Moksha Marg Prakashak-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Adhikar Chhatho; Kudev-kuguru-kudharma Nirakaran; Kudevanu Niroopan Ane Teni Sevano Nishedh; Vyantaradinu Swaroop Ane Temane Poojavano Nishedh; Kshetrapal, Padmavati Aadine Pujavano Nishedh; Kuguruna Shraddhanadikano Nishedh; Kul Apeksha Gurupanano Nishedh.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 20

 

Page 153 of 370
PDF/HTML Page 181 of 398
single page version

dekhavāthī jevo bhāv thāy, tevo parokṣha smaraṇ karatān na thāy. lokamān paṇ strīno anurāgī
eṭalā ja māṭe strīnun chitra banāve chhe. tethī pratimānā avalambanavaḍe visheṣh bhakti thavāthī
visheṣh shubhanī prāpti thāy chhe.
ahīn koī kahe ke‘‘pratimāne juo, paṇ pūjanādi karavānun shun prayojan chhe?’
uttaraḥjem koī, koī jīvano ākār banāvī raudrabhāvothī teno ghāt kare, to tene
te jīvanī hinsā karavā sarakhun pāp lāge chhe; vā koī, koīno ākār batāvī dveṣhabuddhithī
tenī būrī avasthā kare, to jeno ākār banāvyo chhe, tenī būrī avasthā karavā sarakhun phaḷ
nīpaje chhe, tem arahantano ākār banāvī dharmānurāgabuddhithī tenun pūjanādi kare to arahantanun
pūjanādi karavā samān shubhabhāv utpanna thāy chhe. tathā evun ja phaḷ thāy chhe. ati anurāg
thatān, pratyakṣha darshan na hovāthī teno ākār banāvī pūjanādi karīe chhīe, ane e
dharmānurāgathī mahāpuṇya ūpaje chhe.
vaḷī teo evo kutarka kare chhe ke jene je vastuno tyāg hoy, tenī āgaḷ te vastu
dharavī, e hāsya karavā jevun chhe. māṭe chandanādivaḍe arahantanun pūjan yukta nathī.
tenun samādhānmunipad letān ja sarva parigrahano tyāg karyo hato, have pāchhaḷathī
kevaḷagnān thatān tīrthaṅkaradevane indre samavasaraṇādi banāvyān, chhatrachāmarādi karyān te hāsya karyun
ke bhakti karī? jo hāsya karyun to indra mahāpāpī thayo, paṇ e to bane nahi; tathā bhakti
karī, to pūjanādimān paṇ bhakti ja karīe chhīe. chhadmasthanī āgaḷ tyāg karelī vastu dharavī
e hāsya chhe, kāraṇ ke tene vikṣhiptatā thaī āve chhe, paṇ kevaḷī vā pratimānī āgaḷ
anurāgavaḍe uttam vastu dharavāmān doṣh nathī, kāraṇ ke
temane vikṣhiptatā thatī nathī, ane
dharmānurāgathī jīvananun bhalun thāy chhe.
tyāre te kahe chhe ke‘‘pratimā banāvavāmān, chaityālayādi karāvavāmān ane pūjanādi
karāvavāmān hinsā thāy chhe, ane dharma to ahinsā chhe, māṭe hinsāvaḍe dharma mānavāthī mahāpāp
thāy chhe, tethī ame e kāryone niṣhedhīe chhīe.’’
teno uttaraḥtemanān ja shāstromān evun vachan chhe keḥ
सुच्चा जाणइ कल्लाणं सुच्चा जाणइ पावगं
उभयं पि जाणए सुच्चा जं सेयं तं समाचर ।।
१.श्रुत्वा जानीहि कल्याणं, श्रुत्वा जानीहि पापम्,
उभयंपि जानीहि श्रुत्वा यत्सेव्यं तत्समाचर
arthaḥkalyāṇ (puṇya) ane pāpane sāmbhaḷīne jāṇ tathā e bannene sāmbhaḷīne jāṇ ane
emānthī je sevavā yogya hoy tenun sevan kar.

Page 154 of 370
PDF/HTML Page 182 of 398
single page version

ahīn ‘‘kalyāṇ, pāp ane ubhay e traṇane shāstra sāmbhaḷīne jāṇ’’, em kahyun. have
ubhay to pāp ane kalyāṇ maḷatān thāy, evā kāryanun hovun paṇ ṭharyun. tyān ame pūchhīe
chhīe ke
kevaḷ dharmathī to ubhay ghaṭatun ja chhe, parantu kevaḷ pāpathī ubhay būrun chhe ke bhalun?
jo būrun chhe, to emān to kanīk kalyāṇano ansh maḷelo chhe, to tene kevaḷ pāpathī būrun kem
kahevāy? tathā jo bhalun chhe, to kevaḷ pāp chhoḍī evān kārya karavān yogya ṭharyān, vaḷī yuktithī
paṇ em ja sambhave chhe. koī tyāgī mandirādi karāvato nathī, paṇ sāmāyikādi niravadya
kāryomān pravarte chhe, to tene chhoḍī teṇe pratimādi karāvavā
pūjanādi karavun uchit nathī, parantu
koī potāne rahevā māṭe makān banāve, te karatān chaityālayādi karāvavāvāḷo hīn nathī, hinsā
to thaī paṇ pelāne to lobhapāpānurāganī vr̥uddhi thaī, tyāre āne lobh chhūṭyo ane dharmānurāg
thayo. vaḷī koī vyāpārādi kārya kare chhe, te jemān nukashān thoḍun ane napho ghaṇo hoy tevun
ja kārya kare chhe, tem ja pūjanādi kārya paṇ jāṇavā, eṭale ke koī vyāpārādi kārya kare
to tenāthī pūjanādi kārya karavān hīṇā nathī, kāraṇ ke
tyān to hinsādik ghaṇī thāy chhe,
lobhādik vadhe chhe, tathā e pāpanī ja pravr̥utti chhe, ane ahīn hinsādik kiñchit thāy chhe,
lobhādik ghaṭe chhe, tathā dharmānurāg vadhe chhe athavā je tyāgī na hoy, potānā dhanane pāpamān
kharachatā hoy, temaṇe to chaityālayādi karāvavān yogya chhe. tathā niravadya sāmāyikādi kāryomān
upayogane na lagāvī shake, temane pūjanādi kārya karavāno niṣhedh nathī.
ahīn tame kahesho ke‘‘niravadya sāmāyik ādi kārya ja kem na karīe, dharmamān ja
kāḷ gāḷavo tyān evān kārya shā māṭe karīe?’’
teno uttarjo sharīravaḍe pāp chhoḍavāthī ja niravadyapaṇun thatun hoy to em ja karo,
paṇ tem to thatun nathī, pariṇāmothī pāp chhūṭatān ja niravadyapaṇun thāy chhe. have avalamban vinā
sāmāyikādikamān jeno pariṇām na lāge, te pūjanādivaḍe tyān potāno upayog lagāve chhe, ane
tyān nānāprakāranān avalambanavaḍe upayog lāgī jāy chhe. jo te tyān upayog na lagāve, to
pāpakāryomān upayog bhaṭake, ane tethī būrun thāy, māṭe tyān pravr̥utti karavī yukta chhe.
tame kaho chho ke‘‘dharmanā arthe hinsā karatān to mahāpāp thāy chhe, ane bījā
ṭhekāṇe hinsā karatān thoḍun pāp thāy chhe’’ paṇ pratham to e siddhāntanun vachan nathī, ane
yuktithī paṇ maḷatun nathī. kāraṇ ke
em mānatān to indra janmakalyāṇakamān ghaṇā jaḷavaḍe
abhiṣhek kare chhe, tathā samavasaraṇamān devo puṣhpavr̥uṣhṭi, chamar ḍhāḷavā ityādi kārya kare chhe,
to te mahāpāpī thayo.
tame kahesho ke‘‘temano evo ja vyavahār chhe.’’ paṇ kriyānun phaḷ to thayā vinā
rahetun nathī. jo pāp chhe, to indrādik to samyagdraṣhṭi chhe, teo evun kārya shā māṭe kare?
tathā jo dharma chhe, to tene niṣhedh shā māṭe karo chho?

Page 155 of 370
PDF/HTML Page 183 of 398
single page version

vaḷī tamane ja pūchhīe chhīe ketīrthaṅkaranī vandanā māṭe rājāo ādi gayā,
sādhuvandanārthe dūr dūr jaīe chhīe, tathā siddhānt sāmbhaḷavā ādi kāryo arthe gamanādi karīe
chhīe, tyān mārgamān hinsā thāy chhe. vaḷī sādharmī jamāḍīe chhīe, sādhunun maraṇ thatān teno
sanskār karīe chhīe, sādhu thatān utsav karīe chhīe. ityādi pravr̥utti āje paṇ dekhāy chhe.
have tyān paṇ hinsā to thāy chhe, paṇ e kāryo to dharmanā arthe ja chhe. anya koī prayojan
nathī. jo tyān mahāpāp ūpaje chhe, to pūrve evān kārya karyān teno niṣhedh karo, tathā āje
paṇ gr̥uhastho evān kārya kare chhe, teno paṇ tyāg karo. ane jo dharma ūpaje chhe, to dharmane
arthe hinsāmān mahāpāp batāvī shā māṭe bhamāvo chho?
māṭe ā pramāṇe mānavun yukta chhe kejem thoḍun dhan ṭhagātān jo ghaṇā dhanano lābh
thato hoy, to te kārya karavun bhalun chhe, tem thoḍī hinsādik pāp thatān paṇ jo ghaṇo dharma
ūpajato hoy, to te kārya karavun yogya chhe. jo thoḍā dhananā lobhathī kāryane bagāḍe to te
mūrkha chhe, tem thoḍī hinsānā bhayathī mahādharma chhoḍe to te pāpī ja thāy chhe. vaḷī koī ghaṇun
dhan ṭhagāve tathā thoḍun dhan upajāve, vā na upajāve to te mūrkha chhe; tem hinsādivaḍe ghaṇā pāp
upajāve, ane bhakti ādi dharmamān thoḍo pravarte, vā na pravarte, to te pāpī ja thāy chhe. vaḷī
jem ṭhagāyā vinā ja dhanano lābh hovā chhatān paṇ ṭhagāy to te mūrkha chhe; tem niravadyadharmarūp
upayog hoy, to sāvadyadharmamān upayog lagāvavo yogya nathī.
e pramāṇe anek pariṇāmo vaḍe potānī avasthā joī, jethī bhalun thāy te
karavun, paṇ ekāntapakṣha kāryakārī nathī. bījun, ahinsā ja kevaḷ dharmanun aṅg nathī, paṇ
rāgādikabhāv ghaṭavā e dharmanun mukhya aṅg chhe, māṭe jethī pariṇāmomān rāgādi ghaṭe te
kārya karavun.
vaḷī gr̥uhasthone aṇuvratādinun sādhan thayā vinā ja sāmāyik, pratikramaṇ ane prauṣhadhādi
kriyāonun ācharaṇ mukhya karāve chhe. have sāmāyik to rāg-dveṣharahit sāmyabhāv thatān thāy
chhe, paṇ pāṭhamātra bhaṇavāthī vā ūṭh
bes karavāthī to thatun nathī.
kadāchit kahesho ke‘‘anya kārya karat, te karatān to bhalun chhe!’’ e sāchun, parantu
sāmāyikapāṭhamān pratignā to evī kare chhe ke‘‘manvachankāyāthī sāvadyane karīsh nahi,
karāvīsh nahi.’’ have manamān to vikalpa thayā ja kare chhe, tathā vachankāyāmān paṇ kadāchit
anyathā pravr̥utti thāy chhe, tyān pratignā bhaṅg thāy chhe. have pratignā bhaṅg karavā karatān to na
karavun bhalun chhe, kāraṇ pratignā bhaṅg karavī e mahāpāp chhe.
vaḷī ame pūchhīe chhīe kekoī pratignā karato nathī paṇ bhāṣhāpāṭh bhaṇe chhe, ane
teno artha jāṇī temān upayog rākhe chhe; tathā koī pratignā karī tene barābar pāḷato nathī,

Page 156 of 370
PDF/HTML Page 184 of 398
single page version

prākr̥itādinā pāṭh bhaṇe chhe paṇ tenā arthanun potāne gnān nathī, ane artha jāṇyā vinā tyān
upayog rahe nahīn tyāre upayog anya ṭhekāṇe bhaṭake chhe, tethī pratignābhaṅg thāy chhe; have e
bannemān visheṣh dharmātmā koṇ? jo pahelāne kahesho, to tame evo ja upadesh kem karatā nathī?
tathā bījāne kahesho, to pratignābhaṅgamān pāp na thayun, athavā pariṇāmo anusār dharmātmāpaṇun
na ṭharyun, paṇ pāṭhādik karavā anusār ṭharyun.
māṭe potāno upayog jem nirmaḷ thāy te kārya karavun, sādhī shakāy te
pratignā karavī, tathā jeno artha jāṇīe te pāṭh bhaṇavā, paṇ paddhativaḍe nām dharāvavāmān
napho nathī.
vaḷī ‘‘paḍikkamaṇ’’ nām pūrvadoṣh nirākaraṇ karavānun chhe. have ‘‘मिच्छामि दुक्कडं’’ eṭalun
kahevāmātrathī to duṣhkr̥ut mithyā thāy nahi, paṇ mithyā thavā yogya pariṇām thatān ja duṣhkr̥ut
mithyā thāy chhe. māṭe ekalā pāṭh ja kāryakārī nathī.
vaḷī paḍikkamaṇanā pāṭhamān to evo artha chhe ke bār vratādikamān je duṣhkr̥ut lāgyān
hoy te mithyā thāo, paṇ vrat dhāryā vinā ja tenun paḍikkamaṇ karavun kem sambhave? jene upavās
na hoy, te upavāsamān lāgelā doṣhanun nirākaraṇapaṇun kare to te asambhavapaṇun jāṇavun.
tethī e pāṭh bhaṇavā koī prakāre banatā nathī.
vaḷī posahamān paṇ sāmāyikavat pratignā karī pāḷatā nathī, tethī tyān paṇ pūrvokta
doṣh ja chhe. ‘‘posah’’ nām to parvanun chhe. have parvanā divase paṇ keṭalok vakhat pāpakriyā
kare chhe, ane pāchhaḷathī posahadhārī thāy chhe; have jeṭalā kāḷ bane teṭalā kāḷ sādhan karavāmān
to doṣh nathī, paṇ tyān posahanun nām rākhavun e yogya nathī. kāraṇ ke sampūrṇa parvamān niravadya
rahe to ja posah kahevāy. jo thoḍā kāḷathī paṇ ‘posah’ nām thāy, to sāmāyikane paṇ
posah kaho! nahi to shāstramān pramāṇ batāvo ke jaghanya posahano āṭalo kāḷ chhe, amane
to moṭun nām dharāvī lokone bhamāvavā, e prayojan bhāse chhe.
vaḷī ākhaḍī levāno pāṭh to koī anya bhaṇe, tathā aṅgīkār koī anya kare. have
pāṭhamān to ‘māre tyāg chhe’ evun vachan chhe, māṭe je tyāg kare te ja pāṭh bhaṇe, em joīe.
jo pāṭh na āvaḍato hoy to bhāṣhāmān ja kahe. parantu paddhati arthe ja evī rīti chhe.
bījun pratignā grahaṇ karavākarāvavānī mukhyatā chhe, paṇ tene yathāvidhi pālan karavāmān
shithilatā chhe, ane bhāv nirmaḷ thavāno kāī vivek nathī. ārttapariṇāmovaḍe vā lobhādik
vaḍe paṇ upavāsādik karī tyān dharma māne chhe, paṇ phaḷ to pariṇāmovaḍe thāy chhe.
ityādik anek kalpit vāto teo kahe chhe, je jainadharmamān sambhave nahi.

Page 157 of 370
PDF/HTML Page 185 of 398
single page version

e pramāṇe jainamān shvetāmbaramat chhe, te paṇ devādik, tattvādik ane mokṣhamārgādikanun
anyathā nirūpaṇ kare chhe, māṭe te paṇ mithyādarshanādikanā poṣhak chhe, tethī tyājya chhe.
jainadharmanun satyasvarūp āgaḷ kahīshun, je vaḍe mokṣhamārgamān pravartavun yogya chhe. temān
pravartavāthī tamārun kalyāṇ thashe.
e pramāṇe shrī mokṣhamārgaprakāshak shāstraviṣhe anyamat nirūpak
pāñchamo adhikār samāpta

Page 158 of 370
PDF/HTML Page 186 of 398
single page version

adhikār chhaṭhṭho
kudev-kuguru-kudhārmanirākaraṇ
mithyādevādik bhaje, thāye mithyābhāv;
tajī tene sāchā bhajo, e hit hetu upāy.
arthaḥanādikāḷathī jīvone mithyādarshanādikabhāv chhe, ane tenī puṣhṭatānun kāraṇ
kudev, kuguru ane kudharmasevan chhe, teno tyāg thatān ja mokṣhamārgamān pravr̥utti thāy chhe, tethī ahīn
tenun nirūpaṇ karīe chhīeḥ
kudevanun nirupaṇ ane tenī sevāno niṣhedhā
je hitakartā nathī, tene bhramathī hitakartā jāṇī sevan kare, te kudev chhe.
tenun sevan traṇ prakāranā prayojanasahit karavāmān āve chhe. koī ṭhekāṇe mokṣhanun prayojan
chhe, koī ṭhekāṇe paralokanun prayojan chhe, tathā koī ṭhekāṇe ā lokanun prayojan chhe. have emānthī
koī paṇ prayojan to siddha thatun nathī, paṇ kanīk visheṣh hāni thāy chhe, tethī tenun sevan
mithyābhāv chhe. te ahīn darshāvīe chhīeḥ
anyamatamān jenā sevanathī mukti thavī kahī chhe, tene koī jīv mokṣhane arthe sevan
kare chhe, paṇ tethī mokṣha thato nathī. tenun varṇan pūrve anyamat adhikāramān ja kahyun chhe.
anyamatamān kahelā devane koī ‘paralokamān sukh thāy
duḥkh na thāy’ evā prayojan arthe seve
chhe. have tenī siddhi to puṇya upajāvatān, ane pāp na upajāvatān thāy chhe; paṇ pote to
pāp upajāve, tathā kahe ke
‘‘īshvar mārun bhalun karashe,’’ paṇ e to anyāy ṭharyo. kāraṇ ke
īshvar koīne pāpanun phaḷ āpe, koīne na āpe, evun to chhe nahi. jevo potāno pariṇām
karashe, tevun ja phaḷ pāmashe. māṭe koīnun bhalun
būrun karavāvāḷo īshvar koī chhe nahi.
vaḷī e devonun sevan karatān, e devonun to nām de, ane anya jīvonī hinsā kare,
tathā bhojannr̥ityādi vaḍe potānā indriyaviṣhayone poṣhe, paṇ pāppariṇāmonun phaḷ to lāgyā
vinā rahetun nathī. hinsā ane viṣhaykaṣhāyone sarva lok pāp kahe chhe, tathā pāpanun phaḷ paṇ
khoṭun ja chhe, em sarva māne chhe. vaḷī e kudevonā sevanamān hinsā ane viṣhayādikano ja
adhikār chhe, tethī e kudevonā sevanathī paralokamān bhalun thatun nathī.

Page 159 of 370
PDF/HTML Page 187 of 398
single page version

vyantarādinun svarup ane temane pūjavāno niṣhedhā
vaḷī ghaṇā jīvo shatrunāshādik, rogādināsh, dhanādiprāpti tathā putrādinī prāpti
ityādik ā paryāy sambandhī duḥkh maṭāḍavā, vā sukh pāmavānā anek prayojanapūrvak e
kudevādinun sevan kare chhe. hanumānādik, bhairav, devīo, gaṇagaur, sāñjhī, choth, shītalā, dahāḍī,
bhūt, pitr̥u, vyantarādik, sūrya, chandra, shanīshcharādi jyotiṣhīone, pīr
pegambarādikone, gāy
ghoḍādi tiryañchone, agnijaḷādine tathā shastrādikane pūje chhe. ghaṇun shun kahīe! roḍān ityādikane
paṇ pūje chhe.
evā kudevonun sevan mithyādraṣhṭithī ja thāy chhe. kāraṇ ke pratham to te jenun sevan
kare chhe temānthī keṭalāk to kalpanāmātra ja dev chhe, eṭale temanun sevan kevī rīte kāryakārī
thāy? vaḷī koī vyantarādik chhe, paṇ te koīnun bhalun
būrun karavā samartha nathī, jo teo samartha
hoy, to teo ja kartā ṭhare, paṇ temanun karyun thatun kāī dekhātun nathī; teo prasanna thaī dhanādik
āpī shakatā nathī. tathā dveṣhī thaī būrun karī shakatā nathī.
ahīn koī kahe keteo duḥkh detā to joīe chhīe, tathā temane mānatān duḥkh
āpatā aṭakī paṇ jāy chhe.
uttaraḥāne pāpano uday hoy, tyāre temane evī ja kutūhalabuddhi thāy, je vaḍe
teo cheṣhṭā kare chhe; ane cheṣhṭā karatān ā duḥkhī thāy chhe. vaḷī kutūhalathī te kāī kahe, ane
ā tenun kahyun na kare, tyāre te cheṣhṭā karatān potānī meḷe ja aṭakī jāy chhe, āne shithil
jāṇīne ja te kutūhal karyā kare chhe. tathā jo āne puṇyano uday hoy, to teo kāī paṇ
karī shakatā nathī.
e ahīn darshāvīe chhīekoī jīv temane pūje nahi, athavā tenī nindā kare, to
te paṇ ānāthī dveṣh kare, parantu āne duḥkh daī shake nahi. athavā em paṇ kahetā jovāmān
āve chhe ke
‘amane phalāṇo mānato nathī, paṇ te amārā vash nathī, māṭe vyantarādik kāī
paṇ karavā samartha nathī, paṇ ānā puṇyapāpathī ja sukhduḥkh thāy chhe. eṭale temane
mānavāpūjavāthī to ūlaṭo rog thāy chhe, paṇ kāī kāryasiddhi thatī nathī.
ahīn em jāṇavun keje kalpit dev chhe, temano paṇ koī ṭhekāṇe atishaychamatkār
thato jovāmān āve chhe, paṇ te vyantarādivaḍe karelo hoy chhe. koī pūrvaparyāyamān āno sevak
hato, ane te pāchhaḷathī marīne vyantarādi thayo, tyān ja koī nimittathī tene evī buddhi thaī,
tyāre te lokamān tene sevavānī pravr̥utti karāvavā arthe, koī chamatkār dekhāḍe chhe. bhoḷā lok
kiñchit chamatkār dekhī te kāryamān lāgī jāy chhe. jem
jinapratimādikano paṇ atishay thato
sāmbhaḷīe, joīe chhīe, te jinakr̥ut nathī, paṇ jainī vyantarādikr̥ut thāy chhe, tem kudevono

Page 160 of 370
PDF/HTML Page 188 of 398
single page version

koī chamatkār thāy chhe te temanā anuchar vyantarādiko dvārā karyo hoy chhe.
vaḷī anyamatamān‘‘bhaktone parameshvare sahāy karī, vā pratyakṣha darshan āpyān,’’
ityādik kahe chhe. tyān koī to kalpit vāto kahe chhe, tathā koī temanā anucharvyantarādik
dvārā karelān kāryone parameshvare karyān kahe chhe. have jo parameshvare karyān hoy to parameshvar to
trikālagnānī chhe, sarva prakāre samartha chhe, to bhaktone duḥkh ja shāmāṭe thavā de? parantu āje
paṇ joīe chhīe ke
mlechchha āvīne bhaktone upadrav kare chhe, dharma vidhvans kare chhe, dharmakāryamān
upadrav kare chhe, tathā mūrtine vighna kare chhe. have parameshvarane jo e kāryonun gnān na hoy,
to tenāmān sarvagnapaṇun rahe nahi, tathā jāṇyā pachhī jo te sahāy na kare to tenī bhaktavatsalatā
gaī, vā te sāmarthyahīn thayo. vaḷī jo te sākṣhībhūt rahe chhe, to āgaḷ bhaktone sahāy
karī kaho chho, te jūṭh chhe; kāraṇ
tenī to ekasamān vr̥utti chhe.
vaḷī jo kahesho ke‘‘evī bhakti nathī.’’ paṇ mlechchhothī to ā bhalā chhe! vā
mūrti ādi to temanī ja sthāpit hatī, tene to vighna na thavā devun hatun? vaḷī mlechchha
pāpīono uday thāy chhe, te parameshvarano karyo thāy chhe ke nahi! jo parameshvarano karyo thāy
chhe, to teo nindakone sukhī kare chhe tathā bhaktone duḥkh devāvāḷāone pedā kare chhe, to tyān
bhaktavatsalapaṇun kevī rīte rahyun? tathā jo parameshvarano karyo nathī thato, to e parameshvar
sāmarthyahīn thayo; māṭe e parameshvarakr̥ut kārya nathī, paṇ koī anuchar
vyantarādik ja e
chamatkāro batāve chhe; evo ja nishchay karavo.
prashnaḥ‘‘koī vyantar potānun prabhutva kahe chhe, apratyakṣhane batāve chhe, koī
kusthānanivāsādi batāvī potānī hīnatā kahe chhe, pūchhavā chhatān batāvatā nathī, bhramarūp
vachan kahe chhe, anyane anyathā pariṇamāve chhe, tathā anyane duḥkh āpe chhe, ityādi
vichitratā kevī rīte chhe?’’
uttaraḥvyantaromān prabhutvanī adhikatāhīnatā to chhe, parantu kusthānamān nivāsādik
batāvī hīnatā dekhāḍe chhe, te to kutūhalathī vachan kahe chhe. vyantar bāḷakanī māphak kutūhal
karyā kare chhe, jem bāḷak kutūhalathī potāne hīn darshāve, chiḍāve, gāḷ sāmbhaḷe, rāḍ pāḍe,
tathā pāchhaḷathī hasavā lāgī jāy, tem vyantar paṇ cheṣhṭā kare chhe. jo teo kusthānavāsī
hoy, to uttamasthānamān āve chhe te konā lāvyā āve chhe? jo potānī meḷe ja āve chhe,
to potānī shakti hovā chhatān teo kusthānamān shāmāṭe rahe chhe? māṭe temanun ṭhekāṇun to teo
jyān ūpaje chhe tyān ā pr̥ithvīnā nīche vā upar chhe ane te manogna chhe, paṇ kutūhal arthe
teo ichchhānusār kahe chhe. vaḷī jo temane pīḍā thatī hoy, to rotā rotā kevī rīte hasavā
lāgī jāy?
22

Page 161 of 370
PDF/HTML Page 189 of 398
single page version

hā! eṭalun chhe kemantrādikanī achintyashakti chhe. tyān koī sāchā mantrane nimitta
naimittik sambandh thāy, to tenāthī kiñchit gamanādi thaī shake nahi, vā kiñchit duḥkh ūpaje
chhe, vā koī prabaḷ tene manāī kare to te aṭakī jāy. vā potānī meḷe paṇ aṭakī jāy.
ityādi mantranī shakti chhe. parantu saḷagāvavun ādi thatun nathī; mantravāḷo ja saḷagāvyun kahe chhe.
te pharī pragaṭ thaī jāy chhe kāraṇ ke
vaikriyik sharīrane saḷagāvavun ādi sambhavatun nathī.
vaḷī vyantarone avadhignān koīne alpakṣhetra-kāḷ jāṇavānun chhe, tathā koīne ghaṇun chhe,
tyān tene jo īchchhā hoy, ane ghaṇun gnān hoy, to koī apratyakṣhane pūchhatān teno uttar āpe,
vā potāne alpagnān hoy, to koī anya mahatgnānīne pūchhī āvī javāb āpe. vaḷī jo
potāne alpagnān hoy, ane īchchhā na hoy, to pūchhavā chhatān paṇ teno uttar na āpe, em
samajavun. vaḷī alpagnānavāḷā vyantarādikane ūpajyā pachhī keṭalok kāḷ ja pūrvajanmanun gnān
hoī shake chhe, pachhī tenun smaraṇamātra ja rahe chhe. tethī tyān koī ichchhāvaḍe pote kāī cheṣhṭā
kare to kare, pūrvajanmanī vāt kahe, paṇ koī anya vāt pūchhe, to tene avadhignān thoḍun hovāthī
jāṇyā vinā kevī rīte kahe? vaḷī teno uttar pote āpī shake nahi, vā ichchhā na hoy,
athavā mān
kutūhalādithī uttar na āpe vā jūṭh paṇ bole; em samajavun.
devomān evī shakti chhe keteo potānā vā anyanā sharīrane vā pudgalaskandhone
potānī ichchhānusār pariṇamāve chhe, tethī nānāprakāranā ākārādirūp pote thāy. nānā prakāranān
charitra batāve, vā anya jīvanā sharīrane rogādiyukta kare.
ahīn eṭalun samajavun kepotānā sharīrano, anya pudgalaskandhone, potānī jeṭalī
shakti hoy teṭalā pramāṇamān ja teo pariṇamāvī shake chhe, kāraṇ ketemanāmān sarva kārya
karavānī shakti nathī. vaḷī anya jīvonā sharīrādikane tenā puṇyapāpānusār pariṇamāvī shake
chhe. jo tene puṇyano uday hoy, to pote rogādirūp pariṇamāvī shake nahi, tathā pāpano uday
hoy to tenun iṣhṭakārya paṇ karī shake nahi.
e pramāṇe vyantarādikanī shakti jāṇavī.
prashnaḥeṭalī jenī shakti hoy, tene mānavāpūjavāmān sho doṣh?
uttaraḥpotāne pāpano uday jo hoy to teo sukh āpī shake nahi, tathā puṇyano
uday hoy to duḥkh āpī shake nahi. vaḷī temane pūjavāthī kāī puṇyabandh thato nathī, paṇ
rāgādivr̥uddhi thaī ūlaṭo pāpabandh ja thāy chhe, tethī temane mānavā
pūjavā kāryakārī nathī, paṇ
būrun karavāvāḷā chhe. vyantarādik manāvepūjāve chhe, te to kutūhalādik ja kare chhe, paṇ kāī visheṣh
prayojan rākhatān nathī. je temane mānepūje tenāthī kutūhal karyā kare, tathā je na mānepūje tene
kāī kahe nahi. jo temane prayojan ja hoy. to na mānavāpūjavāvāḷāne teo ghaṇā duḥkhī kare,

Page 162 of 370
PDF/HTML Page 190 of 398
single page version

paṇ jene na mānavāpūjavāno nishchay chhe, tene teo kāī paṇ kahetā dekhātā nathī. vaḷī prayojan
to kṣhudhādikanī pīḍā hoy to hoy, paṇ te to temane vyakta thatī nathī, jo thatī hoy to temanā
arthe naivedyādik āpīe chhīe, tene teo kem grahaṇ karatā nathī? athavā bījāone jamāḍavā
ādi karavānun shā māṭe kahe chhe? tethī temanī kriyā kutūhalamātra chhe. ane potāne temane kutūhalanun
sthān thatān duḥkh ja thāy, hīnatā thāy, māṭe temane mānavā
pūjavā yogya nathī.
prashnaḥe vyantaro em kahe chhe ke‘‘gayā ādimān piṇḍadān karo, to amārī
gati thāy, ame pharīthī āvīe nahi.’’ e shun chhe?
uttaraḥjīvone pūrvabhavanā sanskār to rahe ja chhe, ane vyantarone pūrvabhavanā
smaraṇādithī visheṣh sanskār chhe, tethī pūrvabhavamān tene evī ja vāsanā hatī ke ‘‘gayādikamān
piṇḍadānādi karatān gati thāy chhe,’’ tethī teo evān kārya karavānun kahe chhe. musalamān vagere
marīne vyantar thāy chhe, teo e pramāṇe kahetā nathī. teo potānā sanskārarūp ja vākya kahe
chhe. jo sarva vyantaronī gati e ja pramāṇe thatī hoy, to badhā samān prārthanā kare, paṇ
em to nathī, em samajavun.
e pramāṇe vyantarādinun svarūp samajavun.
vaḷī sūrya, chandra, grahādik jyotiṣhīne pūje chhe, te paṇ bhram chhe. sūryādikane paṇ
parameshvarano ansh mānī pūje chhe, paṇ temanāmān to ek prakāranī ja adhikatā bhāse chhe, have
prakāshamān to anya ratnādik paṇ chhe, tenāmān anya koī evun lakṣhaṇ nathī, ke jethī tene
parameshvarano ansh mānīe. chandramādikane paṇ dhanādinī prāpti arthe pūje chhe. paṇ tene pūjavāthī
ja jo dhan thatun hoy, to sarva daridrī e kārya kare chhe, tethī e paṇ mithyābhāv chhe. vaḷī
jyotiṣhanā vichārathī khoṭā grahādik āvatān tenun pūjanādik kare chhe, tenā arthe dānādik āpe
chhe, paṇ te to jem haraṇādik potānī meḷe gamanādik kare chhe, have te puruṣhane jamaṇī
ḍābī bājue āvatān āgāmī sukhduḥkhanā gnānanun kāraṇ thāy chhe, paṇ kāī sukhduḥkh
āpavā te samartha nathī; tem grahādik svayam gamanādik kare chhe, ane te pramāṇe yathāsambhav
yog prāpta thatān, āgāmī sukh
duḥkh thavānā gnānanun kāraṇ thāy chhe, paṇ kāī sukhduḥkh
āpavā te samartha nathī. koī temanun pūjanādik kare chhe, tene paṇ iṣhṭa thatun nathī, tathā koī
nathī karatā, chhatān tene iṣhṭa thāy chhe, māṭe temanun pūjanādi karavun te mithyābhāv chhe.
ahīn koī kahe chhe ke‘‘āpavun, pūjanādi karavun e to puṇya chhe, tethī te bhalun
ja chhe.’’
teno uttardharmanā arthe āpavun, pūjanādi karavun e puṇya chhe. paṇ ahīn to duḥkhanā
bhayathī ane sukhanā lobhathī āpe chhe, pūje chhe, tethī te pāp ja chhe.

Page 163 of 370
PDF/HTML Page 191 of 398
single page version

ityādi anek prakārathī jyotiṣhīdevone pūje chhe, te mithyā chhe.
vaḷī devīdahāḍī ādi chhe, temān koī to vyantarī vā jyotiṣhiṇī chhe, tenun anyathā
svarūp mānī koī pūjanādik kare chhe, tathā koī kalpit chhe, tenun paṇ kalpanā vaḍe ja pūjanādik
kare chhe.
e pramāṇe vyantarādikanā pūjanano niṣhedh karyo.
kṣhetrapāl, padmāvatī ādine pūjavāno niṣhedhā
prashnaḥkṣhetrapāl, dahāḍī ane padmāvatī ādi devī, tathā yakṣhayakṣhiṇī
ādi ke je jainamatane anusare chhe, temanun pūjanādi karavāmān to doṣh nathī?
uttaraḥjainamatamān to sanyam dhāravāthī pūjyapaṇun hoy chhe. have devone sanyam hoto
ja nathī, vaḷī temane samyaktvī mānī pūjīe chhīe; to bhavanatrik devomān samyaktvanī paṇ
mukhyatā nathī. tathā jo samyaktvavaḍe ja pūjīe, to sarvārthasiddhi ane laukāntik devone ja kem
na pūjīe? tame kahesho te ‘‘āmane jinabhakti visheṣh chhe,’’ paṇ bhaktinī visheṣhatā to saudharma
indrane paṇ chhe tathā te samyagdraṣhṭi paṇ chhe, to tene chhoḍī āmane shāmāṭe pūjo chho? tame
kahesho ke ‘‘jem rājāne pratihārādik chhe, tem tīrthaṅkarane ā kṣhetrapālādik chhe,’’ paṇ
samavasaraṇādimān to temano adhikār ja nathī. māṭe e jūṭhī mānyatā chhe. vaḷī jem
pratihārādik dvārā rājāne maḷī shakāy chhe, tem e tīrthaṅkarano meḷāp karāvatā nathī, tyān to
jene bhakti hoy, te tīrthaṅkaranān darshanādik kare chhe. ane e paṇ kāī koīne ādhīn nathī.
juo to kharā ā agnānatā! āyudhādisahit, ane raudra chhe svarūp jenun, tenī gāī
gāīne bhakti kare chhe. have jainamatamān paṇ jo raudra rūp pūjya thayun to e paṇ anyamatanā
samān ja thayo. tīvra mithyātvabhāvathī jainamatamān paṇ evī viparīt pravr̥uttirūp mānyatā
hoy chhe.
e pramāṇe kṣhetrapāḷādikane paṇ pūjavā yogya nathī.
vaḷī gāysarpādik tiryañch, ke je potānāthī pratyakṣha hīn bhāse chhe, temano
tiraskārādik paṇ karī shakīe chhīe, tathā temanī nindyadashā pratyakṣha joīe chhīe. vr̥ukṣha, agni,
jalādik sthāvar chhe, te to tiryañchothī paṇ atyant hīn avasthāne prāpta joīe chhīe. tathā
shastra, khaḍiyo vagere to achetan chhe, sarvashaktithī hīn pratyakṣha joīe chhīe. temān pūjyapaṇāno
upachār paṇ sambhavato nathī, tethī temane pūjavā e mahāmithyābhāv chhe. temane pūjavāthī pratyakṣha
vā anumānathī paṇ koī phaḷaprāpti bhāsatī nathī. tethī temane pūjavā e yogya nathī.

Page 164 of 370
PDF/HTML Page 192 of 398
single page version

e pramāṇe sarva kudevone pūjavāmānavāno niṣhedh chhe.
juo to kharā mithyātvanī mahimā! lokamān to potānāthī nīchāne namatān potāne nindya
māne chhe, paṇ ahīn mohit banī roḍāmparyantane pūjatān paṇ nindyatā mānato nathī. lokamān paṇ
jenāthī potānun kāī paṇ prayojan siddha thatun jāṇe, tenī ja sevā kare chhe, paṇ mohit banī
‘‘kudevothī mārun prayojan kem siddha thashe’’ teno vichār karyā vinā ja kudevonun sevan kare chhe.
vaḷī ā kudevonun sevan karatān hajāro vighna thāy, tene to gaṇe nahi, ane koī puṇyanā
udayathī iṣhṭakārya thaī jāy tene kahe ke
‘‘ānā sevanathī ā kārya thayun.’’ kudevādikanā sevan
karyā vinā je iṣhṭakāryo thāy, tene to gaṇe nahi, paṇ koī aniṣhṭa thāy, tene kahe ke‘‘ānun
sevan karyun nahi, tethī aniṣhṭa thayun.’ eṭalun paṇ vichārato nathī kejo iṣhṭaaniṣhṭa karavun
temanā ja ādhīn hoy, to je temane pūje, tene iṣhṭa ja thavun joīe, tathā koī na pūje,
tene aniṣhṭa ja thavun joīe, paṇ tevun to dekhātun nathī. kāraṇ ke
shītalāne ghaṇī mānavā chhatān
paṇ koīne tyān putrādi maratā joīe chhīe, tathā koīne na mānavā chhatān paṇ jīvatā joīe
chhīe. māṭe shītalāne mānavī kāī paṇ kāryakārī nathī.
e ja pramāṇe sarva kudevone mānavā kāī paṇ kāryakārī nathī.
prashnaḥ‘kāryakārī bhale na ho! paṇ tene mānavāthī kāī bagāḍ to thato nathī?’
uttaraḥjo bagāḍ na thato hoy, to ame shāmāṭe niṣhedh karīe? parantu temane
mānavāthī ek to mithyātvādik draḍh thavāthī mokṣhamārga durlabh thaī jāy chhe, ane e moṭo
bagāḍ chhe. bījun enāthī pāpabandh thāy chhe, ane tethī bhāvimān duḥkh pāmīe chhīe e ja
bagāḍ chhe.
prashnaḥmithyātvādibhāv to atattvashraddhānādik thatān thāy, tathā pāpabandh
kharāb kāryo karatān thāy chhe, paṇ āmane mānavāthī mithyātvādibhāv ane pāpabandh kevī
rīte thāy?
uttaraḥpratham to paradravyone iṣhṭaaniṣhṭa mānavān, e ja mithyātva chhe. kāraṇ ke
koī dravya koīnun mitrashatru chhe ja nahi. vaḷī je iṣhṭaaniṣhṭa padārtha maḷe chhe, tenun kāraṇ
puṇyapāp chhe, māṭe jem puṇyabandh thāy, pāpabandh na thāy tem karo. jo karmanā udayano paṇ
nishchay na hoy, ane kevaḷ iṣhṭaaniṣhṭa bāhyakāraṇonā sanyogviyogano upāy kare, topaṇ
kudevane mānavāthī iṣhṭaaniṣhṭabuddhi kāī dūr thatī nathī, parantu kevaḷ vr̥uddhine prāpta thāy chhe.
vaḷī tethī puṇyabandh paṇ thato nathī, pāpabandh ja thāy chhe. e kudevo koīne dhanādik āpatā
ke khūñchavī letā jovāmān āvatā nathī, tethī e bāhyakāraṇ paṇ nathī, to enī mānyatā shāmāṭe
karavāmān āve chhe? jyāre atyant bhramabuddhi thāy, jīvāditattvonā shraddhān
gnānano ansh paṇ

Page 165 of 370
PDF/HTML Page 193 of 398
single page version

na hoy, tathā rāgdveṣhanī atyant tīvratā hoy tyāre ja je kāraṇ nathī, tene paṇ iṣhṭa
aniṣhṭanun kāraṇ māne chhe tyāre kudevonī mānyatā thāy chhe.
e pramāṇe tīvra mithyātvādibhāv thatān, mokṣhamārga ati durlabh thaī jāy chhe.
kugurunā shraddhānādikano niṣhedhā
have āgaḷ kugurunā shraddhānādikano niṣhedh karīe chhīeḥ
je jīv viṣhaykaṣhāyādik adharmarūp to pariṇame chhe, ane mānādikathī potāne dharmātmā
manāve chhe, dharmātmāyogya namaskārādi kriyā karāve chhe, kiñchit dharmanun koī aṅg dhārī mahān
dharmātmā kahevaḍāve chhe, tathā mahān dharmātmā yogya kriyā karāve chhe, e pramāṇe dharmanā āshrayavaḍe
potāne mahān manāve chhe, te badhā kuguru jāṇavā. kāraṇ ke
dharmapaddhatimān to viṣhaykaṣhāyādi
chhūṭatān jevo dharma dhāre, tevun ja potānun pad mānavun yogya chhe.
kuḷaapekṣhā gurupaṇāno niṣhedhā
tyān koī to kuḷavaḍe potāne guru māne chhe. temān keṭalāk brāhmaṇādik to kahe chhe ke
‘‘amārun kuḷ ja uchcha chhe, tethī ame sarvanā guru chhīe.’’ paṇ kuḷanī uchchatā to dharmasādhanathī
chhe. jo koī uchchakuḷamān ūpajīne hīn ācharaṇ kare, to teene uchcha kevī rīte mānīe? jo
kuḷamān ūpajavāthī ja uchchapaṇun rahe, to mānsabhakṣhaṇādi karavā chhatān paṇ tene uchcha ja māno,
paṇ em bane nahi. bhāratagranthamān paṇ anek prakāranā brāhmaṇo kahe chhe, tyān ‘‘je brāhmaṇ
thaī chāṇḍālakārya kare, tene chāṇḍālabrāhmaṇ kahevā,’’ em kahyun chhe. jo kuḷathī ja uchchapaṇun rahe,
to evī hīnasañgnā shā māṭe āpī?
vaḷī vaiṣhṇavashāstromān evun paṇ kahyun chhe ke‘‘vedavyāsādik māchhalī ādithī ūpajyān.’’
to tyān kuḷano anukram kevī rīte kahyo? tathā mūḷ utpatti to brahmāthī kahe chhe, tethī sarvanun
ek ja kuḷ chhe, bhinna kuḷ kyān rahyun? vaḷī uchchakuḷanī strīne nīchakuḷanā puruṣhathī tathā
nīchakuḷanī strīne uchchakuḷanā puruṣhathī saṅgam thatān santati thatī jovāmān āve chhe, tyān uchcha
nīch kuḷanun pramāṇ kyān rahyun?
prashnaḥjo em chhe, to uchchanīch kuḷano vibhāg shā māṭe māno chho?
uttaraḥlaukik kāryamān to asatyapravr̥utti paṇ sambhave, parantu dharmakāryamān to asatyatā
sambhave nahi. māṭe dharmapaddhatimān to kuḷ apekṣhā mahantapaṇun sambhavatun nathī, paṇ dharmasādhanathī ja
mahantapaṇun hoy chhe. brāhmaṇādi kuḷomān je mahantatā chhe, te dharmapravr̥uttithī chhe; dharmapravr̥utti chhoḍī
hinsādik pāpapravr̥uttimān pravartatān mahantapaṇun kevī rīte rahe?
vaḷī koī kahe chhe ke‘‘amārā pūrvavaḍīlo mahān bhakta thaī gayā chhe, siddha thayā

Page 166 of 370
PDF/HTML Page 194 of 398
single page version

chhe, vā dharmātmā thayā chhe ane ame tenī santati chhīe. māṭe ame guru chhīe.’’ paṇ e
vaḍīlonā vaḍīlo to evā hatā nahi, have temanī santatimān āmane uttamakārya karatān jo uttam
māno chho, to e uttam puruṣhonī santatimān je uttam kārya na kare, tene shāmāṭe uttam māno
chho? shāstromān vā lokamān paṇ prasiddha chhe ke
pitā shubhakāryavaḍe uchchapad pāme chhe, tathā putra
ashubhakāryavaḍe nīchapad pāme chhe. vā pitā ashubhakāryavaḍe nīchapad pāme chhe, tyāre putra
shubhakāryavaḍe uchchapad pāme chhe. māṭe pūrva vaḍīlonī apekṣhāe mahantatā mānavī yogya nathī.
e pramāṇe kuḷavaḍe gurupaṇun mānavun, e mithyābhāv samajavo.
vaḷī koīpaṭṭavaḍe gurupaṇun māne chhe. pūrve koī mahānapuruṣh thayo hoy, tenī pāṭe je
shiṣhyapratishiṣhya chālyā āvatā hoy, temān e mahantapuruṣh jevā guṇ na hoy, topaṇ temān
gurupaṇun mānavāmān āve chhe jo em ja hoy, to e pāṭamān koī gādīpati parastrīgamanādik
mahāpāpakārya karashe, te paṇ dharmātmā thashe tathā sugatine prāpta thashe, paṇ em to sambhave nahi.
tathā jo te mahāpāpī chhe, to tene gādīno adhikār ja kyān rahyo? māṭe je gurupadayogya
kārya kare, te ja guru chhe.
vaḷī koīpahelān to strī ādinā tyāgī hatā, paṇ pāchhaḷathī bhraṣhṭa thaī vivāhādi
kārya karī gr̥uhastha thayā, temanī santati paṇ potāne guru māne chhe. paṇ bhraṣhṭa thayā pachhī gurupaṇun
kyān rahyun? gr̥uhasthavat e paṇ thayā. hā! eṭalun visheṣh thayun ke
ā bhraṣhṭa thaī gr̥uhastha thayā,
to temane mūḷagr̥uhasthadharmī kevī rīte guru māne?
vaḷī koīanya to badhān pāpakārya kare, paṇ mātra ek strī paraṇe nahi, ane e
ja aṅg vaḍe potānāmān gurupaṇun māne chhe. have ek abrahmacharya ja pāp nathī, parantu hinsā
parigrahādik paṇ pāp chhe. e karavā chhatān paṇ temane dharmātmāguru kevī rīte manāy? bījun
e kāī dharmabuddhithī vivāhādikano tyāgī thayo nathī, paṇ koī ājīvikā vā lajjādi
prayojan arthe vivāh karato nathī. jo dharmabuddhi hot, to hinsādik shāmāṭe vadhārat? vaḷī
jenāmān dharmabuddhi nathī, tenī shīlanī draḍhatā paṇ rahe nahi, ane vivāh kare nahi tyāre te
parastrīgamanādi mahāpāp upajāve, tethī evī kriyā hovā chhatān tenāmān gurupaṇun mānavun e
mahā bhramabuddhi chhe.
vaḷī koīkoī prakāranā veṣh dhāravāthī gurupaṇun māne chhe. paṇ mātra veṣh dhāravāmān
sho dharma thayo, ke jethī dharmātmā tene guru māne? temān koī ṭopī pahere chhe, koī gūdarī
(godaḍī) rākhe chhe, koī choḷo pahere chhe. koī chādar oḍhe chhe, koī lālavastra rākhe chhe, koī
shvetavastra rākhe chhe, koī bhagavān rākhe chhe, koī ṭāṭ pahere chhe, koī mr̥ugachhālā pahere chhe, tathā
koī rākh lagāve chhe, ityādi anek svāṅg banāve chhe. paṇ jo shīt
uṣhṇādik sahan thatān

Page 167 of 370
PDF/HTML Page 195 of 398
single page version

nathī, tathā lajjā chhūṭī nathī, to pāghaḍī ane aṅgarakhādi pravr̥uttirūp vastrādikano shāmāṭe tyāg
karyo? tathā ene chhoḍī āvā svāṅg banāvavāmān kayun dharmanun aṅg thayun? paṇ mātra gr̥uhasthone
ṭhagavā māṭe ja evā veṣho chhe, em jāṇavun. kāraṇ ke
jo teo gr̥uhastha jevo potāno svāṅg
rākhe, to gr̥uhastha kevī rīte ṭhagāy? paṇ temane āvā veṣh dvārā ā gr̥uhastho pāsethī
ājīvikā, dhanādik tathā mānādik prayojan sādhavun chhe. tethī teo evā svāṅg banāve chhe,
ane bhoḷun jagat e svāṅgane joī ṭhagāy chhe, dharma thayo māne chhe. paṇ e bhram chhe,
‘upadeshasiddhāntaratna’mān kahyun chhe ke
जह कुवि वेस्सारत्तो मुसिज्जमाणो विमण्णए हरिसं,
तह मिच्छवेसमुसिया गयं पि ण मुणंति धम्म-णिहिं
।।।।
(upadeshasiddhāntaratnamāḷā)
arthaḥjem koī veshyāsakta puruṣh dhanādi ṭhagāvato hovā chhatān paṇ harṣha māne chhe,
tem mithyāveṣhavaḍe ṭhagātā jīvo, nāsh pāmatā dharmadhanane jāṇatā nathī. bhāvārthae
mithyāveṣhavāḷā jīvonī sushruṣhādithī potānun dharmadhan nāsh thāy chhe, teno to temane khed nathī,
paṇ ūlaṭā mithyābuddhithī harṣha kare chhe.
tyān koī tomithyāshāstromān nirūpaṇ karelā veṣhane dhāraṇ kare chhe; e shāstronā
rachavāvāḷā pāpāshayīoe sugamakriyāthī, uchchapadaprāptinā prarūpaṇathī ‘‘amārī mānyatā thashe, vā
anya ghaṇā jīvo ā mārgamān joḍāshe,’’ evā abhiprāyathī mithyā upadesh āpyo. ane tenī
paramparāvaḍe vichārarahit jīvo, eṭalo paṇ vichār karatā nathī ke
sugamakriyāthī uchchapadaprāpti
batāve chhe, tyān kanīk dago chhe! paṇ mātra bhramapūrvak temanā kahelā mārgamān teo pravarte chhe.
vaḷī koīshāstromān nirūpaṇ karelā kaṭhaṇ mārga to potānāthī sadhāy nahi, ane potānun
uchchanām dharāyā vinā lok māne paṇ nahi, e abhiprāyathī yati, muni, āchārya, upādhyāy,
sādhu, bhaṭṭārak, sannyāsī, yogī, tapasvī ane nagna ityādi nām to uchcha dharāve chhe, paṇ
tevā ācharaṇone sādhī shakatā nathī, tethī ichchhānusār nānā prakāranā veṣh banāve chhe, tathā
keṭalāk to potānī ichchhānusār ja navīn nām dhāraṇ kare chhe ane ichchhānusār veṣh banāve
chhe. ane evā anek veṣh dhāravāthī potānāmān gurupaṇun māne chhe, paṇ e mithyā chhe.
prashnaḥveṣh to ghaṇā prakāranā dekhāy chhe, to temān sāchā{jūṭhā veṣhanī
pichhāṇ kevī rīte thāy?
uttaraḥje veṣhamān viṣhaykaṣhāyano kāī paṇ lagāv nathī, te veṣh sācho chhe. e
sācho veṣh traṇ prakārano chhe, bākīnā sarvaveṣh mithyā chhe.

Page 168 of 370
PDF/HTML Page 196 of 398
single page version

e ja vāt ṣhaṭpāhuḍamān shrīkundakundāchārye kahī chheḥ
एगं जिणस्स रूवं र्बायं उक्किट्ठसावयाणं तु,
अवरट्ठियाण तइयं चउत्थ पुण लिंग दंसणं णत्थि
।।१८।। (दर्शनपाहुड)
arthaḥek to jinasvarūpnirgranth digambar muniliṅg, bījun utkr̥uṣhṭashrāvakarūp
dashamīagiyāramī pratimādhārak shrāvakaliṅg, ane trījun āryikāonun rūp e strīonun liṅg,
e pramāṇe e traṇ liṅg to shraddhānapūrvak chhe, chothun liṅg samyakdarshanasvarūp koī nathī.
bhāvārtha
e traṇ liṅg vinā anya liṅgane je māne chhe te shraddhānī nathī, paṇ mithyādraṣhṭi
chhe. vaḷī e veṣhomān koī veṣhī potānā veṣhanī pratīti karāvavā arthe kiñchit dharmanā aṅgane
paṇ pāḷe chhe, jem koī khoṭā rūpiyā chalāvavāvāḷo temān kanīk rūpāno ansh paṇ rākhe chhe,
tem ā paṇ dharmanun koī aṅg batāvī potānun uchchapad manāve chhe.
prashnaḥjeṭalun dharmasādhan karyun, tenun to phaḷ thashe?
uttaraḥjem koī upavāsanun nām dharāvī, kaṇamātra paṇ bhakṣhaṇ kare to te pāpī
chhe; paṇ ekāshananun nām dharāvī, koī kiñchitnyūn bhojan kare, topaṇ te dharmātmā chhe; tem
koī uchchapadanun nām dharāvī, temān kiñchit paṇ anyathā pravarte, to te mahāpāpī chhe. paṇ
nīchāpadanun nām dharāvī, thoḍun paṇ dharmasādhan kare, to te dharmātmā chhe. māṭe dharmasādhan to jeṭalun
bane teṭalun karo, emān koī doṣh nathī, paṇ uchcha dharmātmā nām dharāvī nīchī kriyā karatān
to te mahāpāpī ja thāy chhe. ṣhaṭpāhuḍamān shrī kundakundāchārye kahyun chhe ke
जहजायरूवसरिसो तिलतुसमित्तं ण गिहदि हत्तेसु
जइ लेइ अप्पबहुयं तत्तो पुण जाइ णिग्गोदम्
।।१८।। (सूत्रपाहुड)
arthaḥmunipad chhe te yathājātarūp sadrash chhe; jevo janma thayo hato tevun nagna chhe.
e muni, artha je dhanavastrādi vastune tilatusamātra paṇ grahaṇ kare nahi. kadāpi tene thoḍīghaṇī
paṇ grahaṇ kare, to tethī te nigod jāy.
juo! gr̥uhasthapaṇāmān ghaṇo parigrah rākhī, kanīk pramāṇ kare, topaṇ te svargamokṣhano
adhikārī thāy chhe, tyāre munipaṇāmān kiñchit parigrah aṅgīkār karatān paṇ te nigodagāmī
thāy chhe, māṭe uchcha nām dharāvī nīchī pravr̥utti karavī yogya nathī.
juo! ā huṇḍāvasarpiṇīkāḷamān ā kaḷikāḷ pravarte chhe. jenā doṣhathī jainamatamān paṇ
āje viṣhayakaṣhāyāsakta jīv munipad dhāraṇ kare chhe. teo sarvasāvadyanā tyāgī thaī
pañchamahāvratādi aṅgīkār kare chhe, chhatān shvet
raktādi vastrone grahaṇ kare chhe, bhojanādimān
lolupī hoy chhe, potapotānī paddhati vadhāravāmān udyamī hoy chhe. koī dhanādik paṇ rākhe chhe,
23

Page 169 of 370
PDF/HTML Page 197 of 398
single page version

tathā hinsādi nānā prakāranā ārambh kare chhe. paṇ alpaparigrah grahaṇ karavānun phaḷ nigod
kahyun chhe, to āvā pāponun phaḷ to anantasansār avashya hoy.
vaḷī lokonī agnānatā to juo! koī ek nānī pratignā bhaṅg kare, tene to teo
pāpī kahe chhe, paṇ āvī mahān pratignā bhaṅg karatā jovā chhatān tene guru māne chhe. muni
samān tenun sanmānādik kare chhe. shāstramān kr̥ut
kāritanumodanānun ekasarakhun phaḷ kahyun chhe,
tethī temane paṇ evun ja phaḷ lāge chhe.
munipad levāno kram to ā chhe kepahelān tattvagnān thāy, pachhī udāsīn pariṇām
thāy, pariṣhahādi sahan karavānī shakti thāy. ane te potānī meḷe ja muni thavā ichchhe, tyāre
shrīguru tene munidharma aṅgīkār karāve.
ā te kaī jātanī viparītatā chhe ketattvagnānarahit ane viṣhayāsakta jīvane, māyā
vaḍe vā lobh batāvī munipad āpī, pāchhaḷathī anyathā pravr̥utti karāvavī! paṇ e mahān
anyāy chhe.
e pramāṇe kuguru ane tenā sevanano ahīn niṣhedh karyo.
have e kathanane draḍh karavā māṭe anya shāstronī sākṣhī āpīe chhīe.
‘upadeshasiddhāntaratnamāḷā’mān kahyun chhe ke
गुरुणो भट्टा जाचा सद्दे थुणि ऊण लिंति दाणाइं
दोण्णवि अमुणिचसारा दूसमिसमयम्मि बुड्ढंति ।।३१।।
arthaḥkāḷadoṣhathī guru je chhe te to bhāṭ thayā, bhāṭ samān shabdovaḍe dātāranī
stuti karīne, dānādi grahaṇ kare chhe. paṇ tethī ā duṣhamakāḷamān dātār ane pātra banne
sansārasamudramān ḍūbe chhe. vaḷī tyān kahyun chhe ke
सप्पे दिट्ठे णासइ लोओ णहि कोवि किंपि अक्खेइ
जो चयइ कुगुरु सप्पं हा मूढा भणई तं दुट्ठं ।।३६।।
arthaḥsarpane dekhī koī bhāge, tene to lok kāī paṇ kahe nahi, paṇ hāy hāy
juo to kharā! ke ā kugurusarpane koī chhoḍe, tene mūḍh loko duṣhṭa ane būro kahe chhe.
सप्पो इक्कं मरणं कुगुरु अणंताइ देह मरणाईं
तो वर सप्पं गहियं मा कुगुरु सेवणं भद्दं ।।३७।।
arthaḥsarpavaḍe to ek ja vakhat maraṇ thāy chhe, paṇ ā kuguru anantamaraṇ āpe

Page 170 of 370
PDF/HTML Page 198 of 398
single page version

chhe, anantavār janmamaraṇ karāve chhe. māṭe he bhadra! sāpane grahaṇ karavo to bhalo chhe, parantu
kugurunun sevan bhalun nathī.
bījī gāthāo paṇ tyān ā shraddhān draḍh karavā māṭe ghaṇī kahī chhe, te granthamānthī joī
levī.
saṅghapaṭṭakamān paṇ kahyun chhe ke
क्षुत्क्षामः किल कोपि रंकशिशुकः प्रवृज्य चैत्ये क्वचित्,
कृत्वा किंच न पक्षमक्षतकलिः प्राप्तस्तदाचार्यकम्;
चित्रं चैत्यगृहे गृहीयति निजे गच्छे कुटुम्बीयति,
स्वं शक्रीयति बालिशीयति बुधान् विश्व बराकीयति
arthaḥjuo! kṣhudhāvaḍe kr̥ush koī raṅkanun bāḷak, koī chaityālayādimān dīkṣhā dhārī,
pāparahit na hovā chhatān, koī pakṣhavaḍe āchāryapadane prāpta thayun; have te chaityālayamān potānā
gharasamān pravarte chhe, potānā gachchhamān kuṭumbasamān pravarte chhe, potāne indrasamān mahān māne
chhe, gnānījanone bāḷakasamān agnānī māne chhe, tathā sarva gr̥uhasthone raṅkasamān māne chhe. e
mahān āshcharya chhe.
vaḷī‘‘यैर्जातो न च वर्द्धितो न च क्रीतो’’ ityādi kāvya chhe. jenāthī janma thayo nathī,
vadhyo nathī, mūlya āpī dīdho nathī, tathā deṇadār thayo nathī, ityādi koī prakārano sambandh
nathī, chhatān gr̥uhasthone baḷadanī māphak hāṅke chhe, tathā jorāvarīthī dānādi le chhe, paṇ hāy!
hāy! ā jagat rājā vaḍe rahit chhe, arthāt koī nyāy pūchhavāvāḷo nathī.
ahīn koī kahe ke‘‘e to shvetāmbararachit upadesh chhe, tenī sākṣhī shāmāṭe āpo chho?’’
uttaraḥjem koī nīcho puruṣh jeno niṣhedh kare, teno uttam puruṣhane to sahaj niṣhedh
thayo. tem jene vastrādi upakaraṇ kahyān chhe, teo paṇ jeno niṣhedh kare, to digambaradharmamān
to evī viparītatāno sahaj ja niṣhedh thayo.
vaḷī digambar granthomān paṇ e shraddhānanān poṣhak vachano chhe.
shrīkundakundāchārya ṣhaṭpāhuḍamān (darshanapāhuḍamān) paṇ kahyun chhe ke
दंसणमूलो धम्मो उवइट्ठो जिणवरेहिं सिस्साणं
तं सोऊण सकण्णे दंसणहीणो ण वंदिव्वो ।।।। (दर्शनपाहुड)
arthaḥsamyagdarshan chhe mūḷ jenun, evo jinavar dvārā upadeshelo dharma sāmbhaḷī, he
karṇasahit puruṣho! tame em māno ke samyaktvarahit jīv vandan yogya nathī. je pote kuguru

Page 171 of 370
PDF/HTML Page 199 of 398
single page version

chhe ane kugurunā shraddhān sahit chhe, te samyagdraṣhṭi kyāthī hoy? tathā samyaktva vinā anya
dharma paṇ na hoy, to te dharma vinā vandan yogya kyāthī hoy?
जे दंसणेसु भट्ठाः णाणे भट्ठा चरित्तभट्ठा य
एदे भट्ठ वि भट्ठा सेस पि जणं विणासंति ।।।। (दर्शनपाहुड)
arthaḥje shraddhānamān, bhraṣhṭa chhe, gnānamān bhraṣhṭa chhe, tathā chāritramān bhraṣhṭa chhe. te jīv
bhraṣhṭamān paṇ bhraṣhṭa chhe, anya jīvo ke jeo teno upadesh māne chhe, te jīvono paṇ te nāsh
kare chhe
būrun kare chhe.
vaḷī kahe chhe ke
जे दंसणेसु भट्ठा पाए पाडंति दंसणधराणं
ते होंति लल्लमूआ बोही पुण दुल्लहा तेसिं ।।१२।। (दर्शनपाहुड)
arthaḥje pote to samyaktvathī bhraṣhṭa chhe. chhatān samyaktvadhārakone potānā page
paḍāvavā ichchhe chhe, te lūlā, gūṅgā, vā sthāvar thaī jāy chhe, tathā tene bodhinī prāpti
mahādurlabh thaī jāy chhe.
जे वी पडंति च तेसिं जाणंता लज्जागारवभयेण
तेसिं पि णत्थि बोही पावं अणुमोचमाणाणं ।।१३।। (दर्शनपाहुड)
arthaḥje jāṇato hovā chhatān paṇ, lajjā, gārav ane bhayathī tenā page paḍe
chhe, tene paṇ bodhi arthāt samyaktva nathī. kevā chhe e jīvo? mātra pāpanī anumodanā kare
chhe. pāpīonun sanmānādik karatān paṇ te pāpanī anumodanānun phaḷ lāge chhe.
vaḷī kahe chhe ke
जस्स परिग्गहगहणं अप्पं बहुयं च हवइ लिंगस्स
सो गरहिउ जिणवयणे परिगहरहिओ णिरायारो ।।१९।। (सूत्रपाहुड)
arthaḥje liṅgamān thoḍo vā ghaṇo parigrahano aṅgīkār chhe, te liṅg jinavachanamān
nindā yogya chhe. parigraharahit ja aṇagār hoy chhe. kahe chhe ke
धम्मम्मि णिप्पवासो दोसावासो य इच्छुफु ल्लसमो
णिष्फलनिग्गुणयारो, णडसवणो णग्गरूवेण ।।७१।। (भावपाहुड)
arthaḥje dharmamān nirudyamī ane doṣhonun ghar chhe, te īkṣhuphūl samān niṣhphaḷ chhe;
je guṇonā ācharaṇathī rahit chhe, te mātra nagnarūpavaḍe naṭashramaṇ chhebhāṇḍasamān veṣhadhārī chhe.

Page 172 of 370
PDF/HTML Page 200 of 398
single page version

have nagna thatān to bhāṇḍanun draṣhṭānt sambhave chhe, paṇ parigrah rākhe to e draṣhṭānt paṇ bane nahi.
kahyun chhe ke
जे पावमोहियमई लिंगं घेत्तूण जिणवरिंदाणं
पावं कुणंति पावा ते चत्ता मोक्खमग्गम्मि ।।७८।। (मोक्षपाहुड)
arthaḥpāpavaḍe mohit thaī chhe buddhi jenī, evā je jīvo jinavaranun liṅg dhārī
pāp kare chhe, te pāpamūrti mokṣhamārgamān bhraṣhṭa jāṇavā.
vaḷī kahyun chhe ke
जे पंचचेलसत्ता गंथग्गाहींय जायणासीला
आधाकम्मम्मि रया ते चत्ता मोक्खमग्गम्मि ।।७९।। (मोक्षपाहुड)
arthaḥje pāñchaprakāranā vastromān āsakta chhe, parigrahane grahaṇ karavāvāḷā chhe,
yāchanā sahit chhe, tathā ādhākarmādi doṣhomān līn chhe, te mokṣhamārgamān bhraṣhṭa jāṇavā.
bījī paṇ gāthā tyān te shraddhānane draḍh karavā māṭe kahel chhe te tyānthī jāṇavun.
shrī kundakundāchāryakr̥ut liṅgapāhuḍamān, jeo muniliṅgadhārī hinsā, ārambh, yantra
mantrādi kare
chhe, teno ghaṇo niṣhedh karyo chhe.
shrīguṇabhadrāchāryakr̥ut ātmānushāsanamān paṇ kahyun chhe ke
इतस्ततश्च त्रस्यन्तो विभावर्य्यां यथा मृगाः
वनाब्दिषन्त्युपग्रामं कलौ कष्ट तपस्विनः ।।१९७।।
arthaḥjem rātri viṣhe mr̥ug jyān tyānthī bhayavān banī vanamānthī nagaranī samīp
āvīne vase chhe, tem ā kaḷikāḷamān tapasvī paṇ mr̥uganī māphak jyān tyānthī bhayabhīt
banī, vanamānthī nagaranī samīp āvī vase chhe, e mahākhedakārak kārya chhe. ahīn nagar-
samīp ja rahevun niṣhedhyun to nagaramān rahevun to svayam niṣhedh thayun. vaḷī e ja granthamān kahyun
chhe ke
वरं गार्हस्थ्यमेवाद्य तपसो भावि जन्मनः
सुस्त्रीकटाक्षलुण्टाकैर्लुप्तवैराग्यसंपदः ।।१९८।।
arthaḥjenāthī anantasansār thavā yogya chhe, evā tap karatān to gr̥uhasthapaṇun ja
bhalun chhe, kevun chhe e tap? prabhāt thatān ja strīonā kaṭākṣharūp luṇṭārāovaḍe jenī vairāgyasampadā
luṇṭāī gaī chhe.