Moksha Marg Prakashak-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Shree Siddha Parmesthinu Swaroop; Acharya, Upadhyay Ane Sadhunu Swaroop; Acharyanu Swaroop; Upadhyayanu Swaroop; Sadhunu Swaroop; Poojyatvanu Karan; Shreshth Siddhpad Pahela Arihantne Namaskar Karavanu Karan; Arihantadikathi Prayojanani Siddhi; Mangalacharan Karavanu Karan; Granthani Pramanikata Ane Aagam Parmapara; Granthakartano Aagam Abhyas; Asatyapad Rachanano Nishedh; Keva Shastra Vanchava-sambhaLava Yogya Chhe; Vaktanu Swaroop; Shrotanu Swaroop; Mokshamargaprakashak Granthani Sarthakata.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 20

 

Page -7 of 370
PDF/HTML Page 21 of 398
single page version

vaḷī je sarvathā sarva rāg-dveṣhādi vikārabhāvothī rahit thaī shāntarasarūp pariṇamyā chhe, kṣhudhā-
tr̥uṣhādi samasta doṣhothī mukta thaī devādhidevapaṇāne prāpta thayā chhe, āyudh ambarādi vā aṅg
vikārādik je kām
krodhādi nindya bhāvonān chihna chhe tethī rahit jenun paramaudārik sharīr thayun
chhe, jenā vachanavaḍe lokamān dharmatīrtha pravarte chhe, je vaḍe anya jīvonun kalyāṇ thāy chhe, anya
laukik jīvone prabhutva mānavānā kāraṇarūp anek atishay tathā nānā prakāranā vaibhavanun jene
sanyuktapaṇun hoy chhe, tathā jene potānā hitane arthe shrīgaṇadhar
indrādik uttam jīvo sevan kare
chhe evā sarva prakāre pūjavā yogya shrī arihantadevane amārā namaskār ho.
shrī siddha parameÌīnun svarup
have shrī siddha parameṣhṭhīnun svarūp dhyāīe chhīe. je gr̥uhastha avasthā tajī munidharma sādhan
vaḍe chār ghātikarmono nāsh thatān anant chatuṣhṭay svabhāv pragaṭ karī keṭalok kāḷ vītye chār
aghātikarmonī paṇ bhasma thatān paramaudārik sharīrane paṇ chhoḍī ūrghvagaman svabhāvathī lokanā
agrabhāgamān jaī birājamān thayā chhe, tyān jene sampūrṇa paradravyono sambandh chhūṭavāthī mukta
avasthānī siddhi thaī chhe; charam (antim) sharīrathī kiñchit nyūn puruṣhaākāravat jenā
ātmapradeshono ākār avasthit thayo chhe, pratipakṣhī karmono nāsh thavāthī samasta samyaktva-
gnānadarshanādik ātmik guṇo jene sampūrṇapaṇe potānā svabhāvane prāpta thayā chhe, nokarmano sambandh
dūr thavāthī jene samasta amūrtatvādik ātmik dharmo pragaṭ thayā chhe, jene bhāvakarmono abhāv
thavāthī nirākul ānandamay shuddha svabhāvarūp pariṇaman thaī rahyun chhe, jenā dhyān vaḍe bhavya jīvone
svadravya
paradravya, upādhik bhāv tathā svābhāvik bhāvanun vignān thāy chhe; je vaḍe potāne siddha
samān thavānun sādhan thāy chhe. tethī sādhavā yogya potānun shuddha svarūp tene darshāvavā māṭe je
pratibimb samān chhe tathā je kr̥utakr̥utya thayā chhe tethī e ja pramāṇe anantakāḷ paryant rahe chhe evī
niṣhpannatāne pāmelā shrī siddha bhagavānane amārā namaskār ho.
āchārya, upādhayāy ane sādhāunun svarup
have āchārya, upādhyāy ane sādhunun svarūp avalokīe chhīe.
je virāgī banī samasta parigrah chhoḍī shuddhopayogarūp munidharma aṅgīkār karī
antaraṅgamān to e shuddhopayog vaḍe pote potāne anubhave chhe, paradravyamān ahambuddhi dhāratā nathī,
potānā gnānādik svabhāvone ja potānā māne chhe, parabhāvomān mamatva karatā nathī, paradravya vā
tenā svabhāvo gnānamān pratibhāse chhe tene jāṇe chhe to kharā, parantu iṣhṭa
aniṣhṭa mānī temān rāg-
dveṣh karatā nathī, sharīranī anek avasthā thāy chhebāhya anek prakāranān nimitta bane chhe parantu
tyān kaīpaṇ sukh-duḥkh je mānatā nathī, vaḷī potāne yogya bāhyakriyā jem bane chhe tem bane

Page -6 of 370
PDF/HTML Page 22 of 398
single page version

chhe parantu tene kheñchītāṇī je karatā nathī, potānā upayogane jeo bahu bhamāvatā nathī, paṇ
udāsīn thaī nishchal vr̥uttine dhāraṇ kare chhe, kadāchit mand rāganā udayathī shubhopayog paṇ thāy
chhe je vaḍe te shuddhopayoganān bāhya sādhano chhe temān anurāg kare chhe, parantu e rāgabhāvane paṇ
hey jāṇī dūr karavā ichchhe chhe, tīvrakaṣhāyanā udayanā abhāvathī hinsārūp ashubhopayog
pariṇatinun to astitva ja jene rahyun nathī evī antaraṅg avasthā thatān bāhyadigambar
saumyamudrādhārī thayā chhe, sharīrasanskārādi vikriyāthī jeo rahit thayā chhe, vanakhaṇḍādi viṣhe jeo
vase chhe,
1aṭhṭhāvīs mūlaguṇone jeo akhaṇḍit pālan kare chhe, 2bāvīs pariṣhahne jeo sahan
kare chhe, 3bār prakāranā tapne jeo ādare chhe, kadāchit dhyānamudrādhārī pratimāvat nishchal thāy
chhe, kadāchit adhyayanādik bāhya dharmakriyāomān pravarte chhe, koī veḷā munidharmane sahakārī sharīranī
sthiti arthe yogya āhār-vihārādi kriyāmān sāvadhān thāy chhe. e pramāṇe jeo jainamuni chhe
te sarvanī evī ja avasthā hoy chhe.
āchāryanun svarup
teomān samyagdarshan-gnān-chāritranī adhikatā vaḍe pradhānapadane pāmī jeo saṅghamān nāyak
thayā chhe, mukhyapaṇe to nirvikalpa svarūpācharaṇ vishe ja jeo nimagna chhe parantu kadāchit dharmalobhī
anya jīv yāchak temane dekhī rāgaanshanā udayathī karuṇābuddhi thāy to temane dharmopadesh āpe
chhe, dīkṣhāgrāhakane dīkṣhā āpe chhe tathā potānā doṣh pragaṭ kare chhe tene prāyashchit vidhi vaḍe shuddha
kare chhe evā ācharaṇ karavā
karāvavāvāḷā shrī āchārya parameṣhṭhīne amārā namaskār ho.
upādhayāyanun svarup
vaḷī je puruṣh ghaṇā jainashāstrano gnātā thaīne saṅghamān paṭhan-pāṭhanano adhikārī banyo
hoy; samasta shāstranā prayojanabhūt arthane jāṇī ekāgra thaī je potānā svarūpane dhyāve chhe,
parantu kadāchit kaṣhāy anshanā udayathī tyān upayog na thambhe to āgamane pote bhaṇe chhe vā anya
1. pāñch mahāvrat, pāñch samiti, pāñch indriyanirodh, chha āvashyak, keshaloch, snānābhāv, nagnatā,
adantadhovan, bhūmishayan, sthitibhojan ane ek vār āhāragrahaṇe aṭhṭhāvīs mūlaguṇo
chhe.
2. kṣhudhā, tr̥uṣhā, shīt, uṣhṇa, ḍānsamasak, charyā, shachyā, vadh, rog, tr̥uṇasparsha, mal, nagnatā, arati,
strī, niṣhadyā, ākrosh, yāchanā, satkārapuraskār, alābh, adarshan, pragnā ane agnāne bāvīs
prakāranā pariṣhah chhe.
3. anashan, avamaudarya, rasaparityāg, vr̥uttiparisaṅkhyān, viviktashayyāsan ane kāyakleshe
chha prakāranā bāhyatap tathā prāyashchit, vinay, vaiyāvr̥utya, svādhyāy, vyutsarga ane dhyāne chha prakāranān
antaraṅg tap maḷī bār prakāranān tap chhe.

Page -5 of 370
PDF/HTML Page 23 of 398
single page version

dharmabuddhivānane bhaṇāve chhe, e pramāṇe samīpavartī bhavya jīvone adhyayan karāvavāvāḷā shrī
upādhyāy parameṣhṭhīne amārā namaskār ho.
sādhāunun svarup
e be padavīdhārak vinā anya samasta je munipadanā dhārak chhe, ātmasvabhāvane sādhe
chhe, potāno upayog paradravyamān iṣhṭa-aniṣhṭapaṇun mānī phasāy nahi vā bhāge nahi tem
upayogane sādhe chhe, bāhyamān tenā sādhanabhūt tapashcharaṇādi kriyāmān pravarte chhe vā kadāchit
bhakti
vandanādi kāryamān paṇ pravarte chhe, evā ātmasvabhāvanā sādhak sādhu parameṣhṭhīne amārā
namaskār ho.
pūjyatvanun kāraṇ
e pramāṇe e arhantādikanun svarūp chhe te vītarāg vignānamay chhe, e vaḍe ja
arhantādik stuti yogya mahān thayā chhe. kāraṇ ke jīvatattvathī to sarva jīvo samān chhe, parantu
rāgādi vikār vaḍe vā gnānanī hīnatā vaḍe to jīv nindā yogya thāy chhe tathā rāgādikanī
hīnatā vaḍe vā gnānanī visheṣhatā vaḍe stuti yogya thāy chhe. have arhant
siddhane to sampūrṇa
rāgādikanī hīnatā tathā gnānanī visheṣhatā thavāthī sampūrṇa vītarāgavignānabhāv sambhave chhe tathā
āchārya, upādhyāy ane sādhune ekadesh rāgādikanī hīnatā tathā gnānanī visheṣhatāthī ekadesh
vītarāgavignānabhāv sambhave chhe māṭe e arhantādik stuti yogya mahān jāṇavā.
temān paṇ em samajavun kee arhantādik padamān mukhyapaṇe to shrī tīrthaṅkarano tathā
gauṇapaṇe sarva kevalīno adhikār chhe. ā padanun prākr̥it bhāṣhāmān arahant tathā sanskr̥itamān
arhat evun nām jāṇavun. vaḷī chaudamā guṇasthānanā anantar samayathī māṇḍī siddha nām
jāṇavun.
vaḷī jene āchāryapad prāpta thayun hoy te saṅghamān raho vā ekākī ātmadhyān karo
vā ekalavihārī ho vā āchāryomān paṇ pradhānatāne pāmī gaṇadharapadanā dhārak ho, e sarvanun
nām āchārya kahevāmān āve chhe.
vaḷī paṭhanpāṭhan to anya muni paṇ kare chhe, parantu jene āchārya dvārā upādhyāy
pad prāpta thayun hoy te ātmadhyānādik kārya karavā chhatān paṇ upādhyāy nām ja pāme chhe.
tathā je padavīdhārak nathī te sarva muni sādhusañgnānā dhārak jāṇavā.
ahīn evo koī niyam nathī kepañchāchār vaḍe ja āchāryapad hoy chhe, paṭhanpāṭhanādi
vaḍe upādhyāy pad hoy chhe tathā mūlaguṇanā sādhanavaḍe sādhu pad hoy chhe, kāraṇ 1e kriyāo

Page -4 of 370
PDF/HTML Page 24 of 398
single page version

आचार्यः स्यादुपाध्यायः साधुश्चेति त्रिधागतिः स्युर्विशिष्टपदारूढास्त्रयोऽपि मुनिकुञ्जराः ।।
एको हेतुः क्रियाप्येका विधञ्चैको वहिः समः तपो द्वादशधा चैकं व्रतं चैकं पंचधा ।।
त्रयोदशविधं चैकं चारित्रं समतैकधा मूलोत्तरगुणाश्चैको संयमोऽप्येकधा मतः ।।
परिषहोपसर्गाणां सहनं च समं स्मृतम् आहारादिविधिश्चैकश्चर्यास्थानासनादयः ।।
मार्गो मोक्षस्य सद्दष्टिर्ज्ञानं चारित्रमात्मनः रत्नत्रयं समं तेषामपि चान्तर्बहिःस्थितिम् ।।
ध्याता ध्यानं च ध्येयश्च ज्ञाता ज्ञान च ज्ञेयसात् चतुर्विधाराधनापि तुल्या क्रोधादिजिष्णुता ।।
किंवात्र बहुनोक्ते न तद्विशेषोऽवशिष्यते विशेषाच्छेषनिःशेषो न्यायादस्त्यविशेषभाक् ।।
एवं मुनित्रयी ख्याता महतो महतामपि तद्विशुद्धिविशेषोऽस्ति क्रमात्तरतमात्मकः ।।
arthaḥāchārya, upādhyāy ane sādhu e traṇe prakāranā uttam munijano potapotānā visheṣh
pado upar ārūḍh chhe ārthāt visheṣh-visheṣh padonā bhedathī ja teonā traṇ bhedo chhe. bākī to
anantānubandhī apratyākhyānāvaraṇī ane pratyākhyānāvaraṇī e traṇe prakāranā kaṣhāyono abhāv hovāthī
parigrah mātrano tyāg karī e traṇe mokṣhaprāpti arthe muni thayā chhe tethī e traṇeno hetu ek chhe.
bāhya vratācharaṇarūp kriyā tathā nirgranth avasthā e traṇenī samān chhe. bār prakāranun tapashcharaṇ, pāñch
mahāvrat, ter prakāranun chāritra, samatābhāv, aṭhṭhāvīs mūlaguṇ, chorāshī lākh uttaraguṇ ane sanyam
e traṇenā samān chhe. bāvīs pariṣhah-upasarga sahanatā, āhāracharyāvidhi, sthān ane āsan vagere
e traṇenā samān chhe. antarbāhya samyagdarshan
gnānchāritrarūp ratnatray arthāt mokṣhamārga paṇ e traṇeno
samān chhe. dhyātādhyāndhyey, gnātāgnāngney tathā darshangnānchāritra ane tap e chār prakāranī
samyak ārādhanāonun ārādhan tathā krodhādi kaṣhāyono jay karavo paṇ e traṇeno samān chhe. vadhāre
shun kahīe? ṭūṅkāmān eṭalun ja ke, e traṇe prakāranān munijano upar pramāṇe sarva prakārathī samān chhe.
bhed mātra eṭalo ja chhe ke, potapotānā padānusār je kāī visheṣhatā chhe te ja mātra ahīn rahī jāy
chhe. te sivāy bākīnī sarva kriyā vā prakāro e traṇenā samān chhe e vāt nyāyathī siddha chhe. āchārya,
upādhyāy ane sādhu e munitrayī mahāpuruṣhomān sarvathī shreṣhṭha chhe. joke temanā mūlaguṇo vā uttaraguṇo
sāmānya guṇonī apekṣhāe samān chhe topaṇ temanā kāryanī apekṣhāe taratamarūpe e traṇemān paraspar
bhed chhe.
bhāvārthaḥe traṇenān kārya alag alag hovāthī temanān pad paṇ alag alag chhe. arthāt
āchāryane ādesh ane upadesh devāno adhikār chhe. upādhyāyane mātra upadesh devāno ja adhikār chhe
tathā anya sādhujanone na ādesh devāno ke na upadesh devāno adhikār chhe. e pramāṇe e traṇemān
paraspar potapotānā kārya vā padanī apekṣhāe ja taratamarūpe visheṣhatā chhe.
(shrī lāṭīsanhitā sarga 4 tho, shlok 160 thī 166 tathā shlok 197anuvādak.)
to sarva munijanone sādhāraṇarūp chhe, parantu shabdanayathī teno akṣharārtha evo karavāmān āve
chhe. paṇ samabhirūḍhanayathī padavīnī apekṣhāe ja e āchāryādik nām jāṇavān. jem
shabdanayathī je gaman kare tene gāy kahe chhe, parantu gaman to manuṣhyādik paṇ kare chhe! eṭale
samabhirūḍhanayathī paryāy apekṣhāe e nām chhe. te ja pramāṇe ahīn paṇ samajavun.

Page -3 of 370
PDF/HTML Page 25 of 398
single page version

shreÌ siddhapad pahelān arhantane namaskār karavānun kāraṇ
ahīn siddha bhagavānanī pahelān arhantane namaskār karyā tenun shun kāraṇ? evo koīne sandeh
upaje tenun samādhānaḥnamaskār karīe chhīe e to potānun prayojan sādhavānī apekṣhāe
karīe chhīe. have arhantathī upadeshādikanun prayojan visheṣh siddha thāy chhe māṭe temane pahelān
namaskār karyā chhe.
e pramāṇe arhantādikanā svarūpanun chintavan karyun kāraṇ ke svarūp chintavan karavāthī visheṣh
kārya siddha thāy chhe. vaḷī e arhantādine pañchaparameṣhṭhī paṇ kahīe chhīe. kāraṇ je sarvotkr̥uṣhṭa
iṣhṭa hoy tenun nām parameṣhṭa chhe. pāñch je parameṣhṭa tenā samāhār samudāyanun nām
1pañchaparameṣhṭhī
jāṇavun.
vaḷī shrī vr̥uṣhabh, ajit, sambhav, abhinandan, sumati, padmaprabh, supārshva, chandraprabh,
puṣhpadant, shītal, shreyāns, vāsupūjya, vimal, anant, dharma, shānti, kunthu, ar, malli, munisuvrat,
nami, nemi, pārshva ane vardhamān e nāmanā dhārak, chovīs tīrthaṅkar ā bharatakṣhetramān vartamān
dharmatīrthanā nāyak thayā. garbha-janma-tap-gnān ane nirvāṇ kalyāṇako viṣhe indrādik devo dvārā
visheṣh pūjya thaī hāl siddhālayamān birājamān chhe temane amārā namaskār ho.
vaḷī shrī sīmandhar, yugamandhar, bāhu, subāhu, sañjātak, svayamprabh, vr̥uṣhabhānan, anantavīrya,
sūraprabh, vishālakīrti, vajradhar, chandrānan, chandrabāhu, bhujaṅgam, ishvar, nemaprabh, vīrasen, mahābhadra,
devayash, ane ajitavīrya e nāmanā dhārak pāñch meru sambandhī videhakṣhetramān vīs tīrthaṅkar hāl
kevaḷagnān sahit birājamān chhe temane amārā namaskār ho. joke parameṣhṭhīpadamān temanun
garbhitapaṇun chhe topaṇ vartamān kāḷamān temane visheṣh jāṇī ahīn judā namaskār karyā chhe.
vaḷī traṇ lokamān je akr̥utrim jinabimb birāje chhe tathā madhya lokamān vidhipūrvak je
kr̥utrim jinabimb birāje chhe, jemanā darshanādikathī sva-par bhedavignān thāy chhe, kaṣhāy mand thaī
shānt bhāv thāy chhe tathā ek dharmopadesh vinā anya potānā hitanī siddhi jevī shrī tīrthaṅkar
kevaḷīnā darshanādikathī thāy chhe tevī ja ahīn thāy chhe te sarva jinabimbone amārā namaskār ho.
vaḷī kevaḷī bhagavānanī divyadhvani dvārā prarūpit upadesh anusār shrīgaṇadharadev dvārā
rachit aṅg-prakīrṇak anusār anya āchāryādik dvārā rachelā granthādik chhe te sarva jinavachan
chhe. syādvād chihna dvārā oḷakhavā yogya chhe, nyāyamārgathī aviruddha chhe māṭe prāmāṇik chhe tathā
jīvone tattvagnānanun kāraṇ chhe māṭe upakārī chhe temane amārā namaskār ho.
vaḷī chaityālay, ārjikā, utkr̥uṣhṭa shrāvak ādi dravya, tīrthakṣhetrādi kṣhetra, kalyāṇakāḷ
* ‘‘परमे तिष्टति इति परमेष्ठी’’
ā pramāṇe vyutpatti artha thāy chhe. anuvādak.

Page -2 of 370
PDF/HTML Page 26 of 398
single page version

ādi kāḷ tathā ratnatrayādi bhāv je māre namaskār karavā yogya chhe tene namaskār karun chhun
tathā je tethī nyūn vinay karavā yogya chhe temano paṇ yathāyogya vinay karun chhun. e pramāṇe
potānā iṣhṭanun sanmān karī maṅgal karyun. have e arahantādik iṣhṭa kevī rīte chhe teno vichār
karīe chhīe.
je vaḍe sukh upaje vā duḥkh viṇase e kāryanun nām prayojan chhe. e prayojananī
jenāthī siddhi thāy te ja āpaṇun iṣhṭa chhe. have ā avasaramān amane vītarāg visheṣh gnānanun
hovun e ja prayojan chhe. kāraṇ ke enāthī nirākul satyasukhanī prāpti thāy chhe ane sarva
ākulatārūp duḥkhano nāsh thāy chhe.
arihantādikathī prayojan siddhi
vaḷī e prayojananī siddhi shrī arihantādik vaḍe thāy chhe. kevī rīte te ahīn vichārīe
chhīe. ātmānā pariṇām traṇ prakāranā chhe. saṅklesh, vishuddha ane shuddha. tīvra kaṣhāyarūp saṅkalesh
chhe, mandakaṣhāyarūp vishuddha chhe ane kaṣhāyarahit shuddha pariṇām chhe. have vītarāg visheṣhagnānarūp
potānā svabhāvanā ghātak gnānāvaraṇādi ghātikarmono to saṅkalesh pariṇām vaḍe tīvra bandh thāy
chhe, vishuddha pariṇām vaḍe mand bandh thāy chhe vā vishuddha pariṇām prabal hoy to pūrvanā tīvra
bandhane paṇ mand kare chhe; tathā shuddha pariṇām vaḍe bandh thato ja nathī, kevaḷ tenī nirjarā ja
thāy chhe. arihantādik pratye je stavanādirūp bhāv thāy chhe te kaṣhāyanī mandatāpūrvak hoy chhe
māṭe te vishuddha pariṇām chhe. tathā samasta kaṣhāyabhāv maṭāḍavānun sādhan chhe tethī te shuddha pariṇāmanun
kāraṇ paṇ chhe. to evā pariṇām vaḍe potānā ghātak ghātikarmanun hīnapaṇun thavāthī svābhāvikapaṇe
ja vītarāg visheṣhagnān pragaṭ thāy chhe. jeṭalā anshe te (ghātikarma ) hīn thāy teṭalā anshathī
te (vītarāg visheṣhagnān) pragaṭ thāy chhe. e pramāṇe shrī arihantādik vaḍe potānun prayojan siddha
thāy chhe
athavā shrī arihantādikanā ākāranun avalokan vā svarūp vichār, temanā vachananun
shravaṇ, nikaṭavartī hovun athavā temanā anusār pravartavun e vagere kārya tatkāl ja nimittabhūt
thaī rāgādikane hīn kare chhe. jīv
ajīvādikanun visheṣh gnān upajāve chhe māṭe e pramāṇe paṇ
shrī arihantādik vaḍe vītarāg visheṣhagnānarūp prayojananī siddhi thāy chhe.
prashnaḥtemanāthī evā prayojananī to e pramāṇe siddhi thāy chhe; parantu je vaḍe
indriyajanit sukh upaje vā duḥkh viṇase evā prayojananī siddhi temanāthī thāy chhe ke
nahi?
uttaraḥarhantādikamān je stavanādirūp vishuddha pariṇām thāy chhe, jenāthī aghāti-
karmonī shātā ādi puṇya prakr̥itiono bandh thāy chhe, vaḷī jo te pariṇām tīvra hoy to pūrve
je ashātā ādi pāpaprakr̥iti bāndhī hatī tene paṇ mand kare chhe, athavā naṣhṭa karī puṇya-prakr̥itirūpe

Page -1 of 370
PDF/HTML Page 27 of 398
single page version

pariṇamāve chhe, je puṇyano uday thatān indriyasukhanā kāraṇabhūt sāmagrī svayam maḷe chhe, tathā pāpano
uday dūr thatān duḥkhanā kāraṇabhūt sāmagrī svayam dūr thāy chhe. e pramāṇe prayojananī siddhi paṇ
temanāthī thāy chhe.
athavā jainashāsananā bhakta devādiko te bhaktapuruṣhane anek indriyasukhanā kāraṇabhūt
sāmagrīono sanyog karāve chhe tathā duḥkhanā kāraṇabhūt sāmagrīone dūr kare chhe e pramāṇe paṇ
e prayojananī siddhi shrī arihantādik vaḍe thāy chhe. parantu
e prayojanathī kāī potānun hit
thatun nathī; kāraṇ ke kaṣhāyabhāv vaḍe bāhya sāmagrīomān iṣhṭaaniṣhṭapaṇun mānī ātmā pote
ja sukhduḥkhanī kalpanā kare chhe. kaṣhāy vinā bāhya sāmagrī kāī sukh-duḥkhanī dātā nathī. vaḷī
kaṣhāy chhe te sarva ākulatāmay chhe māṭe indriyajanit sukhanī ichchhā karavī vā duḥkhathī ḍaravun e
badho bhram chhe. vaḷī evā prayojan arthe arihantādikanī bhakti karavā chhatān paṇ tīvra kaṣhāy
hovāthī pāpabandh ja thāy chhe māṭe e prayojananā arthī thavun yogya nathī, kāraṇ ke arihantādikanī
bhakti karatān evān prayojan to svayam siddha thāy chhe. e pramāṇe shrī arihantādik param iṣhṭa
mānavā yogya chhe. vaḷī e shrī arihantādik ja param maṅgal chhe, temān bhaktibhāv thatān param
maṅgal thāy chhe kāraṇ ‘‘maṅg’’ eṭale sukh tene ‘‘lāti’’ eṭale āpe, athavā ‘‘man’’ eṭale pāp
tene ‘‘gālayati’’ eṭale gāḷe tenun nām maṅgal chhe. have e vaḍe pūrvokta prakārathī banne kāryonī
siddhi thāy chhe. māṭe temanāmān param maṅgaḷapaṇun sambhave chhe.
maṅgalācharaṇ karavānun kāraṇ
ahīn koī prashna kare kepratham granthanī sharūātamān maṅgaḷ karyun tenun shun kāraṇ? tenun
samādhānaḥsukhapūrvak granthanī samāpti thāy, pāpanā udayathī koī vighna na thāy e hetuthī
ahīn pratham maṅgaḷ karyun chhe.
prashnaḥanyamatī e pramāṇe maṅgaḷ karatā nathī chhatān temane paṇ granthanī
samāptatā tathā vighnano nāsh thato jovāmān āve chhe tenun shun kāraṇ?
uttaraḥanyamatīnī granth-rachanā mohanā tīvra uday vaḍe mithyātva kaṣhāyabhāvone
poṣhatā viparīt arthanun nirūpaṇ kare chhe, māṭe tenī nirvighna samāptatā to e pramāṇe maṅgaḷ
karyā vinā ja thāy. kāraṇ jo e pramāṇe maṅgaḷavaḍe moh mand thaī jāy to temanāthī evun
viparīt kārya kem bane? paṇ ame ā granth rachīe chhīe temān mohanī mandatāvaḍe vītarāg
tattvavignānane poṣhaṇ karavāvāḷā arthonun prarūpaṇ karīshun tethī tenī nirvighna samāptatā to e
pramāṇe maṅgaḷ karavāthī ja thāy. jo em maṅgaḷ na karavāmān āve to mohanun tīvrapaṇun rahe
ane tethī āvun uttam kārya kem bane?
prashnaḥe vāt to kharī, parantu ā pramāṇe maṅgaḷ na karanārane paṇ sukh
2

Page 0 of 370
PDF/HTML Page 28 of 398
single page version

jovāmān āve chhepāpano uday dekhāto nathī, ane koī evun maṅgaḷ karanārane paṇ sukh
dekhavāmān āvatun nathī parantu pāpano uday dekhāy chhe māṭe temān pūrvokta maṅgalapaṇun kevī
rīte bane?
uttaraḥjīvonā saṅkleshvishuddha pariṇām anek jātinā chhe jethī pūrve anek
kāḷamān bāndhelā karma ek kāḷamān uday āve chhe, māṭe jem jeṇe pūrve ghaṇā dhanano sañchay karyo
hoy tene to kamāyā sivāy paṇ dhan jovāmān āve chhe
devun dekhātun nathī, parantu jene pūrvanun
ghaṇun r̥̄uṇ hoy tene dhan kamāvā chhatān paṇ deṇadār dekhavāmān āve chhedhan dekhātun nathī. parantu
vichār karatān kamāvun e dhan thavānun ja kāraṇ chhe paṇ r̥̄uṇanun kāraṇ nathī. te pramāṇe ja pūrve
jeṇe ghaṇun puṇya bāndhyun hoy tene ahīn evān maṅgaḷ karyā vinā paṇ sukh jovāmān āve chhe,
pāpano uday dekhāto nathī. vaḷī jeṇe pūrve ghaṇun pāp bāndhyun hoy tene ahīn evān maṅgaḷ karavā
chhatān paṇ sukh dekhātun nathī, pāpano uday dekhāy chhe, parantu vichār karatān evān maṅgaḷ to sukhanun
ja kāraṇ chhe paṇ pāp-udayanun kāraṇ nathī. e pramāṇe pūrvokta maṅgaḷamān maṅgaḷapaṇun bane chhe.
prashnaḥe vāt sāchī, parantu jinashāsananā bhakta devādik chhe teoe evān
maṅgaḷ karavāvāḷāne sahāyatā na karī tathā maṅgaḷ na karanārane daṇḍ na āpyo tenun shun
kāraṇ?
uttaraḥjīvone sukhduḥkh thavānun prabaḷ kāraṇ potānān karmono uday chhe ane te
anusār bāhya nimitta banī āve chhe māṭe pāpano jene uday hoy tene evī sahāyatānun nimitta
banatun nathī tathā jene puṇyano uday hoy tene daṇḍanun nimitta banatun nathī. e nimitta kevī rīte
na bane te kahīe chhīeḥ
devādik chhe teo kṣhayopashamagnānathī sarvane yugapat jāṇī shakatā nathī tethī maṅgaḷ
karanārane tathā nahīn karanārane jāṇavānun koī devādikane koī kāḷamān bane chhe māṭe jo tene
jāṇavāmān ja na āve to sahāy ke daṇḍ te kevī rīte karī shake? tathā jāṇapaṇun hoy te veḷā
potānāmān jo ati mand kaṣhāy hoy to tene sahāy vā daṇḍ devānā pariṇām ja thatā nathī
ane jo tīvra kaṣhāy hoy to dharmānurāg thato nathī. vaḷī madhyam kaṣhāyarūp e kārya karavānā
pariṇām thāy chhatān potānī shakti na hoy to te shun kare? e pramāṇe sahāy ke daṇḍ devānun
nimitta banatun nathī. potānī shakti hoy, dharmānurāgarūp mandakaṣhāyanā udayathī tevā ja pariṇām
thāy te samayamān anya jīvonā dharma
adharmarūp kartavyane jāṇe, to koī devādik koī dharmātmāne
sahāy kare vā koī adharmīne daṇḍ de. have e pramāṇe kārya thavāno koī niyam to nathī. e
pramāṇe uparanā prashnanun samādhān karyun. ahīn āṭalun samajavā yogya chhe ke
sukh thavānī vā duḥkh
thavānī, sahāy karāvavānī vā duḥkh apāvavānī je ichchhā chhe te kaṣhāyamay chhe, tatkālamān vā
bhāvimān duḥkhadāyak chhe. māṭe evī ichchhā chhoḍī ame to ek vītarāg visheṣhagnān thavānā arthī

Page 1 of 370
PDF/HTML Page 29 of 398
single page version

banī shrī arihantādikane namaskārādirūp maṅgaḷ karyun chhe.e pramāṇe maṅgaḷācharaṇ karī have sārthak
‘mokṣhamārgaprakāshak’ nāmanā granthano udyot karīe chhīe. tyān ‘ā granth pramāṇ chhe’ evī pratīti
karāvavā arthe pūrva anusāranun svarūp nirūpaṇ karīe chhīe.
granthanī prāmāṇikatā ane āgam paramparā
e pramāṇe maṅgaḷācharaṇ karī have sārthak ‘mokṣhamārgaprakāshak’ nāmanā granthano udyot karīe
chhīe. tyān ‘ā granth pramāṇ chhe’ evī pratīti karāvavā arthe pūrva anusāranun svarūp nirūpaṇ
karīe chhīe.
akārādi uchchār to anādinidhan chhe, koīe navā karyā nathī. eno ākār lakhavo
te to potānī ichchhānusār anek prakārarūp chhe, parantu bolavāmān āve chhe te akṣhar to sarvatra
sarvadā e ja pramāṇe pravarte chhe ke‘सिद्धो वर्णसमाम्नायः’ arthāt varṇa uchchārano sampradāy
svayansiddha chhe. vaḷī akṣharothī nīpajelān satya arthanān prakāshak padonā samūhanun nām shrut chhe,
te paṇ anādinidhan chhe. jem ‘‘jīv’’ evun anādinidhan pad chhe te jīvane jaṇāvavāvāḷun
chhe. e pramāṇe potapotānā satya arthanān prakāshak je anek pad teno je samudāy chhe tene
shrut jāṇavun. vaḷī jem motī to svayansiddha chhe temānthī koī thoḍān motīne, koī ghaṇān motīne,
koī koī prakāre tathā koī koī prakāre gūnthī ghareṇun banāve chhe, tem pad to svayansiddha chhe,
temānthī koī thoḍān padone, koī ghaṇān padone, koī koī prakāre tathā koī koī prakāre gūnthī
(joḍī vā lakhī) granth banāve chhe, tem hun paṇ e satyārtha padone mārī buddhi anusār gūnthī
granth banāvun chhun. temān hun mārī buddhipūrvak kalpit jūṭhā arthanān sūchak pado gūnthato nathī māṭe
ā granth pramāṇarūp jāṇavo.
prashnaḥe ja padonī paramparā ā granth sudhī kevī rīte pravarte chhe?
uttaraḥanādi kālathī tīrthaṅkar kevalī thatā āvyā chhe. temanāmān sarvagnapaṇun hoy
chhe tethī temane e padonun tathā tenā arthanun paṇ gnān hoy chhe. tathā je vaḍe anya jīvone e
padonā arthanun gnān thāy evo tīrthaṅkar kevaḷīno divyadhvani dvārā upadesh thāy chhe te anusār
gaṇadharadev aṅg-prakīrṇakarūp granth-rachanā kare chhe. vaḷī tadnusār anya anya āchāryādik nānā
prakāre granthādikanī rachanā kare chhe. tene koī abhyāse chhe, koī kahe chhe tathā koī sāmbhaḷe chhe.
e pramāṇe paramparā mārga chālyo āve chhe.
have ā bharatakṣhetramān vartamān avasarpiṇī kāḷ chāle chhe temān chovīs tīrthaṅkar thayā.
temān shrī varddhamān nāmanā antim tīrthaṅkaradev thayā jeo kevaḷagnān sahit birājamān thaī
jīvone divyadhvani dvārā upadesh devā lāgyā. je sāmbhaḷavānun nimitta pāmīne shrī gautamagaṇadhare
agamya arthane paṇ jāṇī dharmānurāgavash aṅg
prakīrṇanī rachanā karī. vaḷī shrī varddhamān

Page 2 of 370
PDF/HTML Page 30 of 398
single page version

svāmīnā mokṣhagaman pachhī ā pañcham kāḷamān gautam, sudharma ane jambūsvāmī nāmanā traṇ
kevaḷī thayā. te pachhī kāḷadoṣhathī kevaḷagnānī hovāno abhāv thayo. keṭalāk kāḷ sudhī
dvādashāṅganā pāṭhī shrutakevaḷī rahyā. pachhī temano paṇ abhāv thayo. tyār pachhī keṭalāk kāḷ
sudhī thoḍā aṅganā pāṭhī rahyā. teoe em jāṇyun ke
‘‘bhaviṣhya kāḷamān amārā jevā paṇ
gnānī raheshe nahi,’’ em jāṇī temane grantharachanā karī ane dvādashāṅgānukūl prathamānuyog,
karaṇānuyog, charaṇānuyog ane dravyānuyoganā anek grantho rachyā. temano paṇ abhāv thatān
teonā anusāre anya āchāryoe rachelā grantha vā e granthanā anusāre rachelā granthanī ja
pravr̥utti rahī. temān paṇ kāḷadoṣhathī keṭalāk granthano duṣhṭa puruṣho dvārā nāsh thayo vā mahān
granthono abhyāsādi na thavāthī paṇ nāsh thayo. vaḷī keṭalāk mahān grantho jovāmān
āve chhe paṇ buddhinī mandatāthī āje teno abhyās thato nathī. jem dakṣhiṇamān gomaṭṭasvāmīnī
pāse mūḍabidrī nagaramān shrīdhaval
mahādhavaljayadhaval grantho hāl chhe, parantu te darshan mātra
ja chhe. (have to prāpta chhe) keṭalāk grantho potānī buddhivaḍe abhyās karavā yogya chhe. temān
paṇ thoḍā ja granthono abhyās āje bane chhe. evā ā nikr̥uṣhṭa kāḷamān utkr̥uṣhṭa jainamatanun
ghaṭavun thayun. chhatān paramparā dvārā āje paṇ jainashāstramān satya arthanān prakāshak padono sadbhāv
pravarte chhe.
granthakartāno āgam abhyās
vaḷī ā kāḷamān hun manuṣhya paryāy pāmyo tyān mārā pūrva sanskārathī vā bhalun thavā
yogya hatun tethī māro jainashāstramān abhyās karavāno udyam thayo, jethī vyākaraṇ, nyāy, gaṇit
ādi upayogī granthono kiñchit abhyās karī ṭīkā sahit shrī samayasār, pañchāstikāy,
pravachanasār, niyamasār, gommaṭasār, labdhisār, trilokasār, tattvārthasūtra, kṣhapaṇāsār,
puruṣhārthasiddhyupāy, aṣhṭapāhuḍ ane ātmānushāsanādi shāstra, tathā shrāvak
muninā āchāranān
prarūpak anek shāstra, sukathāsahit purāṇādi shāstra, e vagere anek shāstramān mārī buddhi
anusār abhyās varte chhe. jethī mane paṇ kiñchit satyārtha padonun gnān thayun chhe. vaḷī ā
nikr̥uṣhṭa samayamān mārā jevā mandabuddhivān karatān paṇ hīnabuddhinā dhārak ghaṇā manuṣhyo jovāmān
āve chhe. teone e padonā arthanun gnān thavā māṭe dharmānurāg vash deshabhāṣhāmay grantha
karavānī mane ichchhā thaī tethī hun ā grantha banāvun chhun. temān paṇ arthasahit e ja padonun
prakāshan chhe. tyān āṭalī visheṣhatā chhe ke
jem prākr̥itsanskr̥it shāstromān prākr̥itsanskr̥it pado
lakhavāmān āve chhe tem ahīn apabhranshapūrvak vā yathārthapaṇāpūrvak deshabhāṣhārūp pado lakhavāmān
āve chhe, parantu tenā arthamān kāī paṇ vyabhichār nathī. e pramāṇe ā grantha sudhī e ja
satyārtha padonī paramparā pravarte chhe.

Page 3 of 370
PDF/HTML Page 31 of 398
single page version

asatya pad rachanāno niṣhedhā
prashnaḥe pramāṇe paramparā to ame jāṇī, parantu te paramparāmān satyārtha padonī
ja rachanā thatī āvī chhe ane asatyārtha pad nathī meḷavyān evī pratīti amane kevī
rīte thāy?
uttaraḥati tīvra kaṣhāy thayā vinā asatyārtha padonī rachanā bane nahi, kāraṇ je
asatya rachanā vaḍe paramparāthī anek jīvonun mahābūrun thāy ane potāne paṇ evā mahā hinsānā
phalavaḍe narka
nigodamān gaman karavun thāy, evun mahāviparīt kārya to krodh, mān, māyā, lobhanī
atyant tīvratā thatān ja thāy. have jainadharmamān to evo kaṣhāyavān thato nathī. pratham mūḷ
upadeshadātā to shrī tīrthaṅkar kevaḷī ja thayā te to mohanā sarvathā nāshathī sarva kaṣhāyathī rahit
ja chhe. vaḷī granthakartā gaṇadhar vā āchārya chhe teo mohanā mand udayathī sarva bāhyābhyantar parigrah
chhoḍī mahā mand kaṣhāyī thayā chhe, temanāmān e mand kaṣhāy vaḍe kiñchit shubhopayoganī ja pravr̥utti
hoy chhe. anya kāī prayojan nathī. tathā shraddhāḷu gr̥uhastha koī granth banāve chhe, te paṇ tīvra
kaṣhāyī hotā nathī. jo e tīvra kaṣhāyī hoy to
sarva kaṣhāyano je te prakāre nāsh karavāvāḷo
je jainadharma temān tene ruchi ja kyāthī thāy? athavā jo mohanā udayathī anya kāryo vaḍe kaṣhāyane
poṣhaṇ kare chhe to karo, parantu jinaāgnābhaṅg vaḍe potānā kaṣhāyane poṣhaṇ kare to tenāmān jainīpaṇun
rahetun nathī. e pramāṇe jainadharmamān evo tīvra kaṣhāyī koī thato nathī, ke je asatya padonī rachanā
karī paranun ane potānun janmojanmamān būrun kare!
prashnaḥpaṇ koī jainābhās tīvra kaṣhāyī hoy te asatyārtha padone
jainashāstramān meḷave ane pāchhaḷ tenī paramparā chālī jāy to shun karavun?
uttaraḥjem koī sāchā motīnā ghareṇāmmān jūṭhṭhān motī meḷave paṇ tenī jhalak maḷatī
āve nahi, māṭe parīkṣhā karī, pārakhu hoy te to ṭhagāy nahi, koī bhoḷo hoy te ja motīnā
nāmathī ṭhagāy. vaḷī tenī paramparā paṇ chāle nahi. vachche tarat ja koī jūṭhān motīono niṣhedh
kare chhe. tem koī satyārtha padonā samūharūp jainashāstromān asatyārtha pad meḷave parantu
jainashāstranā
padomān to kaṣhāy maṭāḍavānun vā laukik kārya ghaṭāḍavānun prayojan hoy chhe. have e
pāpīe temān je asatyārtha pad meḷavyān chhe temān kaṣhāy poṣhavānun vā laukik kārya sādhavānun
prayojan chhe. e prayojan maḷatun nahi āvavāthī gnānī parīkṣhāvaḍe ṭhagāto nathī paṇ koī mūrkha
hoy te ja jainashāstranā nāmathī ṭhagāy. vaḷī tenī paramparā paṇ chālatī nathī. tarat ja koīe
asatyārtha padono niṣhedh kare chhe. vaḷī evā tīvrakaṣhāyī jainābhās ahīn āvā nikr̥uṣhṭa kāḷamān
ja hoy chhe paṇ utkr̥uṣhṭa kṣhetra-kāl ghaṇān chhe temān to evā hotā ja nathī. māṭe jainashāstromān
asatyārtha padonī paramparā chālatī ja nathī em nishchay karavo.

Page 4 of 370
PDF/HTML Page 32 of 398
single page version

prashnaḥkaṣhāyabhāvathī asatyārtha pad na meḷave, parantu granthakartāne potānā
kṣhayopasham gnānamān koī anyathā artha bhāsavāthī asatyārtha pad meḷave tenī to paramparā
chāle?
uttaraḥmūl granthakartā gaṇadharadev to pote chār gnānanā dhārak chhe tathā sākṣhāt
kevalīno divyadhvani upadesh sāmbhaḷe chhe, jenā atishay vaḍe temane satyārtha ja bhāse chhe, te
anusār teo granth-rachanā kare chhe. have e granthamān to asatyārtha pad kevī rīte gūnthī shakāy?
tathā anya āchāryādi granth-rachanā kare chhe teo paṇ yathāyogya samyaggnānanā dhārak chhe. vaḷī
teo mūḷ granthonī paramparā dvārā granth-rachanā kare chhe, je padonun potāne gnān na hoy tenī to
teo rachanā karatā nathī, paṇ je padonun gnān hoy tene ja samyaggnānapramāṇapūrvak barābar gūnthe
chhe. have pratham to evī sāvadhānatāmān asatyārtha pad gūnthyān jāy nahi tathāpi kadāchit potāne
pūrva granthonān padono artha anyathā ja bhāse ane potānī pramāṇatāmān paṇ te ja pramāṇe besī
jāy to tenun kāī tene vash nathī. parantu em koīkane ja bhāse, sarvane nahi. māṭe jene satyārtha
bhāsyo hoy te teno niṣhedh karī paramparā chālavā de nahi. vaḷī āṭalun visheṣh jāṇavun ke
jene
anyathā jāṇavāthī jīvanun būrun thāy evān devgurudharmādik vā jīvajīvādik tattvone to
shraddhāḷu jainī anyathā jāṇe ja nahi, enun to jainashāstromān prasiddha kathan chhe. tathā jene bhramathī
anyathā jāṇavā chhatān paṇ, tene jinanī āgnā mānavāthī jīvanun būrun na thāy evā koī sūkṣhma
arthamān koīne koī artha anyathā pramāṇamān lāve topaṇ teno visheṣh doṣh nathī. shrī
gommaṭasāramān paṇ kahyun chhe keḥ
सम्माइट्ठी जीवो उवइट्ठं पवयणं तु सद्दहदि
सद्दहदि असब्भावं अजाणमाणो गुरुणियोगा ।।२७।। (jīvakāṇḍ)
arthaḥ‘‘samyagdraṣhṭi jīv upadeshit satya pravachanane shraddhān kare chhe tathā
ajāṇamān gurunā yogathī asatyane paṇ shraddhān kare chhe.’’
vaḷī mane paṇ visheṣhagnān nathī tathā jinaāgnā bhaṅg karavāno ghaṇo bhay chhe, parantu
e ja vichāranā baḷathī ā grantha rachavānun sāhas karūn chhun. tethī ā granthamān jevun pūrva granthomān
varṇan chhe tevun ja varṇan karīsh, athavā koī ṭhekāṇe pūrva granthomān sāmānya gūḍh varṇan chhe teno
visheṣhabhāv pragaṭ karī ahīn varṇan karīsh. e pramāṇe varṇan karavāmān hun ghaṇī sāvadhānī rākhīsh
tem chhatān koī ṭhekāṇe sūkṣhma arthanun anyathā varṇan thaī jāy to visheṣh buddhimān hoy teo
tene barābar karī shuddha kare evī mārī prārthanā chhe. e pramāṇe ā shāstra rachavāno nishchay karyo.
have kevān shāstra vāñchavāsāmbhaḷavā yogya chhe tathā te shāstranā vaktāshrotā kevā joīe
te ahīn kahun chhun.

Page 5 of 370
PDF/HTML Page 33 of 398
single page version

kevān shāstra vāñchavāsāmbhaḷavā yogya chhe
je shāstra mokṣhamārgano prakāsh kare te ja shāstra vāñchavāsāmbhaḷavā yogya chhe, kāraṇ ke
sansāramān jīv nānā prakāranā duḥkhothī pīḍit chhe. jo shāstrarūpī dīpak vaḍe te mokṣhamārgane pāme
to te mokṣhamārgamān pote gaman karī e duḥkhothī mukta thāy. have
mokṣhamārga to ek
vītarāgabhāv chhe māṭe je shāstromān koī prakāre rāgdveṣhmoh bhāvono niṣhedh karī
vītarāgabhāvanun prayojan pragaṭ karyun hoy te ja shāstro vāñchavāsāmbhaḷavā yogya chhe,
paṇ je shāstromān shrr̥uṅgārbhogkutūhalādi poṣhī rāgabhāvanun tathā hinsā yuddhādik poṣhī dveṣhabhāvanun
vā atattvashraddhān poṣhī mohabhāvanun prayojan pragaṭ karyun hoy te shāstra nathī paṇ shastra chhe. kāraṇ
je rāgdveṣhmoh bhāvavaḍe jīv anādithī duḥkhī thayo tenī vāsanā to jīvane vagar shikhavāḍe
paṇ hatī ja ane vaḷī ā shāstro vaḍe tenun ja poṣhaṇ karyun tathā bhalun thavānī temaṇe shun shikṣhā
āpī? mātra jīvanā svabhāvano ghāt ja karyo. eṭalā māṭe evān shāstro vāñchavā
sāmbhaḷavā yogya
nathī. ahīn vāñchavāsāmbhaḷavā pramāṇe joḍavān, shīkhavān, shikhavāḍavān, lakhavān ane lakhāvavān ādi
kārya paṇ upalakṣhaṇathī jāṇī levān. e pramāṇe sākṣhāt vā paramparā vaḍe ek vītarāgabhāvane
poṣhaṇ kare evān shāstra ja abhyās karavā yogya chhe.
vakatānun svarup
pratham to jain shraddhānamān draḍh hoy, kāraṇ jo pote ashraddhāḷu hoy to anyane shraddhāḷu
kevī rīte kare? shrotā to potānāthī paṇ hīn buddhinā dhārak chhe. temane koī samyag yukti
vaḍe te shraddhāḷu kevī rīte kare? ane
shraddhān ja sarva dharmanun mūl chhe. vaḷī vidyābhyās karavāthī
jene shāstra vāñchavā yogya buddhi pragaṭ thaī hoy, kāraṇ evī shakti vinā te vaktāpaṇāno
adhikārī kem thāy? vaḷī samyaggnānavaḍe sarva prakāranā vyavahār
nishchayādirūp vyākhyānano
abhiprāy je pichhānato hoy, kāraṇ ke jo em na hoy to koī ṭhekāṇe anya prayojanapūrvak
vyākhyān hoy tenun anya prayojan pragaṭ karī viparīt pravr̥utti karāve. vaḷī jene jinaāgnā bhaṅg
karavāno ghaṇo bhay hoy, kāraṇ ke jo evo na hoy to koī abhiprāy vichārī sūtraviruddha
upadesh āpī jīvonun būrun kare. kahyun chhe keḥ
बहुगुणाविज्जाणिलयो असुत्तभासी तहावि मुत्तव्वो
जह वरमणिजुत्तो वि हु विग्घयरो विसहरो लोए ।।
arthaḥje puruṣh ghaṇā kṣhamādik guṇo tathā vyākaraṇādi vidyānun sthān chhe
chhatān jo te utsūtrabhāṣhī chhe to chhoḍavo yogya ja chhe. jem utkr̥uṣhṭa maṇisahit sarpa
chhe te lokamān vighnano ja karavāvāḷo chhe.

Page 6 of 370
PDF/HTML Page 34 of 398
single page version

vaḷī jene shāstra vāñchī ājīvikādi laukik kārya sādhavānī ichchhā na hoy, kāraṇ ke
jo āshāvān hoy to yathārtha upadesh āpī shake nahi, tene to kanīk shrotānā abhiprāyānusār
vyākhyān karī potānun prayojan sādhavāno ja abhiprāy rahe. vaḷī shrotāothī vaktāonun pad
ūñchun chhe. parantu jo vaktā lobhī hoy to te shrotāthī hīn thaī jāy ane shrotā ūñchā thāy.
vaḷī tenāmān tīvra krodh
mān na hoy, kāraṇ tīvra krodhī mānīnī nindā ja thāy ane shrotā tenāthī
ḍaratā rahe to tenāthī potānun hit kem thāy? vaḷī pote ja judā judā prashna uṭhāvī teno uttar
kare athavā anya jīv anek prakārathī vichārapūrvak prashna kare to miṣhṭa vachan dvārā jem teno
sandeh dūr thāy tem samādhān kare tathā jo potānāmān uttar āpavānun sāmarthya na hoy, to
em kahe ke
mane tenun gnān nathī paṇ koī visheṣh gnānīne pūchhī hun uttar āpīsh. athavā koī
avasar pāmī tamane koī visheṣh gnānī maḷe to tene pūchhī sandeh dūr karasho ane mane paṇ
darshāvasho. kāraṇ ke ām na hoy ane abhimānapūrvak potānī paṇḍitatā jaṇāvavā jo prakaraṇ
viruddha artha upadeshe to viruddha shraddhān thavāthī shrotāonun būrun thāy ane jainadharmanī nindā paṇ
thāy. arthāt jo evo na hoy to shrotāno sandeh dūr thāy nahi, pachhī kalyāṇ to kyāthī
thāy? tathā jainamatanī prabhāvanā paṇ thāy nahi. vaḷī jenāmān anītirūp lokanindya kāryonī
pravr̥utti na hoy, kāraṇ lokanindya kāryo vaḍe te hāsyanun sthānak thaī jāy to tenā vachanane pramāṇ
koṇ kare? ulaṭo jainadharmane lajāve. vaḷī te kulahīn, aṅgahīn ane svar bhaṅgatāvāḷo na hoy
paṇ miṣhṭavachanī tathā prabhutāyukta hoy te ja lokamān mānya hoy. jo evo na hoy to
vaktāpaṇānī mahattā shobhe nahi. e pramāṇe uparanā guṇo to vaktāmān avashya joīe. shrī
ātmānushāsanamān paṇ kahyun chhe keḥ
प्राज्ञः प्राप्तसमस्तशास्त्रहृदयः प्रव्यक्तलोकस्थितिः,
प्रास्ताशः प्रतिभापरः प्रशमवान् प्रागेव दृष्टोत्तरः
प्रायःप्रश्नसहः प्रभुः परमनोहारी परानिन्दया,
ब्रूयाद्धर्मकथां गणी गुणनिधिः प्रस्पष्टमिष्टाक्षरः
।।।।
arthaḥje buddhimān hoy, samasta shāstronā rahasyane pāmyo hoy,
lokamaryādā jene pragaṭ thaī hoy, āshā jenī asta thaī hoy, kāntimān hoy,
upashamavant hoy, prashna thatān pahelān ja uttarane je jāṇato hoy, bāhulyapaṇe anek
prashnono sahan karavāvāḷo hoy, prabhutāyukta hoy, paranā vā par dvārā potānā
nindārahitapaṇāvaḍe paranā manano haravāvāḷo hoy, guṇanidhān hoy ane spaṣhṭamiṣhṭa
jenān vachan hoy evo sabhāno nāyak dharmakathā kahe.

Page 7 of 370
PDF/HTML Page 35 of 398
single page version

vaḷī vaktānān visheṣh lakṣhaṇ ā pramāṇe chhe kejo vyākaraṇnyāyādik vā moṭān moṭān
jainashāstronun tene visheṣh gnān hoy to visheṣhapaṇe vaktāpaṇun shobhe. vaḷī e uparānt
adhyātmarasadvārā potānā svarūpanun yathārtha anubhavan jene na thayun hoy te puruṣh jainadharmanā marmane
na jāṇatān mātra paddhati dvārā ja vaktā thāy chhe, to tenāthī adhyātmarasamay sāchā jainadharmanun
svarūp kevī rīte pragaṭ thāy? māṭe ātmagnānī hoy to sāchun vaktāpaṇun hoy, kāraṇ shrī
pravachanasāramān paṇ kahyun chhe ke
āgamagnān, tattvārthashraddhān ane sanyamabhāv e traṇe
ātmagnānashūnya kāryakārī nathī. vaḷī dohā pāhuḍamān paṇ kahyun chhe keḥ
पंडिय पंडिय पंडिय कण छोडि वितुस कंडिया
पय अत्थं तुट्ठोसि परमत्थ ण जाणइ मूढोसि ।।८५।।
arthaḥhe pāṇḍe! he pāṇḍe! he pāṇḍe! tun kaṇane chhoḍī mātra tus ja khāṇḍe chhe
arthāt tun artha ane shabdamān ja santuṣhṭa chhe paṇ paramārtha jāṇato nathī māṭe mūrkha
ja chhe.
vaḷī chaud vidyāmān paṇ pahelān adhyātmavidyā pradhān kahī chhe, māṭe adhyātmarasano rasik
vaktā hoy te ja jainadharmanā rahasyano vaktā jāṇavo. vaḷī je vaktā buddhir̥̄iddhinā dhārak hoy
tathā avadhi, manaḥparyay ane kevaḷagnānanā dhaṇī hoy te mahā vaktā jāṇavā. evā vaktāonā
visheṣh guṇ jāṇavā. e visheṣh guṇadhārī vaktāno sanyog maḷī āve to ghaṇun ja sārun, paṇ
na maḷe to shraddhānādik guṇonā dhārak vaktāonā ja mukhathī shāstra shravaṇ karavun. evā guṇavant
muni vā shrāvakanā mukhathī to shāstra shravaṇ karavun yogya chhe paṇ
1paddhatibuddhivaḍe vā shāstra
sāmbhaḷavānā lobhathī shraddhānādi guṇarahit pāpī puruṣhonān mukhathī shāstra sāmbhaḷavun uchit nathī
kahyun chhe keḥ
तं जिण आणपरेणय धम्मो सो यच्च सुगुरु पासम्मि
अह उचिओ सद्धाओ तत्सुवएसस्स कहगाओ ।।
arthaḥje jinaāgnā mānavāmān sāvadhān chhe temaṇe nirgranth sugurunā
nikaṭamān ja dharma shravaṇ karavo yogya chhe, athavā e sugurunā ja upadeshane kahevāvāḷā
uchit shraddhāḷu shrāvakanā mukhathī dharma shravaṇ karavā yogya chhe. evo dharmabuddhivān vaktā
upadeshadātā hoy te ja potānun ane anya jīvonun bhalun kare chhe. paṇ je kaṣhāyabuddhi
3
1.ā granthamān keṭalek sthaḷe ‘paddhatibuddhi’ shabda āve chhe. teno arthapaddhati eṭale, paramparā yā
rītarivāj tene anusaravāne ṭevāyelī buddhi evo samajavo joīe.

Page 8 of 370
PDF/HTML Page 36 of 398
single page version

vaḍe upadesh āpe chhe te potānun ane anya jīvonun būrun kare chhe.
e pramāṇe vaktānun svarūp kahyun.
shrotānun svarup
have shrotānun svarūp kahe chheḥbhalun thavā yogya chhe tethī je jīvane evo vichār āve
chhe kehun koṇ chhun? kyāthī āvī ahīn janma dharyo chhe? marīne kyān jaīsh? mārun svarūp
shun chhe? ā chāritra kevun banī rahyun chhe? mane je ā bhāvo thāy chhe tenun phaḷ shun āvashe?
tathā ā jīv duḥkhī thaī rahyo chhe to e duḥkh dūr thavāno upāy shun chhe? māre āṭalī vātano
nirṇay karī jethī kanīk mārun hit thāy e ja karavun. evā vichārathī koī jīv udyamavant thayo
chhe. vaḷī e kāryanī siddhi shāstra sāmbhaḷavāthī thatī jāṇī ati prītipūrvak shāstra sāmbhaḷe chhe.
kāī pūchhavun hoy to pūchhe chhe. vaḷī gurue kahelā arthane potānā antaraṅgamān vāramvār vichāre
chhe ane potānā vichārathī satya ane arthano nishchay karī kartavya hoy temān udyamī thāy chhe.
e pramāṇe to navīn shrotānun svarūp jāṇavun.
vaḷī je jainadharmano draḍh shraddhāḷu chhe, nānā (anek) prakāranān shāstra sāmbhaḷavāthī jenī buddhi
nirmaḷ thaī chhe, vyavahārnishchayādikanun svarūp yathārthapaṇe jāṇī sāmbhaḷelā arthane yathāvat nishchay
jāṇī avadhāre chhe, prashna ūpaje to ati vinayavān thaī prashna kare chhe athavā paraspar anek
prashnottaravaḍe vastuno nirṇay kare chhe, shāstrābhyāsamān ati āsakta chhe tathā dharmabuddhipūrvak nindya
kāryono tyāgī thayo chhe; evā jīvo shāstranā shrotā joīe.
vaḷī shrotānān visheṣh lakṣhaṇo ā pramāṇe paṇ chhe. jene kanīk vyākaraṇnyāyādikanun vā
mahān jainashāstronun gnān hoy to shrotāpaṇun visheṣh shobhe. vaḷī evo hovā chhatān paṇ jo tene
ātmagnān na hoy to upadeshano marma samajī shake nahi. māṭe ātmagnānavaḍe je svarūpano
āsvādī thayo chhe te jainadharmanā rahasyano shrotā chhe. vaḷī je atishayavant buddhivaḍe vā avadhi
manaḥparyayagnān vaḍe sanyukta hoy te mahān shrotā jāṇavo. e pramāṇe shrotānā visheṣh guṇo
chhe. ane evā jainashāstranā shrotā joīe.
vaḷī shāstra sāmbhaḷavāthī amārun bhalun thashe evī buddhivaḍe je shāstra sāmbhaḷe chhe paṇ
gnānanī mandatāthī visheṣh samajī shakatā nathī tene puṇyabandh thāy chhe, parantu potānun visheṣh kārya
siddha thatun nathī.
vaḷī kuḷapravr̥uttipūrvak vā sahaj yog banī āvatān shāstra sāmbhaḷe chhe. vā sāmbhaḷavā chhatān
kāī avadhāraṇ karatā nathī tene pariṇām anusār koī veḷā puṇyabandh thāy chhe tathā koī veḷā
pāpabandh thāy chhe.

Page 9 of 370
PDF/HTML Page 37 of 398
single page version

vaḷī je mad matsar bhāvapūrvak shāstra sāmbhaḷe chhe, vād ane tarka karavāno ja jeno
abhiprāy chhe, mahantatā vā lobhādik prayojan arthe je shāstra sāmbhaḷe chhe tathā shāstra to sāmbhaḷe
chhe paṇ te suhāvatun nathī evā shrotāone to kevaḷ pāpabandh ja thāy chhe. e pramāṇe
*shrotāonun
svarūp jāṇavun. ā ṭhekāṇe e ja pramāṇe shīkhavunshīkhavavun vagere jene hoy tenun svarūp paṇ
yathāsambhav samajavun.
* ahīn prasaṅgane anusarīne shrī sudraṣhṭataraṅgiṇī anusār shrotāonā judājudā prakār darshāvīe
chhīe.
1. je jīv upadesh to sāmbhaḷe, pūchhe, bhaṇe, yād rākhe tathā ghaṇā kāḷ sudhī bāhya dharmakriyā
paṇ kare parantu antaraṅg pāpabuddhi chhoḍe nahi, kugurukudharmane pūjavānīmānavānī shraddhā maṭe nahi, krodh
mānādi kaṣhāy maṭe nahi tathā antaḥkaraṇamān jinavāṇī atyant premapūrvak ruche nahi tevā shrotā pāṣhāṇ
samān jāṇavā.
2. je dararoj shāstra sāmbhaḷe, sāmbhaḷatī veḷā sāmānya yād rahe paṇ pachhī bhūlī jāy paṇ
sāmbhaḷelān vachan hr̥udayamān ṭake nahi te phūṭyā ghaḍā jevā shrotā jāṇavā.
3. jem meṇḍho tene pālan karanārane ja māthun māre tem je shrotā anek draṣhṭānt, yukti, shikhāmaṇ
ane shāstrarahasya samajapūrvak sambhaḷāvanār mahā upakārī evā vaktāno ja dveṣhī thāy, are teno ja
ghāt tathā burun vichāre tevā shrotā meṇḍhā samān jāṇavā.
4. jem ghoḍo ghāsdāṇo devāvāḷā rakṣhakane ja māre, karaḍe, bachakān bharavā jāy tem je shrotā
jenī pāsethī upadesh sāmbhaḷe tenāthī ja dveṣh karavā lāgī jāy, tenā avaguṇ avarṇavād bolavā lāge
tevā shrotā ghoḍā samān jāṇavā.
5. jem chāḷaṇī sūkṣhma āṭāne to bahār kāḍhī nākhe ke je prayojanarūp chhe ane aprayojanarūp
bhūsunkāṅkarā vagere saṅgrah karī rākhe tem je shrotā upadeshadātā vaktānā koī guṇane grahaṇ na karatān
mātra tenā avaguṇane ja grahaṇ kare, shāstramān dān vā chaityālayprabhāvanādi karavānī vāt āve to
ā mūrkha em samaje keā upadesh mārā upar devāy chhe, hun dhanavān chhun tethī āḍakatarī rīte mane
dhan kharchavānun kahe chhe, paṇ mārī pāse dhan kyān chhe? tap sambandhī vyākhyān chālatun hoy to ā em
māne ke
hun sharīre puṣhṭa chhun tethī ā mane ja kahe chhe ke tap karo, paṇ mārāthī tap kyān thaī shake
em chhe? dān, pūjā ane shīlsanyamādino upadesh chālato hoy tyāre ā kān to ūṅghe athavā vibhramachitta
rākhī sāmbhaḷe nahi, sabhāmān koī koīnī nindā athavā kalahakathā karavā lāge to tene dhyānapūrvak sāmbhaḷe,
sabhāmān guṇ
doṣhanī sāmānya prakāre vāt chālatī hoy to ā mūrkha em samaje ke ā badhun mārā
upar kahe chhe. āvā shrotā sabhāmān vyākhyān sāmbhaḷavā āvīne paṇ kevaḷ pāpabandh ja kare chhe. vaktāthī
ja doṣhabhāv ke dveṣhabhāv āṇe chhe paṇ vaktāno guṇ to jarā paṇ grahaṇ karatā nathī. āvā shrotā
chāḷaṇī samān jāṇavā.
6. jem pavanathī bharelī masak uparathī dekhāy jal bharī paṇ andar to jarā paṇ pāṇī

Page 10 of 370
PDF/HTML Page 38 of 398
single page version

e pramāṇe shāstranun tathā vaktāshrotānun svarūp kahyun. tyān uchit shāstrane uchit vaktā
thaī vāñchavun tathā uchit shrotā thaī sāmbhaḷavun yogya chhe. have ā mokṣhamārga prakāshak shāstranī rachanā
karī chhe tenī sārthakatā darshāvīe chhīe.
nathī, tem je shrotā antaraṅg dharma ichchhāthī rahit chhe, krodhādi kaṣhāyapūrṇa chhe, shuddha dharmanā nindak chhe,
dharmātmā tathā vaktānā paṇ nindak chhe, shuddha tattvagnān, adhyātmatattvagarbhit charchā jene gamatī ja nathī
ulaṭā tenā paṇ dveṣhī rahyā kare chhe. ane bāhya veṣhadhārī kudev
kugurunā prashansak chhe āvā shrotā masak
samān jāṇavā.
7. jem sarpane sundar dūdhapān karāvavā chhatān tenun ante mahā duḥkhadāyī viṣh ja thāy chhe. tem
jene amr̥ut samān jinavachan sambhaḷāvavā chhatān te sāmbhaḷīne paṇ je kevaḷ pāpabandh ja kare chhe. teo
mātra vaktānun būrun ja chintavyā kare chhe. āvā dharmadveṣhī shrotā sarpa samān jāṇavā.
8. jem pāḍo sundar jaḷāshayamān pāṇī pīvā jāy tyān pāṇī to thoḍun pīve paṇ andar
jhāḍopeshābādi karī te jaḷāshayanī andar paḍī tene ḍahoḷī nāṅkhī badhā jaḷane kharāb karī mūke,
pāchhaḷ koīne pīvā yogya paṇ rākhe nahi ane potānun tathā paranun aṅg malin karī nākhe; tem
sabhāmān chār anuyog sambandhī sundar tattvacharchā chālatī hoy, mahāmaṅgalakārī jinavāṇīnun kathan thaī
rahyun hoy tyān koī bhoḷo, mandagnānī
kaṣhāyī manuṣhya koī evo prashna karekoī evī chhal bharī vāt
chalāvī de ke jethī āgamanā kathanano virodh thāy, anya sarva shrotāonān chitta udvegamay banī jāy.
āvā shrotā pāḍā samān jāṇavā.
e pramāṇe pāṣhāṇ samān, phūṭelā ghaḍā samān, meṇḍhā samān, ghoḍā samān, chāḷaṇī samān,
masak samān, sarpa samān ane pāḍā samān āṭh prakāranā shrotāo mahā ashubh jāṇavā.
have chha prakāranā mishra shrotāonun svarūp kahīe chhīe.
1. jem koī dharmaudyotakārī dharmopadesh thato hoy tyān potānāthī to bane nahi, parantu
upadeshadātāno ja ghāt vichāre. āvā shrotā bilāḍā samān jāṇavā.
2. jem bagalo uparathī ujjvaḷ dekhāy paṇ antaraṅgamān malin pariṇāmī rahyā kare tem
koī jīv bahārathī to vinay sahit nirmaḷ vachan bole, sharīr upar bhabhūtādi lagāvī tanane malin
dekhāḍe, jāṇe ke mane sharīrādi upar rāg ja nathī, dharmī jevo dekhāy, sundar sādhuvesh dhāraṇ kare paṇ
antaramān mahākaṣhāyī, dveṣhī, raudra pariṇāmī hoy, te potānā dilamān dharmano ghāt karavo vichāre paṇ
dharmasevan na ichchhe. āvā shrotā bagalā samān jāṇavā.
3. jem popaṭane bolāvīe tem bole. shikhavāḍīe tem shīkhe, paṇ teno bhāv samaje nahi,
tem keṭalāk shrotā jinapravachanano svādhyāy to kare, sāmbhaḷe, shīkhe paṇ teno paramārtharūp bhāv na samaje.
āvā shrotā popaṭarūp jāṇavā.
4. jem māṭī pāṇīnā nimittathī naram thaī jāy tathā agninā nimittathī jem lākh naram

Page 11 of 370
PDF/HTML Page 39 of 398
single page version

mokṣhamārgaprakāshak granthanī sārthakatā
ā sansārarūp aṭavīmān samasta jīvo karmanimittathī utpanna nānā prakāranān duḥkhothī
pīḍit thaī rahyā chhe. vaḷī tyān mithyāandhakār chhavāī rahyo chhe, jethī teo temānthī chhūṭavāno mārga
paṇ pāmatā nathī, parantu taraphaḍī taraphaḍī tyān ja duḥkhane sahan kare chhe. evā jīvonun bhalun thavā
arthe shrī tīrthaṅkar kevaḷī bhagavānarūp sūryano uday thayo, jenān divyadhvanirūp kiraṇo vaḍe mukta
banī jāy paṇ nimitta dūr thatān tarat pachhī sakhatkaṭhaṇ banī jāy tem satsaṅganā nimittamān to
je dharmabhāv sahit thaī jāy, komaḷdayāvān thāy. vratsanyam dhāravo vichāre, dharmātmā jīvothī sneh
karavo ichchhe tathā temanī sevāchākarī karavā ichchhe, parantu satsaṅg ke shāstranun nimitta dūr thatān dharmarahit
krūr pariṇāmī banī jāy āvā shrotā māṭī samān jāṇavā.
5. jem ḍāns ākhā sharīramān harek jagyāe chaṭakā bharī jīvane duḥkhanā kāraṇabhūt thāy chhe,
tem sabhāmān shāstravāñchanupadesh chālato hoy tyān anya dharmātmā jīvothī dveṣhabhāv karī temane sabhā
vachche paṇ vāramvār apashabda bole. avinay kare tathā sabhāne tem vaktāne khed upajāve āvā shrotā
ḍāns samān jāṇavā.
6. jem jaḷone dūdhathī bharelā āñchaḷane lagāḍavāmān āve topaṇ te potānā jātisvabhāvane
līdhe dūdhane grahaṇ na karatān mātra rūdhir ja grahaṇ kare chhe tem koī shrotā evā hoy chhe ketemane
game teṭalo rūḍo, komaḷ ane samyag dharmopadesh karo parantu e durbuddhi mātra avaguṇ ja grahaṇ kare.
tene evī shraddhā chhe ke ame āvo upadesh to ghaṇoy sāmbhaḷyo, koī amārun shun bhalun karī shake em
chhe, amārā bhāgyamān hashe te thashe. āvā pariṇāmavāḷā shrotā jaḷo samān jāṇavā.
e pramāṇe bilāḍā samān, bagalā samān, popaṭ samān, māṭī samān, ḍāns samān, ane
jaḷo samān maḷī chha prakāranā mishra shrotāo chhe. temān māṭī ane popaṭ samān shrotā madhyam jāṇavā
tathā te sivāy uparanā āṭh maḷī bāre prakāranā adham shrotā jāṇavā.
have gāy, bakarī ane hans samān traṇ prakāranā uttam shrotāo kahe chhe.
jem gāy ghās khāīne paṇ sundar dūdh āpe chhe tem koīne alpa upadesh āpavā chhatān tene
bahu bahu ruchipūrvak aṅgīkār karī potānun bhalun kare tathā e upadeshathī mane rūḍā tattvagnānanī prāpti
thaī, aho! mārun bhāgya! em samajī te upadeshanī tathā upadeshadātānī vāramvār prashansā kare,
upadeshadātāno bahu bahu upakār māne, potāne paṇ te upadeshalābhathī dhanyarūp samaje. āvā shrotā gāy
samān jāṇavā.
jem bakarī nīchī namī potāno chāro chare jāy, koīthī dveṣhabhāv na kare, jaḷāshayamān pāṇī
pīvā jāy tyān ḍhīñchaṇabher namī dhīrethī pāṇī pīe paṇ jaḷane bagāḍe nahi, tem je shrotā sabhāmān
shāntipūrvak bese, koī āḍī vāt karato hoy to te taraph lakṣha paṇ na āpe, puṇyakārak kathanane grahaṇ
kare ane potānā kāmathī ja kām rākhe āvā shrotā bakarī samān jāṇavā.

Page 12 of 370
PDF/HTML Page 40 of 398
single page version

thavāno mārga prakāshit thayo. jem sūryane evī ichchhā nathī ke hun mārga prakāshun, parantu svābhāvik
ja tenā kiraṇo phelāy chhe jethī mārganun prakāshan thāy chhe. te ja pramāṇe shrī vītarāg kevaḷī
bhagavānane evī ichchhā nathī ke ame mokṣhamārgane pragaṭ karīe, parantu svābhāvikapaṇe ja
aghātikarmanā udayathī temanā sharīrarūp pudgalo divyadhvanirūp pariṇame chhe, jenāthī mokṣhamārganun
sahaj prakāshan thāy chhe. vaḷī shrī gaṇadhar devone evo vichār āvyo ke jyāre kevaḷībhagavānarūp
sūryanun astapaṇun thashe tyāre jīvo mokṣhamārgane kevī rīte pāmashe? ane mokṣhamārga pāmyā vinā
jagatanā jīvo duḥkhane ja sahashe, evī karuṇābuddhivaḍe aṅgaprakīrṇādik grantha jevā mahān dīpakono
jem hansane dūdhamān pāṇī bheḷavī āpo topaṇ te pāṇīne na pītān mātra dūdhane ja aṅgīkār
kare chhe, kāraṇ tenī chāñch ja evā prakāranī hoy chhe ke teno sparsha thatān ja pāṇī ane dūdhanā ansho
judā judā thaī jāy chhe, tem shuddha draṣhṭino dhārak bhedavignānī ātmā nānā prakārano upadesh sāmbhaḷī
potānī buddhithī nirdhār kare, param puruṣhonān vākyonī sāthe pote karelā nirṇayane sarakhāve ane tethī
je tattvagnānapūrvak artha nirṇay thāy tene aṅgīkār kare tathā anya sarvane chhoḍe. āvā shrotā hans samān
jāṇavā.
have netra samān, darpaṇ samān, trājavānī dāṇḍī samān ane kasoṭī samān chār prakāranā mahā
uttam shrotāonun svarūp kahīe chhīe.
jem netra bhalābūrāne nirṇayarūp joī shake chhe tem bhalābūrā upadeshane nirṇayarūp jāṇī
būrāne chhoḍī bhalā upadeshanun draḍh shraddhān jeo kare chhe temane netra samān shrotā jāṇavā.
jem darpaṇamān potānun mukh joī te upar lāgelī raj. maḷ vagere dhoī mukhane sāph karavāmān
āve chhe tem samyag upadesh sāmbhaḷī potānā chaitanyasvabhāvamān lāgelī karmarajane dūr karī ātmapradesho
nirmaḷ karavāno je upāy kare chhe te darpaṇ samān shrotā jāṇavā.
jem trājavānī dāṇḍī vaḍe ochhunvadhatun tarat jaṇāī āve chhe, vā te dāṇḍī ochhāvadhatānun
jem tolan kare chhe, tem sadguru dvārā prāpta thayelā upadeshane potānī buddhi vaḍe samyakprakāre pūrva
mahāpuruṣhonī āmnāyānusār tolan kare chhe. vaḷī je upadesh potāne anupayogī lāge tene to chhoḍe
chhe tathā adhik phaḷadātā upayogī upadeshane aṅgīkār kare chhe. āvā shrotā trājavānī dāṇḍī samān jāṇavā.
jem kasoṭī upar ghasī bhalābūrā suvarṇanī parīkṣhā karavāmān āve chhe tem rūḍā shrotāo
potānī samyagbuddhirūp kasoṭī upar, prāpta thayelā upadeshane chaḍāve ane temān hitakārīahitakārī
upadeshane samyak prakāre jāṇī ahitakārīne chhoḍī hitakārīne grahaṇ kare te shrotā kasoṭī samān jāṇavā.
vaḷī sushruṣhā, shravaṇ, grahaṇ, dhāraṇ, manan, ūh (prashna), apoh (uttar) ane tattva -
nirṇaye āṭh guṇo sahit jenun antaḥkaraṇ hoy tevā shrotā ja mokṣhābhilāṣhī jāṇavā.
e pramāṇe prasaṅgānusār judā judā prakāranā shrotānun svarūp kahyun.
(saṅgrāhakanuvādak)