmAn Ave chhe. parantu
e ango vinA te samyagdarshan nirmaL sakaL kAryakArI thatun nathI. vaLI jem vAndarAne paN
Page 334 of 370
PDF/HTML Page 362 of 398
single page version
samyagdraShTine hoy chhe tevAn hotAn nathI.
chhe paN samyaktvano sarvathA nAsh thato nathI, tyAn samyaktva malin ja thAy chhe
Page 335 of 370
PDF/HTML Page 363 of 398
single page version
sundar jANIne AtmadharmanA ank 253
visheSh kathan AgaL karIe chhIe.
sAvadhAn thAy chhe jem te sUtelo sinh sAvadhAn thAy chhe
ane guphAmAnthI bahAr nIkaL. jyAn sudhI dushmanonI senA dUr chhe tyAn sudhImAn tun taiyAr thaI
jA ane shatrunI senAne jItI le. mahAn puruShonI e ja paddhati chhe ke te shatrunA jAgavA
pahelAn ja taiyAr rahe chhe.’’
Page 336 of 370
PDF/HTML Page 364 of 398
single page version
rAgI thato nathI.
jANe chhe tethI samyaggnAnI kevI rIte Dare?
Page 337 of 370
PDF/HTML Page 365 of 398
single page version
svadharmI yogya. li0 ToDaramalajInA shrI pramukh vinay shabda avadhArajo.
bIjun, tamAro ek patra bhAIshrI rAmasinghajI bhuvAnIdAsajIne Avyo hato. tenA
chhe ke
jAy chhe.
kadI thavo hashe tyAre thashe, ane nirantar svarUpAnubhavano abhyAs rAkhashojI. shrIrastu.
Page 338 of 370
PDF/HTML Page 366 of 398
single page version
to evA kevaL vyavahArasamyaktvavaDe te samyaktvI nAmane pAme nahi, mATe sva
samyaggnAn ja chhe, kemake jANavAmAn padArthone viparItarUpe sAdhatun nathI, mATe te samyaggnAn
kevaLagnAnano ansh chhe. jem thoDunk meghapaTal (
nathI.’ e pramANe kArya karanAr te gumAsto shAhukAr chhe; paN te sheThanA dhanane chorI tene
potAnun mAne to te gumAsto chor ja kahevAy; tene karmodayajanit shubhAshubharUp kAryano kartA
thaI tadrUp pariName, topaN tene evA prakAranun antarang shraddhAn chhe ke ‘A kArya mArAn nathI.’
jo dehAshrit vrat
Page 339 of 370
PDF/HTML Page 367 of 398
single page version
pachhI parano vichAr paN chhUTI jAy, ane keval svAtmavichAr ja rahe chhe; tyAn nijasvarUpamAn
anek prakAranI ahambuddhi dhAre chhe, ‘hun chidAnand chhun, shuddha chhun, siddha chhun,’ ityAdi vichAr thatAn
sahaj ja Anandatarang UThe chhe, romAnch (ullasit) thAy chhe, tyAr pachhI evA vichAro to chhUTI
jAy, keval chinmAtrasvarUp bhAsavA lAge; tyAn sarva pariNAm te svarUp viShe ekAgra thaI pravarte
chhe. darshan
anubhav thAy chhe.
chhe tethI ek kALamAn ek gneyane ja jANe chhe, te gnAn svarUp jANavAne pravartyun tyAre anyane
jANavAnun sahej ja bandh thayun. tyAn evI dashA thaI ke bAhya anek shabdAdik vikAr hovA
chhatAn paN svarUpadhyAnIne tenI kAI khabar nathI.
e chhe ke sparsha, ras, gandh, varNane jANe, te ahIn nathI ane manano dharma e chhe ke te anek
vikalpa kare, te paN ahIn nathI; tethI je gnAn indriyo tathA manamAn pravartatun hatun te ja gnAn
have anubhavamAn pravarte chhe, tathApi A gnAnane atIndriy kahIe chhIe.
Page 340 of 370
PDF/HTML Page 368 of 398
single page version
kAraN manano viShay amUrtik padArtha paN chhe, tethI ahIn man sambandhI pariNAm svarUp viShe
ekAgra thaI anya chintAno nirodh kare chhe tethI tene man dvArA thayun em kahIe chhIe.
virodh nathI; vivakShAbhed chhe.
to mAtra yathArtha shraddhAnarUp ja chhe te (jIv) shubh
pratyakSha chhe ane vyavahArasamyaktva parokSha chhe,’ te em nathI. samyaktvanA to traN bhed chhe.
temAn upashamasamyaktva ane kShAyikasamyaktva to nirmaL chhe kemake te mithyAtvanA uday rahit
chhe, tathA kShayopashamasamyaktva samaL chhe, kemake samyaktvamohanIyanA uday sahit chhe, paN A
samyaktvamAn pratyakSha
Page 341 of 370
PDF/HTML Page 369 of 398
single page version
chhe, ane kevaLagnAn sarva gneyane pote spaShTa jANe chhe tethI sarvapratyakSha chhe.
ane netrAdivaDe varNAdine jANe chhe, tyAn vyavahArathI evun kahevAmAn Ave chhe ke ‘teNe varNAdik
pratyakSha jANyA,’ ekadesh nirmaLatA paN hoy chhe tethI tene sAmvyavahArik pratyakSha kahe chhe; parantu
jo ek vastumAn anek mishra varNa chhe te netra dvArA sArI rIte grahyA jatA nathI tethI tene
paramArtha pratyakSha kahevAmAn Avatun nathI.
tene tarka kahe chhe, 4. hetuthI sAdhya vastunun je gnAn tene anumAn kahe chhe, tathA 5. AgamathI
je gnAn thAy tene Agam kahe chhe.
sambhavatun nathI.
Page 342 of 370
PDF/HTML Page 370 of 398
single page version
tene Agam parokShapramAN kahIe, athavA ‘‘hun AtmA ja chhun kemake mArAmAn gnAn chhe, jyAn
jyAn gnAn tyAn tyAn AtmA chhe, jem ke
tethI tene smRuti kahIe. ityAdi prakArathI svAnubhavamAn parokShapramAN vaDe ja AtmAnun jANavun
hoy chhe, tyAn pratham jANavun thAy chhe, pachhI je svarUp jANyun temAn ja pariNAm magna thAy
chhe, pariNAm magna thatAn kaI visheSh jANapaNun hotun nathI.
chhe ke je pariNAm vividh vikalpamAn pariNamatA hatA te mAtra svarUpamAn ja tAdAtmyarUp thaI
pravartyA, bIjI e visheShatA thaI.
chhe. svAnubhavano svAd kAI Agam
AkArAdi to parokSha chhe, paN jIbhavaDe je svAd lIdho te svAd pratyakSha chhe, em svAnubhavamAn
AtmA parokSha chhe, je pariNAmathI svAd Avyo te svAd pratyakSha chhe
Page 343 of 370
PDF/HTML Page 371 of 398
single page version
jANavun hoy chhe em kahIe to doSh nathI. kathan to anek prakAranAn hoy chhe; te sarva Agam
paN jANavun.
sudhI maithunasangnA kahI; tem ahIn anubhavamAn nirvikalpatA sthULarUpe kahI chhe. tathA sUkShmatAthI
pRuthaktvavitarkavichArAdi bhed vA kaShAyAdik dashamA guNasthAn sudhI kahyAn chhe tyAn potAnA tathA
anyanA jANavAmAn AvI shake evA bhAvanun kathan sthUL jANavun, ane je pote paN na
jANI shake, (mAtra) kevaLI bhagavAn ja jANI shake evA bhAvonun kathan sUkShma jANavun.
charaNAnuyogaAdimAn sthUL kathananI mukhyatA chhe ane karaNAnuyogamAn sUkShma kathananI mukhyatA chhe,
evA bhed anya ThekANe paN jANavA.
vaLI bhAIshrI! tame traN draShTAnt lakhyAn athavA draShTAnt dvArA prashna lakhyA, paN draShTAnt
jaLabindu, agnikaN
chhe tathA teramA guNasthAnamAn AtmAne gnAnAdiguNo sarvathA pragaT thAy chhe ane jem draShTAntonI
Page 344 of 370
PDF/HTML Page 372 of 398
single page version
guNasthAnamAn je guN pragaT thAy chhe tenI ek jAti chhe.
mati
parokSharUpe jANe chhe ane bIjo pratyakSharUpe jANe chhe, eTalo ja temAn visheSh (bhed) chhe, vaLI
jo sarvathA (e banne gnAnanI) ek ja jAti kahIe to jem kevaLagnAnI yugapat pratyakSha
aprayojanarUp gneyane nirvikalparUpe jANe chhe tem e (mati-shrutasamyaggnAnI) paN jANe, paN
em to nathI, tethI pratyakSha
nathI.
garbhit chhe, nirantar gaman (pariNaman) rUp rahe chhe.
Page 345 of 370
PDF/HTML Page 373 of 398
single page version
potAnI pariNatithI meLavI lesho.
chaitanyasvarUpanA anubhavanA udyamI rahevun.
chhe.
paraspar vichAr chhe, te moTI vAt chhe.
5 samvat 1811.
Page 346 of 370
PDF/HTML Page 374 of 398
single page version
anya avasthArUp pariNaman hoy.) e pramANe anantAnantasvarUp jIvadravya anantAnantasvarUp
avasthAsahit vartI rahyAn chhe. koI jIvadravyanA pariNAm koIpaN anya jIvadravyathI maLatA Ave
nahi. e ja pramANe ek pudgalaparamANu ek samayamAn je prakAranI avasthA dhAraN kare te
avasthA anya pudgalaparamANu dravyathI maLatI Ave nahi. tethI pudgal (paramANu) dravyanI paN
anyaanyatA jANavI.
pariNamanarUp, bandh-muktishaktisahit varte chhe.
jANavI. sansArAtIt siddhane anavasthitarUp kahIe chhIe.
ashuddhavyavahAr chhe; mishranishchayAtmak dravyane sahakArI mishravyavahAr chhe; tathA shuddhanishchayAtmak
dravyane sahakArI shuddhavyavahAr chhe.
Page 347 of 370
PDF/HTML Page 375 of 398
single page version
jIvadravya mishravyavahArI chhe; ane kevalagnAnI shuddhanishchayAtmak shuddhavyavahArI chhe.
kahyo. shuddhavyavahAranI maryAdA teramA guNasthAnathI mAnDI chaudamA guNasthAn sudhI jANavI. yathA
sudhI vyavahAr kahIe chhIe, sansArAvasthA maTatAn vyavahAr paN maTyo kahevAy, ahIn e
sthApanA karI chhe tethI siddha vyavahArAtIt kahevAy.
Page 348 of 370
PDF/HTML Page 376 of 398
single page version
sansAraavasthAviShe trikAlavartI mAnavA.
vIrya Adi anantaguNapariNAm chhe. e banne pariNAm adhyAtmarUp jANavA.
thanAr chhe tevA vistArasahit te vRukShanun vAstavya svarUp vidyamAn bIjamAn chhatun chhe. anek shAkhA,
prashAkhA, patra, puShpa, phaLayukta chhe. tenA pratyek phaLamAn evAn anek bIj chhe.
vaDavRukShasanyukta hoy chhe. e ja rIte ek vaDamAn anek anek bIj ane ekek bIjamAn ekek
vaDavRukSha chhe. teno (dIrgha) vichAr karIe to bhAvinayapramANathI na vaDavRukShanI maryAdA pamAy ke
na bIjanI maryAdA pamAy.
te anantatAnA svarUpane kevaLagnAnI puruSh paN anant ja dekhe, jANe, kahe; anantano bIjo
temAn visheSh eTalun ke adhyAtmanun svarUp anant chhe ane Agamanun svarUp anantAnantarUp
dravyAshrit chhe.
Page 349 of 370
PDF/HTML Page 377 of 398
single page version
yathAvasthit gnAnapramAN nyUnAdhikarUp jANavA.
bhAvanun vedan ja nathI) yathA
shAmATe? to sAmbhaLo
adhyAtmaangane vyavahArathI paN jANe nahi e mUDhadraShTi jIvano svabhAv chhe; tene e ja pramANe
sUje chhe.
antargarbhit adhyAtmarUp kriyA je antardaShTigrAhya chhe te kriyAne mUDh jIv jANe nahi, kAraN
bAhyakriyA karato chhato paN) mokShamArga sAdhavAmAn asamartha chhe. have
chhIpano khanD lAvI batAvyo, ane pratyekane prashna karyo ke A shun chhe? chhIp chhe ke rUpun? pratham
sanshayavALo puruSh bolyo ke kAI samaj paDatI nathI ke A te chhIp chhe ke rUpun! mArI draShTimAn
teno nirdhAr thato nathI. pachhI bIjo vimohavALo puruSh bolyo ke mane e kAI samajaN nathI
ke tame chhIp kone kaho chho tathA rUpun kone kaho chho? mArI draShTimAn kAI Avatun nathI tethI
hun nathI jANato ke tame shun kahevA mAgo chho? athavA te chup rahe, ghelachhAthI bole nahi.
Page 350 of 370
PDF/HTML Page 378 of 398
single page version
chhe? mArI draShTimAn to rUpun sUje chhe, tethI sarvathA prakAre te rUpun chhe. te traNe puruShoe to
chhIpanA svarUpane jANyun nahi, tethI e traNe mithyAvAdI chhe. have chotho puruSh bolyo ke
Ane koI anya vastu kahe to te pratyakShapramAN bhramit vA andh. tevI rIte samyagdraShTine sva-
par svarUpamAn sanshay, vimoh, vibhram nathI, yathArtha draShTi chhe; tethI samyagdraShTi jIv antardraShTivaDe
mokShapaddhati sAdhI jANe chhe. te bAhyabhAvane bAhyanimittarUp mAne chhe; te nimitta to
nAnAprakAranAn chhe ekarUp nathI; tethI antardraShTinA pramANamAn mokShamArga sAdhe chhe. samyaggnAn
(svasamvedan) ane svarUpAcharaNanI kaNikA jAgye mokShamArga sAcho.
chhe, have e paddhatithI moh toDI vartun; A paddhatino rAg pUrvanI jem he nar! tun shA mATe
kare chhe? te kShaNamAtra paN bandhapaddhatimAn magna thAy nahi. te gnAtA potAnun svarUp vichAre,
anubhave, dhyAve, gAve shravaN kare tathA navadhAbhakti, tap, kriyA potAnA shuddhasvarUpasanmukh thaIne
kare, e gnAtAno AchAr chhe. enun nAm mishravyahAr chhe. have
thatI jAy tem tem guNasthAnanI vRuddhi thAy em kahyun chhe.
Ave chhe. kAraN ke bhinna
Page 351 of 370
PDF/HTML Page 379 of 398
single page version
paramArthatA kaheto nathI.
teno kartA, bhoktA ke avalambI nathI; tethI koI em kahe ke
danD
samajashe. je agnAnI hashe te A chiThThI sAmbhaLashe kharo, parantu samajashe nahi. A vachanikA
jem chhe tem
Page 352 of 370
PDF/HTML Page 380 of 398
single page version
tenun vivaraNa
be guN pradhAn sthApyA, te par chaubhangIno vichAra
nyArI.
ke gnAnarUp jAtino kadI nAsh thato nathI; ane mithyAtvarUp jAtino nAsh samyagdarshananI utpatti
thatAn thAy chhe. A to gnAnaguNano nirNay thayo.
guNasthAn sudhI hoy chhe.