paramArthavachanikA ][ 357
nishchay ane vyavahAranun vivaraN
nishchay to abhedarUp dravya tathA vyavahAr dravyanA yathAsthit bhAv chhe. parantu visheSh eTalun
ke – jyAnsudhI sansArAvasthA chhe tyAnsudhI vyavahAr kahevAy. siddhane vyavahArAtIt kahevAy. tethI
sansAr, vyavahAr e banne ekarUp kahyA arthAt sansArI te vyavahArI, vyavahArI te sansArI. have —
e traNe avasthAnun vivaraN
jyAnsudhI mithyAtva avasthA chhe tyAnsudhI ashuddhanishchayAtmak dravya ashuddhavyavahArI chhe.
samyagdraShTi thatAn ja mAtra chaturtha guNasthAnakathI mAnDI bAramA guNasthAnak sudhI mishranishchayAtmak
jIvadravya mishravyavahArI chhe; ane kevalagnAnI shuddhanishchayAtmak shuddhavyavahArI chhe.
nishchay to dravyanun svarup ane vyavahAr
sansArAvasthit bhAv, tenun vivaraN
mithyAdraShTi jIv potAnun svarUp jANato nathI tethI parasvarUp viShe magna banI parakAryane
tathA parasvarUpane potAnAn mAne chhe, te kArya karato hovAthI te ashuddhavyavahArI kahevAy.
samyagdraShTi potAnun svarUp parokShapramANavaDe anubhave chhe, parasattA ane parasvarUpane
potAnun kArya nahi mAnato thako yogadvAravaDe potAnA svarUpanA dhyAn – vichArarUp kriyA kare chhe,
te kArya karatAn te mishravyavahArI kahevAy.
kevaLagnAnI (jIv) yathAkhyAtachAritranA baLavaDe shuddhAtmasvarUpamAn ramaNashIl chhe tethI
te shuddhavyavahArI kahevAy. tenAmAn yogArUDh avasthA vidyamAn chhe tethI tene vyavahArI nAm
kahyo. shuddhavyavahAranI maryAdA teramA guNasthAnathI mAnDI chaudamA guNasthAn sudhI jANavI. yathA
असिद्धत्वपरिणमनत्वात् व्यवहारः।
have traNe vyavahAranun svarup
ashuddhavyavahAr shubhAshubhAchArarUp chhe, shuddhAshuddhavyavahAr shubhopayogamishrit svarUpA-
charaNarUp chhe, ane shuddhavyavahAr shuddhasvarUpAcharaNarUp chhe.
parantu visheSh tenun eTalun chhe — koI kahe ke shuddhasvarUpAcharaNAtma to siddhamAn paN
vidyamAn chhe, tethI tyAn paN vyavahAr sangnA kahevI joIe; te tem nathI kemake sansAr avasthA
sudhI vyavahAr kahIe chhIe, sansArAvasthA maTatAn vyavahAr paN maTyo kahevAy, ahIn e
sthApanA karI chhe tethI siddha vyavahArAtIt kahevAy.
A rIte vyavahAravichAr samApta.