Moksha Marg Prakashak-Gujarati (Devanagari transliteration). Upodghat.

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 7 of 398

 

background image
उपोद्घात
आ निकृष्ट काळमां संस्कृत-प्राकृत भाषाज्ञाननी अतिशय न्यूनता तथा श्री निर्ग्रंथ वीतराग
मार्गना ग्रंथोनां पठनपाठननो कोई प्रकारे अभाव थई रह्यो हतो, तेवा समयमां (विक्रमनी १८मी
शताब्दिना अंतमां अने १९मी शताब्दिना प्रारंभमां ढुंढाहडदेश (राजस्थान)ना सवाई जयपुर
नगरमां आ ‘मोक्षमार्गप्रकाशक’ ग्रंथना रचयिता, निर्ग्रंथवीतरागमार्गना परम श्रद्धावान, सातिशय
बुद्धिना धारक अने विद्वज्ज्नमनवल्लभ आचार्यकल्प पंडितप्रवर श्री टोडरमलजीनो उदय थयो हतो.
पितानुं नाम जोगीदास अने मातानुं नाम रंभादेवी हतुं. तेओ जातिए ‘खंडेलवाल’ अने गोत्रे
‘गोदीका’ हता. ‘गोदीका’ ते संभवतः ‘भोंसा’ अने ‘बडजात्या’ नामना गोत्रनुं ज नामान्तर छे.
तेमनुं गृहस्थजीवन साधनसंपन्न हतुं.
पं. टोडरमलजीना शिक्षागुरुनुं नाम बंशीधरजी हतुं. तीव्र बुद्धिशक्तिना कारणे
टोडरमलजीना शास्त्रपाठ अने तेना अर्थनुं शीघ्र अवधारण करी लेता हता, कुशाग्र मेधाने लीधे नानी
उंमरमां ने टूंका समयमां जैनसिद्धांत उपरांत व्याकरण, काव्य, छंद, अलंकार, कोष आदि विविध
विषयोमां दक्षता प्राप्त करी लीधी हती. हिन्दी साहित्यना दिगंबर जैन विद्वानोमां तेमनुं नाम खास
उल्लेखनीय छे. हिन्दीना गद्यलेखक विद्वानोमां तेओ प्रथम कोटिना विद्वान गणाय छे. विद्वताने
अनुरूप तेमनो स्वभाव पण विनम्र तेम ज दयाळु हतो; अने स्वाभाविक कोमळता, सदाचारिता
वगेरे सद्गुणो तेमना जीवनसहचर हता. अहंकार तो तेमने स्पर्शी शक्यो ज नहोतो. सौम्य मुद्रा
उपरथी तेमनी आंतरिक भद्रता तेम ज वात्सल्यनो परिचय सहजपणे प्राप्त थई जतो हतो. तेमनी
रहेणीकरणी घणी ज सादी हती. आध्यात्मिकता तो तेमना जीवनमां ओतप्रोत थई गई हती.
श्रीमद्भगवत्कुंदकुंदाचार्यादि महर्षिओना आध्यात्मिक ग्रंथोनो
तेमनां अध्ययन, मनन तेमज
परिशीलनथीपंडितजीना जीवन पर घणो सारो प्रभाव पड्यो हतो. अध्यात्मतत्त्वनी चर्चा करतां
तेओ आनंदथी ऊछळी जता हता अने श्रोतागण पण तेमनी वाणी सांभळीने गदगद थई जतो
हतो. संस्कृत अने प्राकृत
बंने भाषाओना तेओ ते समयना अद्वितीय तेम ज सुयोग्य विद्वान हता.
तेमनो क्षयोपशम आश्चर्यकारी हतो अने तेओ वस्तुस्वरूपना विश्लेषणमां अति दक्ष हता. तेमनो
आचार तेम ज व्यवहार विवेकयुक्त अने मृदु हतो. तेमना द्वारा रचित गोम्मटसार, लब्धिसार,
क्षपणासार, त्रिलोकसार, आत्मानुशासन अने पुरुषार्थसिद्ध्युपाय वगेरेनी भाषाटीकाओ तथा आ
‘मोक्षमार्गप्रकाशक’ नामनी तेमनी स्वतंत्र ग्रंथरचनानुं अवलोकन करतां जणाय छे के ते समयमां
तेमना जेवा स्वमत-परमतना ज्ञाता ज्वल्ले ज कोई हशे.
गोम्मटसार वगेरे करणानुयोगना ग्रंथो एवा गहन छे के जेमनुं पठन-पाठन विशेष बुद्धि
अने धारणाशक्तिवाळा विद्वानोने पण कष्टसाध्य छे. आ संबंधमां विद्वान पुरुषोनुं अनुभव सहित
एम कहेवुं छे के
गोम्मटसारना पठननुं कंईक रहस्य तो त्यारे प्राप्त थाय के ज्यारे आ जन्म
(५)