Page 333 of 370
PDF/HTML Page 361 of 398
single page version
bhed nathī, samyaktvanā to traṇ ja bhed chhe, em samajavun.
karmanān upashamādik to svayamev thāy chhe tyāre tene tattvashraddhānī prāpti thāy chhe, em samajavun.
e prakārathī samyaktvanā bhed jāṇavā. e pramāṇe samyagdarshananun svarūp kahyun.
5
samajavo. 6
kaho chho?
samyaktvanā niḥshaṅkitādi aṅg kahīe chhīe tyān koī samyagdraṣhṭi evā paṇ hoy chhe ke jemane
niḥshaṅkitatvādimānnān koī aṅg na hoy chhatān temane samyaktva to kahevāmān āve chhe. parantu
e aṅgo vinā te samyagdarshan nirmaḷ sakaḷ kāryakārī thatun nathī. vaḷī jem vāndarāne paṇ
Page 334 of 370
PDF/HTML Page 362 of 398
single page version
samyagdraṣhṭine hoy chhe tevān hotān nathī.
chhe paṇ samyaktvano sarvathā nāsh thato nathī, tyān samyaktva malin ja thāy chhe
Page 335 of 370
PDF/HTML Page 363 of 398
single page version
sundar jāṇīne ātmadharmanā aṅk 253
visheṣh kathan āgaḷ karīe chhīe.
sāvadhān thāy chhe jem te sūtelo sinh sāvadhān thāy chhe
ane guphāmānthī bahār nīkaḷ. jyān sudhī dushmanonī senā dūr chhe tyān sudhīmān tun taiyār thaī
jā ane shatrunī senāne jītī le. mahān puruṣhonī e ja paddhati chhe ke te shatrunā jāgavā
pahelān ja taiyār rahe chhe.’’
Page 336 of 370
PDF/HTML Page 364 of 398
single page version
rāgī thato nathī.
jāṇe chhe tethī samyaggnānī kevī rīte ḍare?
Page 337 of 370
PDF/HTML Page 365 of 398
single page version
svadharmī yogya. li0 ṭoḍaramalajīnā shrī pramukh vinay shabda avadhārajo.
bījun, tamāro ek patra bhāīshrī rāmasiṅghajī bhuvānīdāsajīne āvyo hato. tenā
chhe keḥ
jāy chhe.
kadī thavo hashe tyāre thashe, ane nirantar svarūpānubhavano abhyās rākhashojī. shrīrastu.
Page 338 of 370
PDF/HTML Page 366 of 398
single page version
to evā kevaḷ vyavahārasamyaktvavaḍe te samyaktvī nāmane pāme nahi, māṭe sva
samyaggnān ja chhe, kemake jāṇavāmān padārthone viparītarūpe sādhatun nathī, māṭe te samyaggnān
kevaḷagnānano ansh chhe. jem thoḍuṅk meghapaṭal (
nathī.’ e pramāṇe kārya karanār te gumāsto shāhukār chhe; paṇ te sheṭhanā dhanane chorī tene
potānun māne to te gumāsto chor ja kahevāy; tene karmodayajanit shubhāshubharūp kāryano kartā
thaī tadrūp pariṇame, topaṇ tene evā prakāranun antaraṅg shraddhān chhe ke ‘ā kārya mārān nathī.’
jo dehāshrit vrat
Page 339 of 370
PDF/HTML Page 367 of 398
single page version
pachhī parano vichār paṇ chhūṭī jāy, ane keval svātmavichār ja rahe chhe; tyān nijasvarūpamān
anek prakāranī ahambuddhi dhāre chhe, ‘hun chidānand chhun, shuddha chhun, siddha chhun,’ ityādi vichār thatān
sahaj ja ānandataraṅg ūṭhe chhe, romāñch (ullasit) thāy chhe, tyār pachhī evā vichāro to chhūṭī
jāy, keval chinmātrasvarūp bhāsavā lāge; tyān sarva pariṇām te svarūp viṣhe ekāgra thaī pravarte
chhe. darshan
anubhav thāy chhe.
chhe tethī ek kāḷamān ek gneyane ja jāṇe chhe, te gnān svarūp jāṇavāne pravartyun tyāre anyane
jāṇavānun sahej ja bandh thayun. tyān evī dashā thaī ke bāhya anek shabdādik vikār hovā
chhatān paṇ svarūpadhyānīne tenī kāī khabar nathī.
e chhe ke sparsha, ras, gandh, varṇane jāṇe, te ahīn nathī ane manano dharma e chhe ke te anek
vikalpa kare, te paṇ ahīn nathī; tethī je gnān indriyo tathā manamān pravartatun hatun te ja gnān
have anubhavamān pravarte chhe, tathāpi ā gnānane atīndriy kahīe chhīe.
Page 340 of 370
PDF/HTML Page 368 of 398
single page version
kāraṇ manano viṣhay amūrtik padārtha paṇ chhe, tethī ahīn man sambandhī pariṇām svarūp viṣhe
ekāgra thaī anya chintāno nirodh kare chhe tethī tene man dvārā thayun em kahīe chhīe.
virodh nathī; vivakṣhābhed chhe.
to mātra yathārtha shraddhānarūp ja chhe te (jīv) shubh
pratyakṣha chhe ane vyavahārasamyaktva parokṣha chhe,’ te em nathī. samyaktvanā to traṇ bhed chhe.
temān upashamasamyaktva ane kṣhāyikasamyaktva to nirmaḷ chhe kemake te mithyātvanā uday rahit
chhe, tathā kṣhayopashamasamyaktva samaḷ chhe, kemake samyaktvamohanīyanā uday sahit chhe, paṇ ā
samyaktvamān pratyakṣha
Page 341 of 370
PDF/HTML Page 369 of 398
single page version
chhe, ane kevaḷagnān sarva gneyane pote spaṣhṭa jāṇe chhe tethī sarvapratyakṣha chhe.
ane netrādivaḍe varṇādine jāṇe chhe, tyān vyavahārathī evun kahevāmān āve chhe ke ‘teṇe varṇādik
pratyakṣha jāṇyā,’ ekadesh nirmaḷatā paṇ hoy chhe tethī tene sāmvyavahārik pratyakṣha kahe chhe; parantu
jo ek vastumān anek mishra varṇa chhe te netra dvārā sārī rīte grahyā jatā nathī tethī tene
paramārtha pratyakṣha kahevāmān āvatun nathī.
tene tarka kahe chhe, 4. hetuthī sādhya vastunun je gnān tene anumān kahe chhe, tathā 5. āgamathī
je gnān thāy tene āgam kahe chhe.
sambhavatun nathī.
Page 342 of 370
PDF/HTML Page 370 of 398
single page version
tene āgam parokṣhapramāṇ kahīe, athavā ‘‘hun ātmā ja chhun kemake mārāmān gnān chhe, jyān
jyān gnān tyān tyān ātmā chhe, jem keḥ
tethī tene smr̥uti kahīe. ityādi prakārathī svānubhavamān parokṣhapramāṇ vaḍe ja ātmānun jāṇavun
hoy chhe, tyān pratham jāṇavun thāy chhe, pachhī je svarūp jāṇyun temān ja pariṇām magna thāy
chhe, pariṇām magna thatān kāī visheṣh jāṇapaṇun hotun nathī.
chhe ke je pariṇām vividh vikalpamān pariṇamatā hatā te mātra svarūpamān ja tādātmyarūp thaī
pravartyā, bījī e visheṣhatā thaī.
chhe. svānubhavano svād kāī āgam
ākārādi to parokṣha chhe, paṇ jībhavaḍe je svād līdho te svād pratyakṣha chhe, em svānubhavamān
ātmā parokṣha chhe, je pariṇāmathī svād āvyo te svād pratyakṣha chhe
Page 343 of 370
PDF/HTML Page 371 of 398
single page version
jāṇavun hoy chhe em kahīe to doṣh nathī. kathan to anek prakāranān hoy chhe; te sarva āgam
paṇ jāṇavun.
sudhī maithunasañgnā kahī; tem ahīn anubhavamān nirvikalpatā sthūḷarūpe kahī chhe. tathā sūkṣhmatāthī
pr̥uthaktvavitarkavichārādi bhed vā kaṣhāyādik dashamā guṇasthān sudhī kahyān chhe tyān potānā tathā
anyanā jāṇavāmān āvī shake evā bhāvanun kathan sthūḷ jāṇavun, ane je pote paṇ na
jāṇī shake, (mātra) kevaḷī bhagavān ja jāṇī shake evā bhāvonun kathan sūkṣhma jāṇavun.
charaṇānuyogaādimān sthūḷ kathananī mukhyatā chhe ane karaṇānuyogamān sūkṣhma kathananī mukhyatā chhe,
evā bhed anya ṭhekāṇe paṇ jāṇavā.
vaḷī bhāīshrī! tame traṇ draṣhṭānt lakhyān athavā draṣhṭānt dvārā prashna lakhyā, paṇ draṣhṭānt
jaḷabindu, agnikaṇ
chhe tathā teramā guṇasthānamān ātmāne gnānādiguṇo sarvathā pragaṭ thāy chhe ane jem draṣhṭāntonī
Page 344 of 370
PDF/HTML Page 372 of 398
single page version
guṇasthānamān je guṇ pragaṭ thāy chhe tenī ek jāti chhe.
mati
parokṣharūpe jāṇe chhe ane bījo pratyakṣharūpe jāṇe chhe, eṭalo ja temān visheṣh (bhed) chhe, vaḷī
jo sarvathā (e banne gnānanī) ek ja jāti kahīe to jem kevaḷagnānī yugapat pratyakṣha
aprayojanarūp gneyane nirvikalparūpe jāṇe chhe tem e (mati-shrutasamyaggnānī) paṇ jāṇe, paṇ
em to nathī, tethī pratyakṣha
nathī.
garbhit chhe, nirantar gaman (pariṇaman) rūp rahe chhe.
Page 345 of 370
PDF/HTML Page 373 of 398
single page version
potānī pariṇatithī meḷavī lesho.
chaitanyasvarūpanā anubhavanā udyamī rahevun.
chhe.
paraspar vichār chhe, te moṭī vāt chhe.
5 samvat 1811.
Page 346 of 370
PDF/HTML Page 374 of 398
single page version
anya avasthārūp pariṇaman hoy.) e pramāṇe anantānantasvarūp jīvadravya anantānantasvarūp
avasthāsahit vartī rahyān chhe. koī jīvadravyanā pariṇām koīpaṇ anya jīvadravyathī maḷatā āve
nahi. e ja pramāṇe ek pudgalaparamāṇu ek samayamān je prakāranī avasthā dhāraṇ kare te
avasthā anya pudgalaparamāṇu dravyathī maḷatī āve nahi. tethī pudgal (paramāṇu) dravyanī paṇ
anyaanyatā jāṇavī.
pariṇamanarūp, bandh-muktishaktisahit varte chhe.
jāṇavī. sansārātīt siddhane anavasthitarūp kahīe chhīe.
ashuddhavyavahār chhe; mishranishchayātmak dravyane sahakārī mishravyavahār chhe; tathā shuddhanishchayātmak
dravyane sahakārī shuddhavyavahār chhe.
Page 347 of 370
PDF/HTML Page 375 of 398
single page version
jīvadravya mishravyavahārī chhe; ane kevalagnānī shuddhanishchayātmak shuddhavyavahārī chhe.
kahyo. shuddhavyavahāranī maryādā teramā guṇasthānathī māṇḍī chaudamā guṇasthān sudhī jāṇavī. yathā
sudhī vyavahār kahīe chhīe, sansārāvasthā maṭatān vyavahār paṇ maṭyo kahevāy, ahīn e
sthāpanā karī chhe tethī siddha vyavahārātīt kahevāy.
Page 348 of 370
PDF/HTML Page 376 of 398
single page version
sansāraavasthāviṣhe trikālavartī mānavā.
vīrya ādi anantaguṇapariṇām chhe. e banne pariṇām adhyātmarūp jāṇavā.
thanār chhe tevā vistārasahit te vr̥ukṣhanun vāstavya svarūp vidyamān bījamān chhatun chhe. anek shākhā,
prashākhā, patra, puṣhpa, phaḷayukta chhe. tenā pratyek phaḷamān evān anek bīj chhe.
vaḍavr̥ukṣhasanyukta hoy chhe. e ja rīte ek vaḍamān anek anek bīj ane ekek bījamān ekek
vaḍavr̥ukṣha chhe. teno (dīrgha) vichār karīe to bhāvinayapramāṇathī na vaḍavr̥ukṣhanī maryādā pamāy ke
na bījanī maryādā pamāy.
te anantatānā svarūpane kevaḷagnānī puruṣh paṇ anant ja dekhe, jāṇe, kahe; anantano bījo
temān visheṣh eṭalun ke adhyātmanun svarūp anant chhe ane āgamanun svarūp anantānantarūp
dravyāshrit chhe.
Page 349 of 370
PDF/HTML Page 377 of 398
single page version
yathāvasthit gnānapramāṇ nyūnādhikarūp jāṇavā.
bhāvanun vedan ja nathī) yathā
shāmāṭe? to sāmbhaḷoḥ
adhyātmaaṅgane vyavahārathī paṇ jāṇe nahi e mūḍhadraṣhṭi jīvano svabhāv chhe; tene e ja pramāṇe
sūje chhe.
antargarbhit adhyātmarūp kriyā je antardaṣhṭigrāhya chhe te kriyāne mūḍh jīv jāṇe nahi, kāraṇ
bāhyakriyā karato chhato paṇ) mokṣhamārga sādhavāmān asamartha chhe. haveḥ
chhīpano khaṇḍ lāvī batāvyo, ane pratyekane prashna karyo ke ā shun chhe? chhīp chhe ke rūpun? pratham
sanshayavāḷo puruṣh bolyo ke kāī samaj paḍatī nathī ke ā te chhīp chhe ke rūpun! mārī draṣhṭimān
teno nirdhār thato nathī. pachhī bījo vimohavāḷo puruṣh bolyo ke mane e kāī samajaṇ nathī
ke tame chhīp kone kaho chho tathā rūpun kone kaho chho? mārī draṣhṭimān kāī āvatun nathī tethī
hun nathī jāṇato ke tame shun kahevā māgo chho? athavā te chup rahe, ghelachhāthī bole nahi.
Page 350 of 370
PDF/HTML Page 378 of 398
single page version
chhe? mārī draṣhṭimān to rūpun sūje chhe, tethī sarvathā prakāre te rūpun chhe. te traṇe puruṣhoe to
chhīpanā svarūpane jāṇyun nahi, tethī e traṇe mithyāvādī chhe. have chotho puruṣh bolyo ke
āne koī anya vastu kahe to te pratyakṣhapramāṇ bhramit vā andh. tevī rīte samyagdraṣhṭine sva-
par svarūpamān sanshay, vimoh, vibhram nathī, yathārtha draṣhṭi chhe; tethī samyagdraṣhṭi jīv antardraṣhṭivaḍe
mokṣhapaddhati sādhī jāṇe chhe. te bāhyabhāvane bāhyanimittarūp māne chhe; te nimitta to
nānāprakāranān chhe ekarūp nathī; tethī antardraṣhṭinā pramāṇamān mokṣhamārga sādhe chhe. samyaggnān
(svasamvedan) ane svarūpācharaṇanī kaṇikā jāgye mokṣhamārga sācho.
chhe, have e paddhatithī moh toḍī vartun; ā paddhatino rāg pūrvanī jem he nar! tun shā māṭe
kare chhe? te kṣhaṇamātra paṇ bandhapaddhatimān magna thāy nahi. te gnātā potānun svarūp vichāre,
anubhave, dhyāve, gāve shravaṇ kare tathā navadhābhakti, tap, kriyā potānā shuddhasvarūpasanmukh thaīne
kare, e gnātāno āchār chhe. enun nām mishravyahār chhe. have
thatī jāy tem tem guṇasthānanī vr̥uddhi thāy em kahyun chhe.
āve chhe. kāraṇ ke bhinna
Page 351 of 370
PDF/HTML Page 379 of 398
single page version
paramārthatā kaheto nathī.
teno kartā, bhoktā ke avalambī nathī; tethī koī em kahe ke
daṇḍ
samajashe. je agnānī hashe te ā chiṭhṭhī sāmbhaḷashe kharo, parantu samajashe nahi. ā vachanikā
jem chhe tem
Page 352 of 370
PDF/HTML Page 380 of 398
single page version
tenun vivaraṇaḥ
be guṇ pradhān sthāpyā, te par chaubhaṅgīno vichāraḥ
nyārī.
ke gnānarūp jātino kadī nāsh thato nathī; ane mithyātvarūp jātino nāsh samyagdarshananī utpatti
thatān thāy chhe. ā to gnānaguṇano nirṇay thayo.
guṇasthān sudhī hoy chhe.