navamo adhikAr ][ 321
jem koIne gnAn – darshanAdik vA varNAdikanun to shraddhAn hoy te ‘A jANapaNun chhe, A
shvetavarNa chhe’ ityAdi pratIti to hoy parantu gnAn – darshan AtmAno svabhAv chhe ane hun AtmA
chhun, tathA varNAdik pudgalano svabhAv chhe ane pudgal mArAthI bhinna – judo padArtha chhe – e
pramANe padArthanun shraddhAn na hoy to bhAvanun shraddhAn kAryakArI nathI. vaLI ‘hun AtmA chhun’ evun
shraddhAn karyun paN AtmAnun svarUp jevun chhe tevun shraddhAn na karyun, to bhAvanA shraddhAn vinA padArthanun
shraddhAn paN kAryakArI nathI. mATe tattvasahit arthanun shraddhAn hoy te ja kAryakArI chhe. athavA
jIvAdikane tattvasangnA paN chhe ane arthasangnA paN chhe tethI ‘तत्त्वमेवार्थस्तत्त्वार्थः’ je tattva chhe
te ja artha chhe, tenun shraddhAn te samyagdarshan chhe.
e artha vaDe koI ThekANe tattvashraddhAnane samyagdarshan kahel chhe, vA koI ThekANe
padArthashraddhAnane samyagdarshan kahel chhe. tyAn virodh na jANavo.
e pramANe ‘tattva’ ane ‘artha’ e be pad kahevAnun prayojan chhe.
tattva sAt ja kem?
prashna — tattvArtha to anant chhe ane te badhAn sAmAnya apekShAe jIv – ajIvamAn
garbhit thAy chhe mATe be ja kahevAn hatAn athavA anant kahevAn hatAn; AsravAdi to jIv –
ajIvanAn ja visheSho chhe, to temane judAn judAn kahevAnun shun prayojan?
uttara — jo ahIn padArthashraddhAn karavAnun ja prayojan hot to sAmAnyapaNe vA
visheShapaNe jem sarva padArthonun jANavun thAy tem ja kathan karat, paN e prayojan to ahIn
chhe nahi. ahIn to mokShanun prayojan chhe tethI je sAmAnya vA visheSh bhAvonun shraddhAn karatAn
mokSha thAy tathA jenA shraddhAn karyA vinA mokSha na thAy tenun ja nirUpaN ahIn karyun.
jIv – ajIv e be to ghaNAn dravyonI ekajAti apekShAe sAmAnyarUp tattva kahyAn, e
banne jAti jANatAn AtmAne svaparanun shraddhAn thAy tyAre parathI bhinna potAne jANI potAnA
hitanA arthe mokShano upAy kare tathA potAthI bhinna parane jANe tyAre paradravyathI udAsIn
thaI rAgAdik chhoDI mokShamArgamAn pravarte, tethI e banne jAtinun shraddhAn thatAn ja mokSha thAy;
paN e banne jAti jANyA vinA sva – paranun shraddhAn na thavAthI paryAyabuddhithI te sAnsArik
prayojanano ja upAy kare, ane paradravyomAn rAg – dveSharUp thaI pravartatAn te mokShamArgamAn kevI rIte
pravarte? mATe e banne jAtinun shraddhAn na thatAn mokSha paN na thAy. e pramANe e be sAmAnya
tattvo to avashya shraddhAn karavA yogya kahyAn.
bIjun, AsravAdi pAnch tattvo kahyAn te jIv – pudgalanA ja paryAy chhe tethI e visheSharUp
tattvo chhe. e pAnch paryAyone jANatAn mokShano upAy karavAnun shraddhAn thAy.