216 ][ mokShamArgaprakAshak
have tyAn to Am kahyun chhe ke – pUrve sva – parane ek jANato hato, pachhI e banne judAn
jANavA mATe bhedagnAnane tyAn sudhI ja bhAvavun yogya chhe ke – jyAnsudhI gnAn pararUpane bhinna
jANI potAnA gnAnasvarUpamAn ja nishchit thAy, paN te pachhI bhedavignAn karavAnun prayojan rahetun
nathI; parane pararUp ane Apane AparUp svayam jANyA ja kare chhe; paN ahIn em nathI ke
– paradravyane jANavAnun ja maTI jAy chhe. kAraN ke paradravyane jANavAn vA svadravyanA visheSho
jANavAnun nAm vikalpa nathI.
to kevI rIte chhe? te kahIe chhIe — rAg – dveShavashathI koI gneyane jANavAmAn upayog
lagAvavo, vA koI gneyane jANatAn upayogane chhoDAvavo, e pramANe vAramvAr upayogane bhamAvavo
tenun nAm vikalpa chhe. tathA jyAn vItarAgarUp thaI jene jANe chhe tene yathArtha jANe chhe, anya
anya gneyane jANavA mATe upayogane bhamAvato nathI tyAn nirvikalpadashA jANavI.
prashna — chhadmasthano upayog to nAnA gneyamAn avashya bhame, to tyAn
nirvikalpatA kevI rIte sambhave?
uttara — jeTalo kAL ek jANavArUp rahe, teTalo kAL nirvikalpatA nAm pAme,
siddhAntamAn dhyAnanun lakShaN evun ja kahyun chhe.
एकाग्रचिंतानिरोधो ध्यानम् (mokShashAstra a. 8 sUtra 27)
arthAt ekanun mukhya chintavan hoy tathA anya chintavan rokAy tenun nAm dhyAn chhe.
sUtranI sarvArthasiddhi TIkAmAn to Am visheSh kahyun chhe ke – ‘‘jo sarva chintA rokavAnun nAm dhyAn
hoy to achetanapaNun thaI jAN.’’ vaLI evI paN vivakShA chhe ke – santAn apekShA nAnA gneyanun
paN jANavun thAy chhe, parantu jyAnsudhI vItarAgatA rahe, rAgAdik vaDe pote upayogane bhamAve
nahi, tyAn sudhI nirvikalpadashA kahIe chhIe.
prashna — jo em chhe, to paradravyathI chhoDAvI upayogane svarUpamAn lagAvavAno
upadesh shAmATe Apyo chhe?
uttara — je shubh – ashubh bhAvonAn kAraNarUp paradravya chhe, temAn upayog lAgatAn jene
rAg – dveSh thaI Ave chhe, tathA svarUpachintavan kare to jene rAg – dveSh ghaTe chhe, evA nIchalI
avasthAvALA jIvone pUrvokta upadesh chhe. jem – koI strI vikArabhAvathI koInA ghare jatI hatI,
tene manAI karI ke paraghare na jA, gharamAn besI rahe; tathA je strI nirvikArabhAvathI koInA
ghare jAy, ane yathAyogya pravarte to kAI doSh nathI; tem upayogarUp pariNati rAg – dveShabhAvathI
paradravyomAn pravarttatI hatI, tene manA karI rahyun ke ‘paradravyomAn na pravarta, svarUpamAn magna rahe;’
paN je upayogarUp pariNati vItarAgabhAvathI paradravyone jANI yathAyogya pravartte to tene kAI
doSh nathI.