240 ][ mokShamArgaprakAshak
shAstrAbhyAsamAn tatpar rahe chhe. tyAn shIkhavun shIkhavavun, yAd karavun, vAnchavun, bhaNavun intyAdi kriyAmAn
to upayogane ramAve chhe parantu tenA prayojan upar draShTi nathI. A upadeshamAn mane kAryakArI
shun chhe?’ te abhiprAy nathI, svayam shAstrAbhyAs karIne anyane upadesh ApavAno abhiprAy
rAkhe chhe ane ghaNA jIvo upadesh mAne tyAn pote santuShTa thAy chhe. paN gnAnAbhyAs to potAnA
arthe karavAmAn Ave chhe tathA avasar pAmIne paranun paN bhalun thatun hoy to paranun paN bhalun
kare; tathA koI upadesh na sAmbhaLe to na sAmbhaLo, pote shA mATe viShAd kare? shAstrArthano
bhAv jANI potAnun bhalun karavun.
vaLI shAstrAbhyAsamAn paN keTalAk to vyAkaraN, nyAy, kAvyAdi shAstrono
ghaNo abhyAs kare chhe, paN e to lokamAn panDitatA pragaT karavAnAn kAraN chhe. emAn
Atma – hitanun nirUpaN to nathI, enun prayojan to eTalun ja chhe ke – potAnI buddhi
ghaNI hoy to teno thoDoghaNo abhyAs karI pachhI AtmahitasAdhak shAstrono abhyAs
karavo, paN jo thoDI buddhi hoy to AtmahitasAdhak sugamashAstrono ja abhyAs
karavo, parantu e vyAkaraNAdino ja abhyAs karatAn karatAn AyuShya pUrNa thaI jAy
ane tattvagnAnanI prApti na bane em to na karavun.
prashna – evun chhe to vyAkaraNAdino abhyAs na karavo joIe?
uttara – enA abhyAs vinA mahAn granthono artha khulato nathI, tethI eno paN
abhyAs karavo yogya chhe.
prashna – mahAn granth evA shA mATe banAvyA ke jeno artha vyAkaraNAdi vinA na
khule? bhAShAvaDe sugamarUp hitopadesh kem na lakhyo? temane kAI prayojan to hatun nahi?
uttara – bhAShAmAn paN prAkRit-sanskRitAdinA ja shabdo chhe, parantu te apabhranshasahit chhe,
vaLI judA judA deshomAn judA judA prakAranI bhAShA chhe, have mahAnapuruSh shAstromAn apabhransh
shabda kem lakhe? bALak totaDun bole paN moTA to na bole; vaLI ek deshanAn bhAShArUp shAstra
bIjA deeshamAn jAy to tyAn teno artha kevI rIte bhAse? eTalA mATe prAkRit-sanskRitAdi shuddha
shabdarUp granth rachyA.
tathA vyAkaraN vinA shabdano artha yathAvat bhAse nahi tathA nyAy vinA lakShaN parIkShAdi
yathAyogya thaI shake nahi, ityAdi vachan dvArA vastuno svarUpanirNay vyAkaraNAdi vinA barAbar
na thato jANI tenI AmnAyAnusAr kathan karyun chhe. bhAShAmAn paN tenI thoDIghaNI AmnAy
maLavAthI ja upadesh thaI shake chhe, paN tenI ghaNI AmnAyathI barAbar nirNay thaI shake chhe.