320 ][ mokShamArgaprakAshak
avyApti doShasahit lakShaN chhe, kAraN ke e vaDe AtmA oLakhatAn alpagnAnI AtmA na
Thare, e doSh Ave. tathA —
je lakShyamAn hoy ja nahi evun lakShaN jyAn kahevAmAn Ave tyAn asambhavapaNun jANavun;
jem AtmAnun lakShaN jaDapaNun kahIe. e pratyakShAdi pramANathI viruddha chhe kAraN ke e asambhav
lakShaN chhe, kAraN ke e vaDe AtmAne mAnatAn pudgalAdi AtmA thaI jAy ane AtmA chhe
te anAtmA thaI jAy — e doSh Ave.
e pramANe je ativyApti, avyApti ane asambhavit lakShaN hoy te lakShaNAbhAs chhe,
parantu je lakShaN lakShyamAn to sarvatra hoy ane alakShyamAn koI paN ThekANe na hoy te ja sAchun
lakShaN chhe; jem ke — AtmAnun svarUp (lakShaN) chaitanya. have e lakShaN badhAy AtmAmAn to
hoy chhe ane anAtmAmAn koI paN ThekANe hotun nathI mATe e sAchun lakShaN chhe. e vaDe AtmA
mAnavAthI AtmA ane anAtmAnun yathArthagnAn thAy chhe, koI doSh Avato nathI. e pramANe
lakShaNanun svarUp udAharaNamAtra kahyun.
✾
samyagdarshanAdikanun sAchun lakShaN ✾
have samyagdarshanAdikanun sAchun lakShaN kahIe chhIe —
viparItAbhinivesharahit jIvAditattvArthashraddhAn samyagdarshananun lakShaN chhe. jIv, ajIv,
Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha e sAt tattvArtha chhe, enun je shraddhAn arthAt ‘Am
ja chhe anyathA nathI’ evo pratItibhAv te tattvArthashraddhAn chhe tathA viparItAbhinivesh je anyathA
abhiprAy tethI je rahit te samyagdarshan chhe.
ahIn viparItAbhiniveshanA nirAkaraN arthe ‘samyak ’ pad kahyun chhe, kAraN ‘samyak’ evo
shabda prashansAvAchak chhe tethI shraddhAnamAn viparItAbhiniveshano abhAv thatAn ja prashansA sambhave chhe,
em jANavun.
prashna — ahIn ‘tattva ane artha’ e be pad kahyAn tenun shun prayojan?
uttara — ‘tat’ shabda chhe te ‘yat’ shabdanI apekShA sahit chhe tethI jenun prakaraN hoy
tene ‘tat’ kahIe ane jeno je bhAv arthAt svarUp tene tattva jANavun; kAraN ke ‘तस्यभावस्तत्त्वं’
evo tattva shabdano samAs thAy chhe, tathA jANavAmAn AvatA evA je dravya vA guN – paryAy
chhe tenun nAm artha chhe. vaLI ‘तत्त्वेन अर्थस्तत्त्वार्थः’ tattva kahetAn potAnun svarUp, e vaDe sahit
padArtha tenun shraddhAn, te samyagdarshan chhe. ahIn jo ‘tattvashraddhAn’ ja kahIe to jeno A bhAv
(tattva) chhe tenA shraddhAn vinA kevaL bhAvanun ja shraddhAn kAryakArI nathI. tathA jo ‘arthashraddhAn’
ja kahIe to bhAvanA shraddhAn vinA kevaL padArthashraddhAn paN kAryakArI nathI.